De Groene Amsterdammer van 11 Maart 1933 No. 291O Na de Rijksdagverkiezing Dr. M. van Blankenstein De zegepraal der opstandige jeugd Hitler heeft overwonnen, in iedere richting en in elke beteekenis van het woord. Tegenstanders en bondgenooten hebben zich te buigen voor zijn gezag'. En critiek heeft te zwijgen, tenminste in Duitschland. Wij zien de uitwerking van deze overwinning zelfs in zekere Xederlandsche dag bladen. Op eens is men in verteedering, zoo niet in geestdrift geraakt voor Hitler en zijn tafelronde. Wij gelooven in dit geval niet zoozeer aan bekeering als wel aan pogingen om den indruk van welge zindheid te wekken, ten einde de vrijheid te behou den om nog iets te kunnen zeggen. IJdel pogen, dat van gebrek aan ervaring op dit gebied getuigt. Geen buitenlandsch journalist staat in Duitschland als de omstandigheden dat meebrengen erger aan terreur bloot dan degeen die blijk gegeven heeft terreur te vreezen. Gaarne erkennen wij echter, dat de positie der vreemde correspondenten te Berlijn verre van gemakkelijk is. Men heeft hen reeds onomwonden gedreigd met de toepassing van tuchthuisstraf, al voor het geval dat zij berichten verspreiden die niet aan officieele bronnen ontleend zijn ! De nieuwe bezems te Berlijn vegen nog erg schoon, en zullen waarschijnlijk in de komende weken en maanden nog schooner gaan vegen. Nieuws uit Duitschland zal van betrekkelijke waar de zijn. Zelfs al worden de buitenlandsche jour nalisten niet al te zeer in hun vrijheid belemmerd, dan nog zal het moeilijk voor hen zijn hun taak op eenigszins bevredigende wijze te verrichten. De schroom om met hen te spreken zal toenemen; en de Duitsche kranten zullen slechts kunnen melden wat der regeering gelegen komt. Men zal niet meer de mogelijkheid hebben uit verscheidenheid van voorstelling een zoo objectief mogelijk bericht te puren. Wij beginnen reeds verschijnselen daarvan waar te nemen. Schietpartijen zijn nu altijd door communisten of leden van vakvereenigingen be gonnen. Slechts als mannen van den rijksbanier of communisten zonder gevecht worden neerge schoten, of dood op straat worden gevonden, heb ben zij goede kans nog niet zelf als de schuldigen te worden voorgesteld. Het is trouwens opmerkelijk, dat dergelijke berichten ons nog bereiken. Maar reeds hooren wij van gevallen, waarin de gesneuvel den zelf verantwoordelijk zijn voor hun noodlot. Hoc bekend klinkt ons dat geluid. .,Twee commu nisten, die op bevel weigerden te blijven staan, zijn doodgeschoten". Een communist, die trachtte te ontvluchten, is doodelijk gewond". Enz. Wij her inneren ons levendig den avond waarop ons tele fonisch werd medegedeeld, dat even te voren Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht bij een poging om te ontvluchten waren gedood. De plaats die ge meld werd was afgelegen en lag erg uit den w gvan ieder gevangenentransport. Een niet zeer krachtige man en een broze oude dame zouden hun ongetwijfeld sterk escorte van jonge militai ren ontloopen zijn ! Het werd gewoonte dat communisten of spartakisten, die gevangen werden genomen, hun betrek kingen verklaarden onder geen omstandigheden AAN INZENDERS VAN MANUSCRIPTEN wordt verzocht bij hun bijdragen een gefran keerd briefomslag met adres van den afzender in te sluiten. een poging tot ontvluchten of een onvoorzichtigheid die daarop lijken kon, te zullen wagen. Desniette min slaagden zij er soms toch niet in den dood op de vlucht" te ontgaan. Deze voorlichting bij het lezen van Duiische berichten leek ons niet: overbodig, nu deze berichten meer dan te voren een beroep zullen doen op de scherpzinnigheid van den lezer. Een Duitsehe krant heeft het na de verkiezingen nog gewaagd een woord van critiek uit te spreken. Maar daarvoor is zij