Historisch Archief 1877-1940
No. 2012
De Groene Amsterdammer van 25 Maart 1933
Wetenschappelijke Varia
p'
K
r
;
Techniek der geluidsfilm
Dr. P. van Olst
Ben belangrijk kenmerk van den
beschaafden mensch (waarmee ik
niet iemand bedoel die geen ruw
Amsterdamsen spreekt, geen on
hebbelijke manieren heeft, geen
uitsluitende belangstelling toont
voor voetbal, geen opvallende afkeer
heeft van hygiëne, enz., maar uit
sluitend de mensch, die niet in wilden
staat leeft), ik herzeg: eenbelangrijk
kenmerk van dezen mensch is de
volkomen onwetendheid over het
geen anderen voor hem hebben
moeten denken en werken. Wij
eten ons brood, drinken angstloos
onze melk, steken ons licht aan,
rijden in trams, telefoneeren, mis
bruiken even ons radiotoestel, laten
een grammophoonplaat draaien,
maar denken niet aan alles wat
hieraan vastzit en vastzat voordat
het door ons zoo gedachteloos te
gebruiken is. Met de geluidsfilm is
het precies net zoo gesteld. We
verstaan maar half, we lezen tegelijk
den hollandschen tekst en ontcijferen
onderdehand de aangedikte ex
pressies van de conventioneelste
gemoedsuitdrukkingen, die nog
binnen het ontcijfer-vermogen van
een groot publiek vallen, en
hebben daarbij natuurlijk geen tijd meer om te
overwegen wat er noodig is geweest om de onaan
gename Amerikaansche neusklanken zoo natuur
getrouw Weerzinwekkend weer te geven of Tauber
zoo echt-ondragelijk te laten jammeren. Er is een
gezonde zelfverdediging in deze houding van den
mensch. Als we alles moeten doorgronden en uit
pluizen wat we doen in het dagelijksch leven,
kwamen we alleen reeds met het begrijpen van het
ontbijt niet klaar voor we weer naar bed gingen !
Het is maar beter alles automatisch te doen even
goed als we automatisch weten wat 7x9 is,
automatisch fietsen, automatisch de gangbare
taal- en stijlfouten maken, enz.
Toch is een oogenblik van bezinning wel eens
aardig, mits niet te vaak. Vandaar dat een
weekblad er een goede plaats voor is.
Zoo'n herinneringsmoment had ik onlangs toen
ik bemerkte dat in Duitschland een samenvattend
boekwerk verschenen is over de geluidsfilm en
dat een der physisch-chemische vakbladen er een
referaat over gaf. Buiten de
verschrikkelijktechnische vakbladen is er weinig gepubliceerd
over de geluids-filmtechniek en het is aardig om
eens alles bij elkaar te zien wat er noodig is om een
goede geluid-opname en geluid-reproductie te
garandeeren en hoeveel moeilijkheden er op ver
nuftige wijze ontzeild zijn, zoo talrijk dat het niet
meer mogelijk was voor n mensch of zelfs voor
een paar samenwerkende menschen om het heele
gebied te beheerschen. Twee werelddeelen met hun
wetenschappelijken staven zijn er bij te pas
gekomen.
Hoewel het begrip geluidsfilm" voor het pu
bliek pas een viertal jaren bekend is, dateeren de
onderzoekingen en proeven natuurlijk van heel
veel jaren eerder. Edison heeft ook op dit gebied
reeds gewerkt op het eind der negentiende eeuw,
maar het gelukte hem niet de film en de grammo
phoonplaat gelijktijdig te laten afloopen, zoodat
het synchroniseeren van beeld en geluid niet lukte.
Pas de Duitschers Vogt, Engl en Matolle, die
onder den naam Triergon samenwerkten, hebben
als resultaat van hun onderzoekingen opmerkelijk
technisca-goede geluidfilms gemaakt en in het
publiek vertoond in 1922. Het vraagstuk geheel
op te lossen kon echter niet aan drie menschen
lukken. Hiervoor was een. geweldige wetenschap
pelijke staf noodig, die het eerst in Amerika ter
beschikking stond voor dit doel. Duitschland had
Fig. 1. Film met
geluidstrook volgens Tiet
streepsysteem.
ook wel zoo'n staf, maar de groote
Duitsche
electriciteits-maatschappijen interesseerden zich niet er
voor de zaak.
Daarna pas begon Duitschland
weer, De Triergon-patenten kwamen
in handen van het
Tonbildsyndikat A. G.", ons beter bekend als
Tóbis. Deze is gecombineerd met
de Klangfilm G. m. b. H.", opge
richt door Siemens en de A. E. G.,
tot het systeem Klangjilm-Tobis,
dat in Duitschland het monopolie
heeft.
