No. 2911 De Groene Amsterdammer van 18 Maart 1033 Voorjaarstrek De Haagsche wandelaar Dr. Jac. P. Thijsse Schept vreugde in 't leven De Algemeene Vereeniging van Natuurbescher ming voor 's-Gravenhage en Omstreken heeft het initiatief genomen voor het uitgeven van een boven allen lof verheven boekeneen ware weldaad "voor de Hagenaars, getiteld: Wandeltochten in en om 's-Gravenhage". Het is in oblong formaat, zoodat je het gemakkelijk in een binnenzak kunt steken, maar toch zoo groot, dat het een paar flinke kaarten kan bevatten: een geologische kaart en een duidelijke wandelkaart, gedrukt in bijzon der aantrekkelijke kleuren en bijgeweekt tot op den jongsten tijd. Wij zijn er getuige van geweest, hoezeer in de laatste vijftig jaren het natuurschoon rondom 's-Gravenhage heeft geleden, naar veler meening dikwijls onnoodig, maar even dikwijls ook on vermijdelijk, gezien de onverwacht sterke uitbrei ding van de stad. Dit boek nu maakt als het ware de rekening op van wat er nog is overge bleven en gelukkig is er ook een post van nieuw gevormde schoonheid. De slotsom is, dat Don Haag nog een van de behaaglijkste plaatsen ter wereld,is en dat het nog lang zoo gek niet zou zijn, om er eens, alleen om het natuurschoon, een paar weken door te brengen en dan liefst in' Juni. Gelukkig begrijpen we al meer en meer, dat er voor het smaken van natuurgenot een zekere mate van kennis en opvoeding noodig is en juist daarin voorziet nu deze zeer moderne wandelgids. Laat ik mij haasten er bij te voegen, dat naast de natuur beschrijving ook een volkomen evenredige plaats is ingeruimd aan kunst en historie, zoodat de Haagsche Wandelaar, die dit boek raadpleegt en zich ernaar gedraagt, zich moet gaan gevoelen als een harmonisch ontwikkeld hedonist, vandaar het motto boven dit artikeltje. Er worden 35 wandelingen beschreven, alle op de wandelkaart duidelijk aangeduid. De tekst ver meldt beginpunt, eindpunt en route, vervolgens een opsomming van wat er op het gebied van flora en fauna te zien is en eindelijk een historischgeografische beschrijving. De lengte der wande lingen varieert van 4 K.M. tot 11 K.M., de begin punten en eindpunten zijn zoo gekozen, dat men er gemakkelijk komt per tram of bus. Het zijn dus halve-dags-wandelingen en het best lijken ze mij te doen 's morgens en 's namiddags?'s avonds van 6 tot 10 uur, maar dat is heelemaal een kwestie van smaak. Ik ga ze hier niet alle vijfendertig opsom men. Natuurlijk zijn er vele gericht naar het Westelijk en Oostelijk duingebied en naar de strook van bosschen en buitenplaatsen. Maar zeer bij zonder verheug ik mij er over, dat er ook beschre ven zijn naar het Polderland. Telkens, wanneer ik reis per spoor van Haarlem naar den Haag, dan zet ik mij voorbij het station Voorschoten al schrap, om het laatste stukje nog eens extra te genieten: eerst de aantrekkelijke buitens Ter Horst en Duivenvoorde en dan de Duivenvoordsch-Veenzijdsche polder met zijn veelbelovende boschjes van hakhout en het hooiland, waarin sommige stukken enkele centimeters lager liggen dan de rest en daardoor een heel prettige moerasflora bezitten. Het wemelt er altijd van vogels; in den broedtijd is het er haast even onderhoudend en rumoerig als op Texel, zelfs de kemphaantjes ont breken niet. Daar kun je nu volop van genieten door wandeling 3 en wandeling 19 te maken en ook wandelingen 20 en 25 geven in dit opzicht goede kansen. Ik denk dat ik wande! ing 3 ga combineeren met wandeling 22, door Voorburg langs de Vliet. Aan de lijst der wandelingen gaat een opsom ming vooraf van de stadsparken en bosschen in en dichtbij de bebouwde kom van Den Haag al of niet onvoorwaardelijk toegankelijk. Met een half dozijn toegangskaarten kan men het veertigtal in zijn geheel genieten. Hier is een woord van dank op zijn plaats voor alles wat de gemeente Den Haag voor de veraangenaming van de residentie gedaan heeft en nog doet, zoowel door den aankoop van landgoederen als door het aanleggen van parken en plantsoenen en het bewandelbaar maken van de duingronden. Zoo volg ik met groote belang stelling de behandeling van de Westduinen, het heele gebied