dan ook orgaan van het con servatieve gedeelte van de regeering. Een verbod van deze krant zou een zoo hevige breuk zijn met iedere traditie.dat zelfs (loering die nog niet zou aandurven. De Deutsche Allgemeine Zeitung dan, sedert onheugelijke tijden de spreekbuis van de Wilhelmstrasse, heeft haar gemoed lucht gegeven. Xu is dat op zich zelf niet zoo vreemd; want het blad draagt niet meer het oorspronkelijke karakter, dat het vroeger gekenmerkt heeft. Het geval is slechts merkwaardig omdat de Deutsche Allgemeine Zeitung er al lang zoo bijzonder ijverig voor heeft ge pleit, de nationaal-socialisten in de regeering op te nemen. Men heeft het blad daarvoor menigmaal zelfs nationaal-socialistische neigingen toegeschre ven. Het heeft echter nooit meer gewild dan de nazi's door deelneming aan de regeering minder gevaarlijk te maken. Het heeft daarbij de gevaren van het experiment zelf onderschat. Xu het zijn zin gekregen heeft bezit het, als eenige onder alle bladen, den moed zich te beklagen, liet beseft dat het hooge spel grondiger verloren is dan het ooit heeft kunnen bevroeden. Het ziet hoe de kleine winst van zijn eigen vrienden bij de verkiezing feitelijk de beteekenis had van een smadelijke ne derlaag. Eti het spreekt nu over de strijdmet hodeii van de nat ionaal-socialisten. Op bedenkelijke wijze hebben zij partij getrokken van den brand in den rijksdag. Zij hebben een groot propagandanummer gemaakt van de ..vlucht naar Zwitserland" van Otto Uraun, den gewezen i'ruisischen premier, ter wijl zij moesten weten dat Braun slechts n dag naar Zwitserland was geweest om zijn zieke vrouw een bezoek te brengen. Het spreekt ook over de felle agitatie die gevoerd is met de zoogenaamde ontdekkingen in het Karl Liebknechthuis te Herlijn. terwijl zoo zegt de D..V.Z. -- alle intellectueelen weten dat men er niet veel meer en niets gevaar lijker gevonden heeft dan de bekende boeken en brochures, die men l! jaar lang in alle boekwinkels heeft kunnen koopen. Het blad uit zich ook bitter over den slechten smaak van het, Duitsche publiek, dat behagen heeft geschept in de redevoeringen die ..voor lederen intellectueel niet om aan te hooren waren." Wij moeten het vonnis van het blad over de welspre kendheid, die ook ons door de radio bereikte, be amen. Voor dengeen echter die liet Duitsche pu bliek eenigszins kent. moest het duidelijk zijn dat dergelijke propaganda wel insloeg. Daarbij had den de nazi's de mogelijkheid, bijna alle anderen den mond te snoeren. Zoo kreeg hun storm van propaganda een eenzijdigheid en overwicht, waar tegen alleen goede smaak en natuurlijk gevoel voor billijkheid hadden kunnen pantseren. Maar zij kenden hun I'appenheimers. I f et was ten volle verdiend toen l til Ier en de zijnen in de eerste zitting van het kabinet, tia den slag, van de overwonnen bondgenoolen de bewon dering te hooren kregen voor het door de over winnaars verrichte werk. Hitler heeft overwonnen. Zijn bondgenooten. die slechts een handvol menschen vormen naast zijn 41 pet der Duitsche kiezers, zijn tegenstanders van het centrum, van de socialisten, van alle middelpartijen, om van de communisten niet te spreken, die hij alle tot machteloosheid heeft gedoemd. Hij heeft de weerbarstige ZuidDuitsche regeeringen in hun eigen land verslagen, zoodat hij hun nu daar do wet kan voorschrijven. Hij regeert nu met de zijnen, en van de rest van de coalitie merkt men zoo goed als niets meer. Zij zal blij zijn als zij verder in de regeering wordt geduld. Om dat te bereiken zal zij de nationaalsocialisten laten regeeren alsof zij alleen het bewind voerden. Het doet er voor Hitler weinig toe dat hij geen zelfstandige meerderheid heeft kunnen behalen. De anderen zijn toch zijn gevangenen, en zij