De Groene Amsterdammer van 26 Februari 1933 No. 2908 Hoe leer ik Hollandsch? H. G. Cannegieter Allen die in het openbaar op eenigerlei wijze de pen hanteeren, zullen met erkentelijkheid tf n vervuld jegens de voorlichters, die den strijd om het behoud van Nederland's zuivere taal tot hun levenstaak hebben ge kozen. Ook ik behoor tot de dank baren, en, wanneer ik in de volgende regelen een beroep op onze taalzuiveraars doe, is dit geenszins om hen in gebreke te stellen voor hetgeen ze nog niet hebben gedaan, maar alleen omdat het door hen reeds ge bodene den dorst opwekt naar meer. Tot nog toe hebben zij duidelijk gezegd, hoe het niet moet; zij zouden garisch Nederland aan zich verplich ten met een slot-hoofdstuk, waarin ons geleerd werd, hoe het dan \vèl zal moeten. Wij willen allen zielsgaarne behoorlijk Hollandsch leeren spreken en schrijven, maar wat hebben wij er aan, als wij weten, dat wij ons bezondigen aan barbaarschheden, zon der dat men ons de woorden en termen aangeeft, waarmee wij die barbaarsch heden in onze ,,moers taal" zouden kunnen herscheppen? Wat is onze moers taal" ? Stellig niet die van onze lijfelijke moeder. Na tante Betje zondigen onze moeders wel het zwaarst tegen de voorschriften Van Oharivarius en zijn medestanders. ; Wat is onze volkstaal"? Stellig niet die van den electricien met zijn stekker", van het dienstmeisje, dat een aanzichtkaart" koopt, van den machinist, die den handel" over haalt, van den fietsenreparateur met zijn kogellager", van den fotograaf. die een opname" doet, van den stationschef, die een personentrein" signaleert noch van den handelsman, die vol kopzorg" zit als hij het schrijven van gister" beantwoordt of den acteur die voor den schijn werper" speelt of den klassebewusten2' arbeider of den matroos op den onderzeeër" of den psychologischen hoogleeraar, die test" of den winke lier, die weer versche druiven voor radig" heeft of de herbergier, die een restauratie" al of niet succesvol" exploiteert. Zij allen zondigen tezaam met den chemiker", den dienstman", den dirigent van de liedertafel", den huisvader, die zijn kind in een aanhangwagen" en den min naar, die zijn schat in een twoseater" meevoert. En.toch vormen dezen allen met onszelf en onze moeders gemeen schappelijk het volk. Het Nederlaiidsche volk, dat voorschriften behoeft om zijn eigen taal te leeren spreken en schrijven. En dat die barbaarsch heden uit gebrek aan beter gebruikt. Omdat de voorlichters altijd achter aan komen en eerst ingrijpen, wanneer de barbaarschheid reeds burgerrecht heeft verkregen. Er dient naast het zware woorden boek van de Nederlandsche ' taal, dat de bezonken schatten uit het verleden bewaart, een dagelijksch woordenlijstjc te komen, dat den nieuwen aanwas onmiddellijk onder handen neemt, fatsoeneert en ijkt en dat met de koerslijst der effecten een vaste plaats in het avondblad van iedere courant moet verkrijgen. Dan zou men gemakkelijk voorkomen, wat achterna moeilijk is te genezen. Want al die barbaarschheid en bastaardij betreft het woord van den dag. Als de zonde maar eenmaal verjaard is, eigenlijk dient men 4 is. in dit geval te zeggen: veveeuwd, is zij vergeven. Paraplu is een zuiver Hollandsch woord gewoi'den, ofschoon het bij zijn geboorte een even griezelig monstrum moet zijn geweest als thans de tea-room of two-seater. Ook toen zijn de taal/;uiveraars te laat op de proppen gekomen om er een