tusschen het Ververschingskanaal en Kijkduin. Nog niet zoo heel lang geleden zag het er daar jammerlijk uit, maar aardig is het, om te beleven, hoe de dienst der plantsoenen daar lang zamerhand een duinpark" weet te maken als een soort van compensatie voor wat omstreeks 1900 zoowel in de West- als in de Oostduinen is misdre ven. Ook roemen wij hier even het Zuiderpark en vestigen ook de aandacht der wandelaars op de schoolwerktuinen van de kinderen en de volkstuinen d"er volwassenen, beide niet meer als onschoone restantjes in uithoeken behandeld, maar als waardige elementen in het totaal van stads schoen. Amsterdam begint dat ook al heel aardig te doen. Het boek wordt besloten met eenige hoofdstuk ken van algemeenen aard: de Duinen, de Bosschen, het Polderland, de Vogelwereld in en om 's-Gra venhage en de Geologie van 's-Gravenhage en omgeving. Het is zeer juist, dat deze Geologie (be werkt door een van onze beste geologen) uitvoeri ger is dan de andere kapittels, want over de duinen, de bosschen, de vogels en het Polderland bestaan tal van handige boekjes, die dan ook worden ge noemd. Voor de geologie is dat niet het geval en daarom krijgen we in deze wandeltochten" een zeer welkom overzicht van de geologische gesteld heid van Dan Haag en. omgeving en de historie van de ontwikkeling van het landschap. De Algemeene Vereeniging van Natuurbescher ming heeft met de uitgave van dit boek een buiten gewoon prijzenswaardige daad gedaan. Evenzeer vallen te prijzen de A.N.W.B., de afdeeling 's-Gra venhage van de Nederlandsche Reisvereeniging en de Plaatselijke Vereeniging tot Bevordering van Vreemdelingenverkeer te 's-Gravenhage, die hun medewerking verleenden. En bovenal prijzen we den hoofdredacteur en zijn medewerkers voor wat zij hebben geleverd. De Hagenaars en andere Nederlanders zullen de residentie nu nog meer leeren waardeeren dan voorheen. En wat nog beter is, de menschen zullen nu zeker nog wat meer gaan loopen, loopen, loopen. Het hoeft niet altijd op rolletjes. Tentoonstellingen Kunstzaal van Lier, Amsterdam. Werken door H. Chaoot. Tot 22 Maart. Kunstzaal Reeker", Haarlem. Schilderijen door J. J. Moolhuizen en. Franz J. Rederer. Tot 25 Maart. Rotterdamsche Kunstkring, Rotterdam. Werken door II. Reuchlin-Lucardie. Tot 2(5 Maart. Boekhandel l'. A. Hemerijck, Amsterdam. Werken van A. W. Verhorst en J. Veringa. Tot 27 Maart. Toonkamer Ad. Donker, Rotterdam. Schilderijen door Joh. Ph. L. Roder en Willem Hardenberg. Tot 29 Maart. Kunstzaal van Lier, Amsterdam. Fotos door Eva Besnyö. Tot 30 Maart. Frans Buffa en zoon, Amsterdam. Schilderijen door Matthieu Wiegman. Tot l April. De Onafhankelijken. J. W. Brouwersstraat 3,. Amsterdam. Voorjaarstentoonstelling van leden van De Onafhankelijken" en van Duitsche schilders. Tot l April. Ateliers voor woninginrichting en kunstnijver heid, Hillegersberg. Werk van Hillegersbergsche schilders. Tot l April. Amsterdamsche ateliers voor Binnenhuiskunst, Amsterdam. Werk van W. C. J. Cambier van Nooten. Tot 2 April. Kunstzaal Kleijkamp, Den Haag. Teek-ningcn door Toon Kelder. Tot 3 April. Kunstzaal van Lier, Amsterdam. Nieuwe werken uit Italiëdoor Henri van de Velde. Tot 6 April. Stedelijk Museum, Amsterdam. Eere-tentoonstelling Marius Bauer. Tot 6 April. Nederlandsche vrouwenclub, Amsterdam. Crisis tentoonstelling van schilderijen. Tot 11 April. Boekenprijsvraag De Internationale Vereeniging van revolutio naire schrijvers schrijft een wedstrijd uit in het maken van het krachtigste anti-oorlogswerk. Toe gelaten zijn: romans, novellen, vertellingen, ge dichten, reportages, schetsen, satires, dramatische scènes en agitpropstukken. Het secretariaat van de Hollandsche afdeeling is: Baarsjesweg 184, Amsterdam, alwaar nadere inlichtingen zijn te verkrijgen. Koninkl. Bloemkweekerij Wilhelmina," Charles van Ginneken & Zoon, Zundert, N.B.. Het van ouds gunstig bekende adres voor Dennen, ter bebosscbing (uitsluitend inheemschzaad) Exotische Dennen- en Sparrensoorten, Bosch- en Haagplantsoen, B o o m e n en Heesters. Catalogi op aanvraag gratis en franco. Tel.interc. No. 1. Telegram-Adres: Wilhelmina, Zundert