weten dat hij den moed en zelfs de lust heeft het zonder hen en zonder meerderheid te doen. Die llpCt. zijn niet van beslissende beteekenis. Zoo sterk zijn b.v. ook de socialist en in den Oost enrijkschen Xationaleii Raad en toch hebben zij er niet veel te zeggen. Van beslissende beteekenis is de onderne mingsgeest dei' zijnen, hun gebrek aan remmen, de overtuiging der anderen dat zij voor niets zullen terugschrikken. Wij zouden zelfs zoover willen gaan te beweren dat de beschikking van de coalitie over 52 p('l. der stemmen in den lïijksdag voor lütler een inconveuient is. Hij heeft daardoor een meerderheid. en hij is gevangene van dat feit. Wij weten dat socialistische leiders te voren vuriglijk hebben gewenscht dat het zoo zou loopen. Hitler zou niets van het geen hij wil doen, hebben nagelaten om het feit. dat hij niet over een meerderheid beschikte. Dat heeft hij te voren aangekondigd, en dat zou hij zeker hebben waar gemaakt. Een minderheid voor de regeering, en Hitler zou het conflict hebben gehad, dat hij tot iederen prijs wenscht. Xu kan hij alles wat hij doen wil wettigen, en nu zal hij het ook, terwille va.n Hindenburg. dien hij dat niet kan weigeren, op wettige wijze moeten verwezenlijken. De parlementaire legaliteit hangt aan zijn vingers als plaksolutie en hij kan er moeilijk los van raken. Een geluk voor hem is, dat tenminste voorgrond wetswijziging een meerderheid van twee derde wordt geeischt. Die heeft hij niet, en hij zal mach tigingen vragen die va.n grondwetwijzigenden aard zijn. Zal dan het centrum hem den twijfelachtige» dienst bewijzen van met hem mede te stemmen en. hem daardoor ook verder in de klemmen der lega liteit gevangen te houden 'i Hitler heeft gezegd dat dit de laatste rijksdagverkiezing zou zijn die gehouden wordt in de vieijaren van bewind welke hij voorloopig voor zich heeft opgeeischt. Xu moet dus de agitatie ten einde zijn en het handelen beginnen. Wie zal handelen r l)e oude bureaucratie, die door von Papen en von Schleicher. door de verwijdering van de republikeinseho elementen, weer in eere was hersteld I Of de jonge nazi's, die nu in groolen getale op de ambten worden losgelaten, en voor wie men ambten schept, desnoods onbetaalde? I let is een door de wanhoop van nooit een baantje te zullen vinden lot het. radicalisme gedreven jongelingschap, waar van de D.A.Z. getuigt', dat men zijn hart vasthoudt als men ziet dat aan haar openbare belangen worden toevertrouwd. Hit Ier moet nu aan den slag met een dergelijke bemanning, waarvan niemand ooit in staat i geweest een enkel ernstig construct iel', en in bijzonderheden uitgewerkt, opbouwend programpunt op te stellen. Xa de curnevalsgrap van de ^5 punten, die op 21 Februari 1!)20 in het Mofbrauhaus te München zijn aanvaard, is er nooit meel' van een program sprake geweest. Beloofd heeft men en gedreigd, maar zonder ooit te zeggen hoe men dal alles waar zou maken. Hitler staal vooreen zware taak. \Vanl hij mogenn een groolsche overwinning bevochten hebben. hel zal hem zelf niet ontgaan zijn dat die over winning voor hel grootste gedeelte op de mobilisatie van de thuisblijvers ondel' de kiezers berust. Dat wi! zeggen, dat zij ten deele op drijfzand is gebouwd. Ongeschokl zijn de fundamenten gebleven van centrum, van sociaaldemocratie. ja. in hoofdza'ük zelfs die van hel communisme. 'Pot nog toe heeft Ilitler slechts beloofd, zonder risico van onte\'i'edenheid of teleurstelling te wekken. Xu moet hij sterker blijken dan de malaise, die in de wereld woedt, dan alle naweeën van den oorlog in hel Piiilsche volk. Met vroolijke liedjes zooals het bekende: ..Als jodenbloed van de messen spat. dan gaal 't n< >g eens zoo goed." is het nu niet meer Ie doen. De tijd van scherts is voorbij.