De Groene Amsterdammer van 18 Maart 1933 No. 2911 Didtsche literatuur Onder het Hakenkruisregiem Mr. L. N. van Elhorst ' Sombere perspectieven De medewerker voor Duitsche letteren heeft mij na overleg met de redactie verzocht zijn plaats dit maal in te nemen. Hij heeft dit ge vraagd, omdat bi^ een huiszoeking in zijn woning in de buurt van Berlijn zijn bibliotheek en manuscripten, brie ven en papieren door de politie in be slag werden genomen. Niet alleen werken van Karl Marx den meest gehaten schrijver, dien Duitschland voortbracht ' Engels, Lenin, Trotzky werden meegenomen, ook de Werken van Feuchtwanger, Fallada, Beger, Ottwalt, Zweig, Segers, Brecht en zoovele anderen, wier oeuvre in deze kolommen besproken werd, niet alleen oude exemplaren van de Groe ne Amsterdammer", ook?de Verkadealbumsvan zijn zoontje werden wegge bracht onder de_ verdenking asiatisch angehaucht" óf Marxistisch zersetzend" te zijn. Natuurlijk deelt onze medewerker zijn lot met vele anderen, die hun cultureele gezindheid nog veel duurder moesten betalen dan met een hopenlijk voorloopig verlies van bibli otheek en manuscripten. Hoevelen der "waardevolste krachten onder de Duit sche jongeren Werden niet gearres teerd ! Letterkundigen als Egon Erwin Kisch, Ludwig Renn, Heinz Pol, Erich Mühsam en Karl August Wittvogel werden na den brand indenRijksdag in hechtenis genomen, evenals de moedige chefredacteur van het week blad die Weltbühne", Carl von Ossietzky, de democraat LehmannRussbült en vele, vele anderen. Heinrich Mann verliet Duitschland, nadat hij een politiek pamflet tegen de Hitlerregeering had gepubliceerd, dat in Duitschland onderdrukt werd, doch overal elders met belangstelling Werd gelezen. Alfred Kerr vertrok naar Parijs en jongeren als Brecht, Weiskopf en anderen verlieten het land uit een gerechtvaardigde vrees voor repressaille-maatregelen. Ook Li on Feuchtwanger gaf er de voorkeur aan niet naar Duitschland terug te keeren. De meeste tijdschriften, waar in ze publiceerden, werden verboden en de meeste uitgeversmaatschappijen hielden haar publicaties terug, zoodat hun Werken nu waarschijnlijk in Weenen, Zürich of elders zullen moeten verschijnen. In de bioscopen viert de eeuwige Otto Gebühr hoogtij; met steeds nieuwe vertolkingen van Fre derik de Groote's Grün ist die Heide"; jazzmuziek" (?negermuziek")is ver boden en werd vervangen door het Horst Wessellied, dat in den treure her haald wordt en ook de musea zullen van buitenlandsche kunst gezuiverd "wor den. Ernst von Wildenbruch en Felix Dahn worden weer ijverig gelezen, door de radio hoort men vroolijke volks liederen" als Wenn die Soldaten durch die Stadt marschieren" en dergeljjke, terwijl de schilders reeds planDE 25 MODELKAMEG/ VAN --ZUN /TEE»/ÏEE>E7l(HII<jEN nen voor nieuwe historische schilde rijen ontwerpen. Te midden van deze geestelijke nationalistische wanorde was de be kentenis van Thomas Mann, dat hij in den loop der jaren en na veel strijd met zich zelf tot de overtuiging was gekomen, dat alleen het socialisme ons in de toekomst nog helpen kan, een weldaad. Onze medewerker voor Duitsche literatuur schreef hier reeds over eenige voortbrengselen van de lite ratuur van het Derde Rijk en besprak ook den roman" van H. H. Ewers over Horst Wessel. Hans Johst publi ceert nu een drama over een andere tot nationalen held geproclameerde figuur: Lee Schlageter, die bij de bezetting van het Roergebied om het leven kwam. Evenals b.v. Arnold Bronnen dankt Hans Johst zijn be kendheid aan de critici der linker" bladen, die beide heeren nu zoo heftig veroordeelen en als de Joodsche asfaltpers" betitelen, waarbij ze ver geten, hoe afkeurend de nationale pers aanvankelijk hun werk beoordeelde. Natuurlijk wordt in dit drama de oorlog verheerlijkt en wemelt het van keizerlijke officieren en Excellenzen". Walter Beumelburg, een der nieu we" nationalistische literatoren be hoort niet tot de Nazi's in engeren zin, zooals Johst, die de laatste jaren Hitler's officieele proclamaties stilis tisch corrigeerde. Beumelburg, Schauwecker, en vele anderen zweven tusschen Hitler en Hugenberg. Een zijner nieuwste geschriften heet: der Soldat von 1917". De auteur beschrijft hier de lotgevallen der Duitsche soldaten, die in 1917 aan het westelijk front stonden. Hij schildert ons de wreede atmosfeer van het slagveld uitvoerig. Hij noemt den slag aan de Marne een vollendete Sinnlosigkeit" en ver oordeelt ook andere groote veldslagen, waarin