Historisch Archief 1877-1940
t Ji
GROENE AMSTERDAMMER
Weekblad voor Nederland
Onder hoofdredactie van A. C Josephus Jitta
Redacteuren: L. J. Jordaan, F. G. Scheltema en M. Kann. Secretaris der redactie: C F. v. Dam
Keizersgracht 355, Amsterdam C - Telefoon 37964 - Postgiro 72880 - Gem. Giro G. 1000
Opgericht in 1877
No. 2914
Zaterdag 8 April 1933
Een briefwisseling Einstein-Freud
'?*.
Waarom oorlog?
Sigmund Freud
Waarde Heer Freud!
Ik ben zeer verheugd, dat mij, door de opwekking
van den Volkenbond en zijn Internationaal Insti
tuut voor Intellectueele Samenwerking te Parijs,
om in openhartige gedachtenwisseling met een
door mij aan te wijzen persoonlijkheid een vraag
stuk te mijner keuze te behandelen, de unieke
gelegenheid is geboden, met U een kwestie te
bespreken, die mij bij den huldigen stand van
zaken voor onze beschaving de belangrijkste lijkt:
bestaat er een weg waarlangs de menschen
bevrijd kunnen worden van het noodlot van den
oorlog? Het besef, dat dit probleem door den
vooruitgang der techniek voor de beschaafde
menschheid een kwestie van leven en dood is
geworden, is vrij algemeen doorgedrongen; des
ondanks hebben de hartstochtelijke pogingen een
oplossing te vinden, tot nu toe in schrikbarenden
omvang schipbreuk geleden.
Ik geloof, dat ook onder de menschen, die zich
practisch en. uit hoofde van hun beroep met dit
vraagstuk bezig houden, tengevolge van een zeker
gevoel van onmacht de wensch leeft, zoodanige
personen naar hun opvatting van het probleem
te vragen, welke door hun dagelijkschen
wetenschappelijken arbeid ten opzichte van alle pro
blemen des levens een groote mate van innerlijke
vrijheid hebben verworven. Wat mij zelf aangaat,
! t f t
vAlbert Einstein
Het Institut International de Coöpération
Intellectuelle", het bekende, te Parijs gevestigde orgaan
van den Volkenbond, besloot Professor Einstein uit
te noodigen, met een door hem aan te wijzen -per
soonlijkheid in openhartige briefwisseling een onder
werp te behandelen, waarvan de keuze geheel aan hem.
werd overgelaten. Met karakteristieke bescheidenheid
koos Einstein niet een thema uit de wetenschap waarin
hij groot is, doch een kwestie welke ons allen dagelijks
bezig houdt: het oorlogsgevaar en de weer groeiende
neiging, conflicten door middel van geweld op te lossen.
Teleurgesteld door de geringe resultaten welke de
bestrijding van dat gevaar tot nu toe heeft bereikt, was
Einstein tot de overtuiging gekomen, dat onderzocht
moest worden of en in hoeverre de behoefte oorlog te
voeren, wortelt in den aard van den mensch zelf.
Einstein zocht voorlichting in deze moeilijke materie
bij den man, die heden ten dage wel in de eerste plaats
bevoegd wordt geacht een oordeel over 's menschen
innerlijk uit te spreken: hij wendde zich tot Sigmund
Freud met den hieronder afgedrukten brief, waarin de
hoofdlijnen van het door hem gewenschte onderzoek
worden aangegeven.
In ons volgende nummer verschijnt het uiterst
belangrijke antwoord van professor Freud, geschreven
in den prachtigen markanten stijl waarvan hij het
geheim bezit en in grondgedachten en conclusies van
de onverschrokkenheid die men van hem gewend is.
Het verheugt ons, deze belangrijke correspondentie
aan het Nederlandsche volk te kunnen voorleggen.
verschaft dérichting waarin mijn denken zich
gewoonlijk beweegt, mij geen blik in de diepten
van menschelijk willen en voelen, zoodat ik bij
de hier beproefde gedachtenwisseling niet veel
meer kan doen dan te trachten de probleemstelling
uit te werken en, door vooruit te loopen op de
meer uiterlijke oplossingspogingen, U gelegenheid
te geven de kwestie te verhelderen in het licht
Uwer verdiepte kennis van 's menschen aandriften.
Ik vertrouw, dat Gij methoden van opvoeding zult
kunnen aanwijzen, welke in staat zijn langs een
om zoo te zeggen niet-politieken weg psychologische
hindernissen uit den weg te ruimen, van welke de
psychologische ongeschoolde wel eenige voorstelling
heeft, doch welker verband en vatbaarheid voor
verandering hij niet vermag te beoordeelen.
Daar ik zelf een mensch ben die vrij is van aan
doeningen van nationalen aard, komt mij de
/T' / *?..
Albert Einstein
buitenkant van het probleem, de kwestie der
organisatie, eenvoudig voor: de staten scheppen
een wetgevende en rechtsprekende overheid" voor
de beslechting van alle tusschen hen ontstaande
conflicten. Zij binden zich, zich te onderwerpen
aan de door het wetgevende orgaan uitgevaardigde
wetten; zij verplichten zich alle geschillen voor te
leggen aan een gerechtshof, zich onvoorwaardelijk
te buigen voor zijn beslissingen, alsmede alle maat
regelen uit te voeren, welke dit gerecht voor de
verwerkelijking van zijn beslissingen noodzakelijk
acht.
Reeds hier stuit ik op de eerste moeilijkheid:
een gerechtshof is een menschelijke instelling, die
te eerder geneigd kan zijn haar beslissingen aan
buitengerechtelijke invloeden bloot te stellen,
naarmate haar minder macht ter beschikking
staat om ze te verwezenlijken. Het is een feit, waar
mede men rekening moet houden: recht en macht
zijn onafscheidelijk verbonden en de uitspraken
van een rechtsprekend orgaan benaderen te dichter
het rechtvaardigheidsideaal der gemeenschap in
welker naam en belang recht wordt gesproken,
naarmate deze gemeenschap over grooter machts
middelen beschikt om .de eerbiediging van haar
ideaal van rechtvaardigheid af te dwingen.
f'.;' ., /\ ? - ,.
(Slot op pag. 2)
[t.