De Groene Amsterdammer van 11 Maart 1933 No. 2910 Dollar s, guldens en het goud (Slot van pag. i) Daling van belastingopbrengst! Hiervan was het gevolg een niet-sluitende begrooting, geleidelijke verzwaring van de schuldenlast, etc. etc. Einde 1931 kwamen de eerste moeilijkheden met de valuta. Het buitenland begon de financieele positie van Amerika te -wantrouwen en trok zijn vorderingen terug. De betaling kon door het stagneerend ruilverkeer niet in goederen tot stand worden gebracht, goud vloeide uit de Staten weg. Tegelijk kwamen vele banken in moeilijkheden doordat de credieten aan den landbouw verstrekt bevroren raakten, de spoorwegmaatschappijen leden door het afnemend vervoer hevige verliezen en moesten, gesteund worden; aan alle zijden pakten zich wolken samen. In deze periode bleek dat Hoover geen economie verstond. Afvloeiend goud moet leiden tot beperking van credieten, eventueel tot renteverlaging ! Hoover probeerde het anders. Hij vertrouwde op de kracht van de groote goudvoorraden en trachtte door credietuitbreiding de wankele banken en haar debiteuren op den been te houden. Hij stichtte de befaamde Reconstruction Finance Corporation, niet ten onrechte aangeduid als de Destruction Pinance Corporation. De zaken werden weder vlot gemaakt voor rekening van het Gouvernement. Dit werd dus nog eens extra zwaar belast, terwijl het zijn begrooting op geen stukken na sluitend krijgen kon. Niets was hiermede verbeterd, maar alles ver slechterd. De aanpassing moest tenslotte komen en uitstel kon niet anders beteekenen dan de ver zwaring van de geboorte van een nieuwe structuur. Thans is de noodzakelijke inzinking gekomen. Ze is heviger dan verwacht werd, maar ge zal naar alle waarschijnlijkheid het begin van de genezing zijn. Het Amerikaansche publiek is in angst naar de banken gestroomd en heeft contant geld in zulke hoeveelheden opgevraagd, dat elk bankstelsel onder zoo'n stroom geschud zou hebben. Nu heeft het stelsel in Amerika zeer zwakke plekken, en naarmate er meer doorbraken kwamen, renden meer menschen naar de kassen. Tegen zoo'n lawine was niets bestand en het einde moest wel een algemeene sluiting zijn, die gelegenheid gaf om op adem te komen. Wat zal er nu gebeuren? Zal Amerika het goud voor goed verlaten? Zullen we weer een valuta den standaard, waarop zoo lang ons geldverkeer gesteund heeft, zien wegwerpen? Als dit artikel verschijnt zullen deze vragen wellicht reeds be antwoord zijn, thans kan men nog niet voorspellen, hoe de antwoorden zullen luiden. Wel echter staat vast, dat het niet noodig is dat Amerika Engeland volgt en dat het een fout zou zijn dit te doen. Amerika wordt niet bedreigd door een weg trekken van de goudvoorraden door het buitenland, daarvoor heeft het buitenland te geringe vorde ringen. Het eigen volk wil goud hamsteren en wil dollars omzetten in andere valuta's. De dollar wordt dus bedreigd door kapitaal-export. Dien ongewenschten export kan men in het algemeen belang verhinderen en er zijn geen bezwaren tegen om een einde te maken aan het goud verzamelen. Heeft men maatregelen tegen dien landsgevaarlijken uitvoer genomen, dan blijft de moeilijkheid bestaan, dat er een tekort aan ruilmiddelen is, omdat het publiek ook bankpapier heeft opgepot. De maatregel, die hiertegen aangewezen is, het uitgeven van noodgeld, wordt reeds genomen. Het is mogelijk, dat dit noodgeld deprecieert ten opzichte van de door goud gedekte billetten (Federal reserve notes etc.), dat is echter geen bezwaar, daar ze gebruikt kunnen worden voor betalingen aan Gouvernement, Staten, steden etc. en aan de banken, die het zullen uitgeven. Zoodra het vertrouwen weerkeert zal geld naar de banken terugstroomen, waarna het noodgeld uit de circu latie zal verdwijnen. Tenslotte zijn eenige zeer moeilijke maatregelen noodzakelijk: allereerst het sluitend maken van de begroetingen, daarna een regeling van de schulden betalingen door het buitenland, ontdooiing van het vastgevroren goederenverkeer, verbetering van het bankwezen, in het kort aanpassing aan de gewij zigde economische omstandigheden. Er zullen daardoor slachtoffers vallen, dat is onvermijdelijk. Men steune deze slachtoffers, maar late af van steun aan overtollig geworden bedrijven. In tijden van versobering Melis Stoke Teekeninsren Har m s en van Be«'k We zaten in het vergevorderd avonduur, waarop geen bezoek meer kan worden verwacht, bij een kleine hartversterking, toen er plechtig aan de deur werd geklopt. En in antwoord op onze toestemming tot binnen treden kwam Jans de keukenmeid de kamer in. Blijkbaar was ze juist teruggekeerd van een harer vrije avonden, want zij was in straatcostuum en had een hoogroode kleur. ..Zoo Jans," zeide ik op den gemoedelijke!! toon dien ik tegenover het personeel pleeg aan te slaan. Maar de woorden bleven mij in de keel steken onder Jans' koele, strenge blikken. Mijnheer .... mevrouw," zeide ze, ,.ik kom van een politieke vergadering waai' ik eindelijk alles te weten ben gekomen van de Kamerontbinding, en Mag ik een paar woorden nu