te veel materiaal onnut ver kwist werd. Beumelburg is dus een tweede Renn? Misschien een tweede Remarque. Neen Beumelburg ver oordeelt alleen een oorlog, waarin das Heldische'' geen groote rol meer kan spelen en is een romanticus, die naar de strategie van Frederik de Groote verlangt en gaarne zou zien dat in een komenden oorlog de offi cieren weer met getrokken sabel aan het hoofd van hun troepen op den vijand losstormden. Beumelburg zou willen, dat men weer sneuvelt in een gevecht van man tegen man en ver oordeelt granaten, omdat ze hem veel te nuchter en zakelijk gijn. Ook Frans Schauwecker en Ernst Jünger denken er zoo over. Het heeft Heinrich Mann niets ge holpen, dat hij, om zijn collega's niet in den weg te staan, bedankte als lid der Academie. De Academie der dicht kunst de November-academie" zooals de nieuwe regeeringsorganen schrijven zal toch ontbonden wor den en misschien had Heinrich Mann beter gedaan de deur zóó hard achter zich dicht te smijten, dat heel Europa het gehoord had. Een invloedrijk criticus als Wïlly Haas doet nu reeds in de Literarische Welt" hét voor stel ,,eine Dichtersektion mit einer klaren nationalen und konservativen Mehrheit" in het leven te roepen n probeert op deze wijze reeds bij de nieuwe regeering in het gevlei te komen. Onmogelijk zich in Holland een voorstelling te maken van het lage niveau, waarop in de regeeringsor ganen der Angiiff" en der V lkische Beobachter" over bekende lite ratoren wordt geschreven. Van zelfsprekend werden jonge revolutionaire schrijvers veroordeeld, maar ook fi guren als Kerr, Feuchtwanger, Döblin, Else Lasker-Schuier werden be handeld op een wijze, die beneden alle critiek is. Niemand zal van de Nazis verlangen, dat ze de ideologie dezer schrijvers deelen. Het was te verwach ten en behoorde zelfs tot hun plicht, dat ze deze richtingen scherp zouden veroordeelen. Zij veroordeelen echter niet maar schelden. Lion Feuchtwanger, die in Amerika eenige voordrachten hield, had met recht beweerd, dat Hitler de Duitsche taal slechts zeer matig beheerschte. Natuurlijk is de auteur van ,, Jud Süsz" en der Jüdische Krieg" voor de heeren der Völkische Beobachter" ,,ein jüdischer Schmierfink" en al even kwajongensachtig is de repliek op Feuchtwanger's bewering: ein einziger mindestens beherrscht sie (de Duitsche taal) ganz bestimmt noch weniger: das ist namlich Feuchtwan ger selber." Deze bijdragen over Lion Feucht wanger bevat nog meer fraaiigheden. Feuchtwanger hat nicht nur Schwein mit seinem Bücher-absatz bei dummen Deutschen, er ist 's auch". * * * Natuurlijk is de beteekenis van een politie-inval als van den heer Ewers au fond gelijk nul en kunnen alleen stompzinnigen en analphabeten meenen, dat een dergelijke politieke ver andering tevens een nieuwe kunst in luidt. De jonge revolutionaire litera tuur zal aan de maatregelen van de heeren Ewers en consorten niet te gronde gaan en ook de anderen zullen hun weg verder gaan. Waarschijnlijk zullen verschuivingen in de publieke opinie plaats vinden. Misschien zullen schrijvers als Manfred-Hausmann, Lampel en Billinger, wiens werken in elk opzicht van een gematigde levensbeschouwing blijk geven zonder al te scherp-omlijnde politieke sympathieën meer gelezen Worden dan Werk van Heinrich Mann, Döblin of Arnold Zweig. Jarenlang kondigen de nationalisten nu reeds een bloeiperiode hunner lite ratuur aan. Het eenige resultaat was het werk van Arnold Bronnen, wiens roman over Opper-Sileziëvolgens Ossietzky in jeder Beziehung an der Grenze spielt". Na deze vele Jüdische Schmierfinke", Gallizische Schadlinge en der gelijke Marxistisch zersetsende" cre aturen hebben thans de heeren van het Derde Rijk het woord. Wij wachten af, maar zijn, na wat we reeds lazen, zeer benieuwd, maar in geen geval kunnen we ons neer leggen bij hun oordeel over de moderne Duitsche literatuur ook al hebben we vaak zelf tegen deze literatuur nog zoovele bezwaren. Want rechters, die hun eigen min derwaardigheidscomplexen en rassen timenten onder hun toga verbergen missen ten eenenmale het recht een dergelijk vonnis te verkondigen. Hel- smaakverbeferend middel bij uit nemendheid MAGGI AROMA IN.V. STANDAARD HYPOTHEEKBANK te ROTTERDAM Directie : Mr. H. H. C. CASTENDIJK en I. MOSSELMAN De Bank geeft onder controle van het Algem. Administratie- en Trustkantoor 4/2 /o Pandbr. tegen beurskoers uit. Spoor's Mosterd W. A Spoor Jr, Culemboig. veil! n een Levens. verzekering de soliede" van 10