behoorlijk regenscherm" van te maken. Of is regenscherm" een germanisme? Ik voel me onveilig L12. sinds dr. Gerlach Hoven in zijn inaugurale rede de vraag aan de orde gesteld heeft, of men een woord dient te verwerpen, wanneer de Duitschers ons te vlug afgeweest zijn. Het woord voorwoord", aldus deze deskundige, wordt verworpen, om dat het een vernederlandsing is van het hoogduitse Voncort; zuiver Neder lands is voorrede of woord vooraf. Toch zal het moeilijk blijven, het onnederlandse van vooncoord aan te toonen, tenzij men zich ook kanten wil tegen voorarbeid, voorarrest, voor avond, voorbericht, voorgerecht, voorr/evoel, voorproef en talrijke andere woorden van ditzelfde type." Zoo deins ik huiverend voor het regenscherm n voor de paraplu terug. Het ne een Duitsche, het andere een Fransche barbaarschheid ! Maar ik moet toch een woord hebben? Wie leert mij Hollandsch, opdat ik mij in mijn vaderland verstaanbaar kan uitdrukken? Met het regenscherm of de paraplu is het 700 erg niet, wanneer het juiste woord ontbreekt. Want wij, menschen van den modernen tijd, kunnen ons zonder paraplu of regenscherm redden. Maar wij redden ons niet zonder stekker of two-seater. Wij mogen er geen steker of tweezitter van maken. Aan lange omschrijvingen hebhen wij niets. Een tweepersoonswagen? Waar is Letje?", vroeg haar moeder ontstemd. Ik heb haar zien uitrijden met Erik, in haar tweepersoonswagen". antwoordde haar broer. Maar dit klinkt den lezer van een modernen roman even onwezenlijk in de ooren als een fragment uit De Brave Hendrik. Misschien is het goedHollandsch, maar de goede Hollander verstaat het desondanks niet. Of zijn de medeleden van mijn tennisclub (?balspelgenootschap" ?) misschien geen goede Hollanders. Ga je mee naar het tornooi;1", vroeg ik hun. Ze keken me aan, of ik Spaansch sprak. Want ze zeggen toernooi" of liever nog tournament". Maar van tornooi" hebben ze nimmer gehoord. Vroeger heb ik ook altijd toer nooi" gezegd. Totdat de N. H. C. mij leerde, dat het tornooi" is. En dan zal 't wel zoo zijn. Vreemd, dat we op dit gebied orthodox behooren te wezen. We gelooven niet meer, omdat de Bijbel het zegt, maar nu schrijven wij zus of zoo, omdat de N. R. C. of'Charivarius het zegt. Met dit al hebben wij nog altijd den electricien noodig en wij kunnen het zonder stekker" niet stellen. De taal is er, om ons verstaanbaar te maken bij onze moeder en. bij het volk. Vroeger schreven de geleerden potjes-latijn, omdat het vulgaire woord van den man op de straat hun te barbaarsch was. Moeten wij nu potjesLetterraadsel Uit onderstaande lettergrepen moe ten 13 woorden gevormd worden, wier 3e en Ie letters, de laatsten van beneden naar boven gelezen, een vers uit Multatuli vormen: 9* - f* //.V-.".v. J..-. C . - S* v* - k«r De omschrijving luidt: ?Xh f ,,.. -W ::|. ...L 4. -aeëlog. begrip 6. m*p, 7, grntii,rht,fl fout, 9 10. 3J»én*, 11-.*»»**-. 12 *""« eel. Voor de inzenders van de goede oplossing z*rjn als prijs beschikbaar: Boekwerken of 6 r a m m o f o o n p l a t e n naar keuze van den winnaar ter waarde van Men gulden. Inzendingen, liefst op een briefkaart, voor Woensdag a.s. 2 uur. Op adreszijde vermelden: Oplossing Letter-Raadsel, Oploaalng Letter-Raadsel Overvloei maekt het buitenleven zoet (Poot) 1. omstanders, 2. vademecum, 3. expositie, 4. reiziger, 5. vlinder, 6. lever traan, 7. oorverdoovend, S. expeditie, 9. Trilby, 10. minnaar, 11. amper, 