Men weet zeker wel dat de moderne
geluidfilms alle het systeem van
Edison (met film en grammophoon
plaat) hebben laten varen en het
geluid zoo opnemen dat het in den
vorm van donkere strepen op de film
wordt neergelegd. Bij de
TobisKlang-film (het systeem voor ge
luid opname heet zoo in tegen
stelling met Klangfilm-Tobis waar
mee het systeem voor geluid -weergave
is bedoeld) bestaat de opname op
de film uit een serie strepen,
dichter opeen bij hooger geluiden,
verder uiteen voor lagere toonen,
terwijl de geluidsferfcte afhangt van
het meer of minder donker zijn der
strepen. In fig. l is een stukje geluidfilm afgebeeld
dat volgens dit systeem is ingericht. Links en
rechte ziet men de gatenrij, waarin de tanden
grijpen die de film voortbewegen. Tusschen de
linksche gatenrij en de. filmbeelden-serie ziet
men een smalle strook, die de horizontale
geluidstrepen bevat. Deze strook is 2.5mm breed;
daar de filmbreedte internationaal vast staat heeft
dus het formaat van het filmbeeld zelf een kleine
verandering ondergaan; bij gelijke hoogte is het
iets smaller geworden.
Er is echter nog een tweede vorm van
geluid,,afbeelding" behalve door dit strepenstelsel. Dit
andere stelsel is in fig. 2 weergegeven, waar alleen
de linkerkant van de fi'm is geteekend. De
geluidstrook bestaat bij stilte uit een donkere en een
heldere helft. De scheidingslijn hier tusschen
maakt golvingen, die in de figuur geteekend zijn,
zoodra geluid wordt opgeteekend. De hoogte
dezer golven, dus de mate der afwijking naar
rechts of links, hangt af van de geluid -sterkte, het
aantal golfjes op een
even groot stuk be
paalt de toonhoogte.
In het kort is het
geheele verloop van
opname en weergave
aldus: het geluid
wordt opgevangen in
niicrofoons,waardoor
Slectrische stroomen
ontstaan (of een bij
staande stroom
gewijzi gd wordt) in een
tempo overeenko
mend met de toon
hoogte, en in een
mate, overeenko
mend met de
geluidsterkte. Deze stroo
men die te zwak
zijn, worden eerst
versterkt en beïn
vloeden dan een
lichtbron, die daar
door in zelfde tempo
en mate in licht
sterkte wisselt, wat
op de filmstrook
wordt gefotografeerd
"UU/
O
Fig. 2. Geluidstrook mei
het (jolf-systeem, (alleen
de linksche kant van de
geheele jilm is (jeteekend)
Witte Curacao Sec
Cherry Brandy M ent hèGlaciale
Curafao Brandy
? Koopt Nederlandsch fabrikaat! ?
in het beschreven strepen- of golfjes-stelsel. Het
is nog niet mogelijk om de afbeeldingsfilm en de
geluidstrook tegelijk op dezelfde film op te nemen.
Men maakt dus voorloopig een aparte geluids
filmstrook die later (met behulp van merkteekens
op de afbeeldingsfilm *en de geluidfilm) tot n
film wordt vereenigd als beide gekeurd en goed
gevonden zijn.
Bij het afdraaien moeten de d ichtheidsver
schillen en de aantallen strepen of golvingen in de
geluidstrook weer in geluid met allerlei sterkte en
hoogte worden veranderd. Dit gaat doordat de
geluidstrook voorbij een lichtbron van standvastige
sterkte passeert en hiervan naar gelang der dicht
heid der strepen meer of minder licht doorlaat.
Dit doorgelaten, wisselend sterke licht, valt dan
op een apparaat dat lichtwisselingen veranderen
kan in electrische-stroom-versterkingen of ver
zwakkingen (de photo-cel) en deze wisselende
stroomsterkte worden eindelijk in den luidspreker
in geluid veranderd.
Als men nagaat hoeveel veranderingen het oor
spronkelijke geluid doormaakt, weerstandswisse
lingen in de microfoon, stroomsterktewisselingen,
hieruit volgende lichtsterktewisselingen, schei
kundige veranderingen in het latente beeld op de
geluidfilm, ontwikkeling van dit beeld tot zichtbare
strepen, weer verandering in lichtsterkte, weer
verandering in stroomsterkte, omzetting in het
gereproduceerde geluid, dan verbaast men zich
dat er nog iets van een gelijkend geluid voor den
dag komt, want iedere verandeiing in de volgende
overgangstoestand geeft immers nieuwe mogelijk
heden van gtiluidvervorminy.
Bij gelegenheid zal ik enkele dezer onderdeelen
eruit nemen en in een nieuw artikel ter sprake
brengen. Het is nu eenmaal omnogel:jk om in dit
kort bestek alles tegelijk te behandelen. De wonder
lijke moeilijkheden in dit geheele proces en de
vernuftige inrichtingen om hen te ontloopen,
komen dan vanzelf ter sprake.
VITRAGE
MADRAS GORDIJNEN
1.30 X 3 MTR. PER PAAR
395
90 cM. BR.
PER MTR,
NDANTHREN
6 ZONEK