wou ik wel eens even een paar woorden met u spreken. ..." Zeg dan maar," zeide ik nog altijd gemoedelijk, wat je niet duidelijk is geworden." Maar nu werd haar toon heftiger. Niet duidelijk, mijnheer, mevrouw," zeide ze. Niet duidelijk? Alles is me duidelijk. Ikhebzooveel begrepen als dat de Kamerleden zijn opgezegd met meer dan zes weken.. .." ..Dat komt zoo ongeveer uit. ..." En nu wenschen ik en Mina hetzelfde. . . ." Ik houd niet van lange discussies, maar het geval nteresseerde mij en ik vroeg op rustigen toon om verdere explicatie. Maar ik ontken ieder verband...." waar schuwde ik. Jans haalde de schouders op. Voor mij en Mina gaat het om de bezuiniging'", zeide ze uit de hoogte. Mevrouw hier zegt dat we zuinig moeten zijn op dit en op dat, op de zeep en op de kolen en op de jam, maar wat we nog niet hebben gekregen dat is een afgerond bezuinigings plan. Gisteren zegt mevrouw dat het niet mag voorkomen dat een pond thee in drie dagen op is . . Mina en ik zeggen dat wij daar niets aan kunnen 's Middags en 's avonds theevisite. doen als mevrouw 's middags en 's avonds thee visite heeft. Mevrouw heeft goed zeggen dat we zuinig moeten zijn...." Hier viel Mathilde de keukenmeid in de rede. ..Je noemt daar een goed voorbeeld," zeide ze. Jullie bent inderdaad \eel te royaal met de thee. Dat is nu eens een ding waarop bezuinigd kan worden. Als jullie op de goede manier thee zetten dan h oef t er nooit meer zooveel te worden gebruikt.'' Mina en ik vragen een afgerond bezuinigings plan", hield Jans koppig vol. Daar hebben we recht op. We kunnen niet toe met minder thee dan we gebruiken en dat staat heelemaal los van de andere bezuinigingen....'' Mevrouw bedoelt, zei ik, dat die thee nu eens een mooi ding is om mee te bewijzen dat jullie willen medewerken aan de bezuiniging.. .." Het Kamerconflict lag in zijn volle afgrijselijk heid voor ons. En naar het voorbeeld van de jongste gebeur tenissen schorste ik de bespreking en stuurde Jans de kamer uit. Wat zullen we doen.. . . . ?" vroeg Mathilde. Ik diende aanstonds een advies tot Kameront binding in. Je moet ze met zes weken opzeggen, zeide ik,. en je moet ze verzoeken gedurende dien tijd te blijven meewerken om het huishouden op gang te houden". Hij deelde het bekrachtigde besluit mede. Den volgenden morgen deelde ik Jans en Mina het bekrachtigde besluit mede. Ik ben, aldus verklaarde ik, mijnerzijds bereid voor behandeling van alle kwesties die afgewikkeld moeten worden." Aldus bevinden we ons momenteel in een zonder lingen toestand. Het huishouden gaat gewoon zijn gang. Maar bij elke kwestie die aan de orde komt, zegt Jans of Mina dat het eigenlijk onzin is om in deze omstandigheden met ons van gedachten te wisse len. Daarbij voegen ze dan aanstonds hun oordeel. Ik vraag me af hoe ze het in hun nieuwe betrek king zullen hebben. Ze zijn allebei natuurlijk druk aan het solliciteeren. Telkens moeten ze uit om andere mijnheeren en mevrouwen te overtuigen van haar goede kwaliteiten, van haar wil tot medewerken en be zuinigen. Dat zijn nu eenmaal de verschijnselen die altijd aan het kiezen van personeel voorafgaan. Wij zelf weten nog niet wat we zullen doen. We zullen deze huishouding gaande houden zoolang het kan en met deze beste krachten, maar als het niet gaat, enfin, dan gaan we maar en pension". Onze huur vervalt juist op het moment waarop het ontslag van de meiden ingaat. Jans en Mina moeten het dan maar klaar zien te spelen met de menschen door wie ze gekozen zullen worden, met elkaar en niet de bezuiniging. Ik kan als verantwoordelijk hoofd van dit huis houden de verantwoordelijkheid niet langer dra gen als ze me tegenwerken, al is het dan ook, naar ze zeggen, op zoo'n snertkwestie als dat pond thee. En hoe zal onze gulden zich gedragen? Men vergelijke den toestand hier met dien in Amerika, dan verdwijnt alle angst. Onze begrooting 1933 sluit niet, we hebben met tekorten te kampen, maar de Begeering heeft daarvoor de oogen niet gesloten, ze streeft naar herstel van het evenwicht, en waar een wil is, is een weg. Nederland kan en zal zijn bestaan regelen op een nieuwe basis, we zullen verarming moeten aanvaarden, maar we zullen onze verplichtingen tegenover ieder onver kort nakomen. Machteloos staan we tegenover de autarkische verdwazing van onze buren, die ons groot nadeel brengt. We zullen niets winnen door hen in hun actie te volgen. Indachtig aan het feit dat het verhinderen van eiken economischen ruil nadeel brengt aan twee partijen, zullen we onze grenzen zoo wijd mogelijk moeten openhouden. De toekomst teekent zich iets hoopvoller af. Nog wel nemen de handelsbelemmeringen toe, maar de overtuiging wint veld, dat de periode van ver starring haar einde nadert. De wereld wordt, geleerd door schade en schande, rijp voor een terugkeer tot normaler leven. De ineenstorting van Amerika houdt voor andere landen de les in, dat de economische wetten nog steeds sterker zijn dan welke macht ook, en dat ze zich op den duur niet laten verkrachten. Dat men zich naar deze les leere voegen!