12. elite, 13. Kolibri, 11. tumult, 15. Hamburg, 1.6. emotie. Prijswinnaar werd (na loting), A. J. P. Aalbersen, Zundert, die gelieve op te geven wat verlangd wordt aan het secretariaat van de redactie, doch zon der vermelding Letterraadsel. Charivaria MERKWAARDIGE BERICHTEN ,,In de Italiaansche kroonprinselijke familie wordt binnenkort een blijde gebeurtenis ver wacht, daar dr. Piccoli, de bekende verloskun dige uit Napels, een bezoek gebracht heeft aan de kroonprinses." (N.K.C.) Verder bekwam hij een schaafwonde aan het rechterbeen en een borstwond aan het voorhoofd." (Nbl. t'. /!. Noorden) Opruiing en beleediging der Prinses." f C. H.C. i Bescherm de wilde planten en dieren", beveelt een sluitzegel. Charivarius past, wat de wilde dieren betreft. Wat is de voornaam van den heer De Zwijgerherdenking? Willem. Wij lezen in de Tel. een opschrift Willem de Zwijgerherdenking". PAINDELUXE-BROOD Behalve dat die de.iressie nog invloed op het weer heeft, nadert ten Z.W. van IJsland weer een nieuwe." ( Vad.) Van den Amstelveensche weg af komt men door den ingang in een monumentale hall." f U.D.) Hedenochtend is met de voortzetting van het onderzoek voortgegaan." (Hbl.) Zonder eenig toekomstvooruitzicht." r.v.R.cj Voor een eeuw geleden." (Tel.) En wij kleinen worden meegenomen in den duizel van den roes, en varen op en reiken hijgend mee in dezen opzwaai naar het wild genot van de ontspanningen, en tuimelen op nieuw, gesleurd in diepten waar het ziedt en donker brult, en stijgen weer, de lichamen ge laden en het hart vervoerd. ..." (Tel.) 't Zal je gebeurei ! In het gebied Dsjoengel, in de Indische centrale provincies werd de Engelsche regeeringscommissaris bij een jacht door een tijger aangevallen." (Hbl.) Hij joeg toevallig in de jungle van Djoengel. Wij kunnen wel met groote zekerheid een zeer onzekere weersgesteldheid verwachten, een onzekerheid, die met vrij groote zekerheid twee of drie dagen kan duren. Wat daarna gebeuren zal is natuurlijk ook nog onzeker." ( Vad.) Alles dus zeker zeer onzeker? Zeker, zeker, zeer onzeker. CORRESPONDENTIE H, te A. Nog duurt het schrik'lijk pleit van dwang en vrijheid voort. ..." k)aagt?De Tele graaf", en rnen zucht: Nog heeft men Tollens lief, nog leeft hij onge stoord. Waarom den rijmelaar dan in 't geniep ver moord ? Hecht gij uit piëteit nog waarde aan zijn woord, Citeer hem clan desnoods ? maar doe het zoo 't behoort. Voorts verneemt De Tel.' van den dienst van tractie der Ned. Spoorwegen, dat de rap porten in zake de plaats gehad hebbende ont sporingen niet zijn binnengekomen. Zou men soms de handen vol hebben met het samen stellen der rappporten i.z. de niet p. g. h. ont sporingen? Antw. Dat denk ik. Maar ik zal die geschreven zijnde rapporten niet lezen. hollandsch gaan schrijven? Opdat er weer, gelijk in historische dagen, een scheiding kome tusschen ge leerden" en volk"? Opdat geletter den, en gewone lieden door tweeërlei taal worden gesplitst? Hoe leer ik Hollandsch, zoodat ik eenerzijds aan de inderdaad juiste voorschriften van Charivarius voldoe, maar anderzijds toch ook door het innigste verkeersmiddel, de taal, aan het volk in al zijn geledingen blijf verbonden ? Blijft het compromis uit en moet ik een keuze doen, dan kies ik ondanks al mijn eerbied en erkentelijkheid voor het werk van de taalzuiveraars, de zijde van. het volk. Typ: N.V. Amst. Boek- en Steendrukkerij v/h. Ellerman, Harms & Oo.