Historisch Archief 1877-1940
18
De Groene Amsterdammer van 1 April 1933
No. 2913
t;
Radio en Grammofoon
Liederen
van haat
Casper Höweler
H. M. V.-Odeon-Telefunken
en Parlophonplaten
Men vindt het over het algemeen
niet netjes, openhartig voor zijn haat
uit te komen. Haat is een affect,
waarover men liever zwijgt. En als
men erover begint, verontschuldigt
men zich, dat hij eigenlijk verkapte
Ifefde is. Herinner U slechts het ge
dicht van Helene Swarth, maar zing
het niet op de wijs van Sambre et
Meuse", waartoe het rhythme ver
leidt, want dan gelooft ge er niet
meer aan.
Het lijkt mij, dat de primitieve
mensch eerder kon haten dan lief
hebben. Misschien is de liefde zelfs
een veredelde vorm van haat. In elk
geval is haat een hevig en echt gevoel,
dat zelfs door den apostel Paulus
gesanctionneerd werd, die de lauwen
dreigde uit zijn mond te spuwen.
Hoe komt het, dat zulk een sterk
affect in de muziek zelden tot uiting
kwam? Bij mijn weten het eerst
in de Dreigroschenoper" van Bert
Brecht en Kurt Weill. Wel kunt ge
U afvragen, of in deze tijden van
werkloozenondersteuning de genetische
wortel erat kommt das Fressen,
dann kommt die Moral" nog actueel
is. Doch de felle haat, die eruit spreekt
is zoo waarachtig, werd bovendien
zoo zuiver als kunst geprojecteerd, dat
men dezen artistieken verschijnings
vorm ervan ten volle kan waardeeren,
al voelt en denkt ge sociaal geheel
anders.
Een van de oorzaken dat de Drei
groschenoper" zoo sterk aanspreekt, is
te danken aan de herontdekking van
de menschelijke stem als ongeculti
veerd, doch oerkrachtig uitingsmiddel.
Niet de natuurstem van den
Venetiaanschen gondelier, die zijn afgoden
uit de opera imiteert, maar de hoogere
potentie van het spreken, de natuur
zang, die negerpredikers in
oogenblikken van extase intuïtief vonden.
Br wordt beweerd, dat Brecht zijn
verzen voor Weill half declameerend,
half zingend voordroeg en dat de
componist deze spraakmelodische cur
ven slechts uit te werken had.
Misschien is dit overdreven. Maar
in Brecht's teksten is de oermelodie
reeds zoo duidelijk aanwezig, dat een
ervóór gevoelig musicus de antenne
en de spoelen van zijn ontvankelijk
heid, den versterker van zijn scheppend
vermogen slechts behoeft in te scha
kelen om ze in het krachtsgebied van
de muziek te laten klinken. Bij de
Dreigroschenoper" was Kurt Weill
zulk een middelaar, voor de fihn
,,Kuhle Wampe" had Hans Eisler die
taak. Men moet zich alleen verbazen,
dat de traditioneele scholing hun ont
vankelijkheid voor deze oergeluiden
niet deed verschrompelen. Want bei
den werden aanvankelijk getraind in
het technisch raffinement van de
De Groene
Amsterdammer
Weekblad voorNederland
kost slechts f2.70 per
kwartaal (10.20 voor in
cassokosten) of f 10.- per
jaar bij vooruitbetaling.
Juist voor
dezen leeftijd
heeft Van den Brul een uitge
breide collectie Plus-four
Costumes, Demi-saisons, Regen
jassen, Polo-hemden,
Slipovers, Sportkousen.
Het koopen bij Van den Brul
gaat vlot en prettig. In enkele
oogenblikken is de keus ge
maakt, omdat zoowel coupe als
afwerking schitterend is! Daar
om juist leveren wij steeds meer
voor leerlingen van M.U.L.O.,
H.B.S., Handelsschool en,
Gymnasiun
AMSTERDAM
NIEUWENDIJK 184 tegenover de Beurspassage
AMSTERDAM - HOORN - LEEUWARDEN - 'S GRAVENHAGE /
negentiende eeuw: Weill door Hum"
perdinck en Busoni, Eisler door
Schönberg. Weill trok voorts voor de
begeleidingen zijn persoonlijke con
sequenties uit den Jazz-stijl, waarin
Eisler hem imiteerde.
De genetische kracht van Brecht's
verzen wordt eens te meer bewezen
door de stukken, die Weill en Eisler
onafhankelijk van hem schreven. Ver
gelijk slechts het Solidaritatslied"
van Brecht en Eisler (Parlophon B.
49061-1, met zang van Ernst Busch),
gloeiend van een kracht en een
spoiitaneïteit, die men het Wien
Neerlandsch bloed" kan toewenschen,
en de Ballade von den
Sackschmeissern" (Parlophon B. 49062?II
met zang van Ernst Busch), waarin
Arendt zijn haat over het vernietigen
van de overproductie (koffie en graan)
niet hooger weet op te voeren dan
tot de verdachtmaking Da steekt was
hinter", Eisler de muziek niet kon
heffen boven de sfeer van geroddel.
Deze jonge, krachtige kunst heeft
op slag haar herscheppers van for
maat gevonden. Hoe het wel en hoe
het niet moet leert II de gramofoon.
Men mag groote bewondering' hebben
voor het raffinement, waarmee Carola
Neher de songs uit de Dreigroschen
oper" bracht (His Master's Voice
EH 301), de natuur van het volkskind
Polly komt veel zuiverder tot haar
recht in de voordracht van Erika
Helmke(TelefunkenA752/5).Ook Ernst
Busch trof spontaan dezen stijl ,zoowel
als de liedjeszanger in de film van
Pabst (deze rol werd voor de gramo
foon gezongen door Kurt Gewon),
Odeon 161214), als in het Solida
ritatslied" (Parlophon B. (49061 1)
Of wij veel werken in deze soort
kunnen verwachten? Waarschijnlijk
niet. Wanneer haat zich bestendigt
tot haatdragendheid verliest hij zijn
spontaan karakter en daardoor zijn
creatief vermogen. Reden te meer,
deze sporadische liederen van haat
als iets bijzonders te beseffen.
Ernst Busch op Parlophon
Parlophon heeft behalve de boven
genoemde plaat met Ernst Busch,
nog een tweetal van denzelfden zanger
uitgebracht. Ernst Busch, die over
prachtig stemmateriaal beschikt,
zingt het Lied der Arbeitslosen",
sternpellied door H. Eisler en D.
Weber, gedirigeerd door Eisler. Aan
den anderen kant van deze plaat
(Parlophon B. 49109) staat het Lied
der Bergarbeiter", een gedeeltelijk
glas-heldere, spijkerharde, gedeeltelijk
sentimenteele compositie van. Eisler op
woorden van A. tlmeiner, eveneens
door Ernst Busch prachtig gezongen.
De derde Buschplaat van Parlophon
(B. 49110) is ook weer met muziek
en directie van Eisler en met zang van
Ernst Busch. l Iet Lied der
Baumwollpflüeker" is van Ben Tra ven: De Bal
lade vom Xigger Jim" is gedicht door
Weber.
Deze Parlophon-uitgaven zijn een
aanwinst voor de discotheek; de com
binatie Eisler-Busch is zeer geslaagd.
M.
«,
*<*?
DROSTE
ALTIJD WELKOM!