Historisch Archief 1877-1940
Kv.
NEDERLAND
mpïe - Te waar om goed
tsche gastvoorstellingen
tHOLTE
og vreemd'aan is en het in hoofdzaak
stat om de zielige liefdesgeschiedenis
an Gretchen. Maar het is bij uitstek
sn Tooneel-Faust, omdat in het brein
an den student Goethe de tragedie
og veel evenwichtiger en met
berijpelijker verdeeling van oorzaak en
evolg leefde dan later, toen de schuld
oedgepraat en gekleineerd werd door
et uitbreiden van eigen,
bermenschche heerlijkheid en recht. '
Van dezen TJrfaust" heeft
de*reisseur Dr. Georg Altman een bizonder
oordacht en uitermate kundig
uitevoerd werkstuk gegeven: strak van
jn, eenvoudig van opzet in een kader,
at voor snelle changementen en het
olie behoud der vele scènes zorgde,
n daarbij binnen die stijve} lijst
wa. achttiendeeuwsch costuum) toch
en bewogenheid, een hartstocht van
pel en een intensiteit van voordracht
erdroeg, die deze voorstelling tot een
root en allerminst alleen tot een
.tterair succes maakten. Hoe armelijk
«is in vergelijking hiermee de
Faustx-reisnecessaire, waarmee Moissi en
iassermann in het voorjaar onze
iiarkt en haar naam kwamen be
lerven !
Ofschoon de Gretchen van Carola
Vagner uiteraard de hoofdfiguur was
n dat ook werd door het tot in de
vingertoppen gevoelige en teugelloos
uitgespeelde spel van deze actrice,
bleef naar mijn meening toch als
eerste indruk die van het volkomen
evenwichtige en verfijnd op elkaar
reageerend ensemble, niet alleen in
de hoofdrollen van den
doortraptgevaarlijken Mephisto van Hugo
Rudolph (den eersten werkelijk ge
vaarlijken" Mephisto dien ik zag,
ofschoon hij er, urfaustlich beschouwd,
in den tekst nog maar zoo'n beetje
bijhangt), niet alleen door den jongen,
maar eindelijk eens niet al te
geloofwaardigen Faust van Otto Graf, dien
men immers meestal om het anders
overgrootejj gedeelte-met- baard aan
een ander soort acteur toebedeelt;
maar ook om de bijfiguren, want zoo,
neen, zoo heb ik Auerbach's kelder
nog niet geregisseerd gezien en zoo
geloof ik ook niet, dat in Nederland
op het oogenblik een Faust bij n
gezelschap te bezetten zou zijn.
Den avond daarna speelden deze
zelfde acteurs, waarbij dan vooral ook
nog Leonie Duval als krachtig en
natuurlijk spelende actrice voor
karakterrollen genoemd moet worden,
den ouden Hauptmann, zorgvuldige en
breedvoerige analyses van een kunste
naarskarakter zonder dramatische cli
max, zonder veel raison ook en vooral
zonder er sympathie of antipathie
voor te kweeken: een schilderij. Maar
met welk een verf geschilderd door
deze acteurs, welk een bijna Russisch
raffinement in het zich overgeven
aan psychologisch niet altijd even
diep gaande, maar toch nimmer de
werkelijkheid verloochenende figuren !
Niet om wat zij tenslotte zeiden, maar
om hun weergalooze kunst der plas
tische weergave, opnieuw versterkt
door de finesses van jarenlange en
sembletraining onder Altman's blijk
baar overzorgvuldige regie, blijven
deze figuren in de herinnering achter:
Theodor Becker's pathos van gebaar
uit de eerste bedrijven, de burgers
van 1890 in het futiele, maar brillant
gespeelde gesprek van de twee broers
Strahler, van Hugo Rudolph en Otto
Graf.
Rembrandt
Het Joodscne brmaje
(Rijksmuseum. Amsterdam)
Het is misschien gevaarlijk en nut
teloos, en het mag als een insinuatie
klinken om de vraag te stellen of
deze acteurs nu werkelijk op zichzelf
zooveel talent hebben? Ik geloof
alleen, dat van nature onder de
Nederlandsche tooneelspelers stellig
evenveel talent woont, zoo het slechts
naar buiten gebracht kon worden
door die factoren, die de Duitsche
,,provincie" ons in de laatste paar
weken in deze Hannoveraansche
troep, in het Kurt Jooss ballet uit
Essen, dat toch ook niet uit geboren
corypliaeën bestond ! op zulk een
verbluffende wijze getoond heeft:
algeheele overgave aan een doelbewuste,
krachtige leiding, volledig ontwikkelde
en perfect getrainde prestatie tegen
een achtergrond van rust,
saamhoorigheid en aandacht.
Van de overige premières van de
week zij vermeld een virtuoze
Joodsche rol van Louis Saalborn in een
Roemeensch gekleurde comedie van
Indig Het Joodsche Bruidje", zijnde
de geschiedenis van het meisje met
de drie godsdiensten op de manier
waarom Nathan de Wijze met zijn
ringen fantaseerde. De titelrol was
een knappe creatie van Julia de
Gruyter, maar niettemin was het
tooneel leeg, zoodra Saalborn als de
oude, tragikomische caféhouder (wat bij
ons niet een beroep is, dat bij voor
keur door Joden wordt uitgeoefend)
van het tooneel van het Centraal Thea
ter af was.
Dat Oor Ruys eindelijk eens de
weinig minder virtuoze en evenzeer op
tragicomische contrasten gebouwde rol
van Grompie" zou aandurven, was te
verwachten. Zoo Royaards' creatie nog
altijd onvergetelijk voortleeft, de smaad,
die op de arme Grompie" rustte na de
misteekening van den gemakzuchtigen
Pallenberg, is althans deze week in
het Rika Hopper Theater gewroken.
De Amsterdamsche
Tooneelvereeniging speelt thans Circus Knie" in
onze provincie", bij gebrek aan een
behoorlijken Amsterdamschen schouw
burg. Inderdaad, zoo heel ver was
het symbool van een reizend circus voor
ons tooneel dan toch niet te zoeken !
Xieuwe uitgaven
Uit een tjeheim dagboek. 1918?1919.
Zijnde de Aanteekeningen van heer
Johan Goerée d'Overflacqueéte 's
Gravenhage. Tweede druk. Uitgave H. P.
Leopold. Den Haag.
Te waar om goed te zijn" Hofstadtooned. V. 1. n. r.: Fientje de la Mar, Jan van Ees, L. Speenhoff