DE ONDERGANG De Machine, Heersche JÏ"' m* oon De Vreede" nabij Huisduinen Een belangrijke verzameling De zevende April zal een be langrijke dag zijn voor de Vereeniging Het Nederlandsen Historisch Scheep vaartmuseum. Op dien dag zal, in het bekende gebouw van de Vereeniging aan de Cornelis Schuytstraat te Am sterdam, eene nieuwe verzameling van voorwerpen op het gebied van Wetenschap en Kunst der historische scheepvaart in een afzonderlijke afdeeling worden geopend. In deze afdeeling is uitsluitend ondergebracht hetgeen in verband staat met de ont wikkeling van de scheepvaart in den loop van de laatste eeuw tot aan den modernen tijd. Het is verheugend te kunnen constateeren, dat men daarin is geslaagd, want osrer het algemeen wordt wel eens over het hoofd gezien, dat juist de negentiende eeuw zoo buitenge woon belangrijk is geweest. Wanneer het onderwerp scheepvaarthistorie ter sprake komt, dan wordt vooral gedacht aan het glorietijdperk van Nederland en gelukkig is het museum niet mis deeld in voorwerpen die daarvan getuigen, maar men mag met eenige zekerheid aannemen dat een deel van het Nederlandsche publiek de belangrijkheid van hetgeen in de vorige eeuw heeft plaats gevonden wel eens onderschat, ook al misschien omdat daarbij gedacht wordt dat hetgeen toen geschied is, niet oud, niet antiek" genoeg is. Dat is des te meer te betreuren, omdat daardoor groots kans bestaat dat veel verloren zou gaan, dat voor de geschiedenis der zeevaart groote waarde kan hebben, in den vorm van modellen, afbeeldingen of teekeningen van schepen of voorwerpen op scheep vaartgebied in het alge meen. Geheel onbegrijpelijk is deze onderschatting van de belangrijkheid niet; men krijgt dien indruk eigenlijk ook 1>ij eene rondwandeling over de nieuwe afdeeling, maar dat is juist een bewijs dat de belangrijkheid inderdaad zeer groot is, hoe paradox dit ook moge klinken. Immers beziet men de voor werpen die met de 17de of 18de eeuw in verband staan, dan is men getroffen door de schoonheid van de modellen, die het decoratief zoo goed weergeven, alsmede door de prachtige uitvoering van boek- en kaartwerken, of wel, als men behoort tot de studeerenden of tot de kenners, dan leert men er van of men beoordeelt de waarde, maar tenslotte zijn al deze voorwerpen voor iederen beschouwer nieuw, in den zin van onbekend, omdat er niemand is die de schepen bijvoor beeld ooit in werkelijkheid heeft ge zien. Dit nu is in de nieuwe afdeeling geheel anders, omdat men er zaken aantreft, die voor velen oude bekende genoemd kunnen woorden. Er zijn bijvoorbeeld modellen van schepen, die bij velen jeugdherinneringen zullen opwekken, omdat zij zulke schepen in werkelijkheid in de Nederlandsche havens hebben zien liggen en het komt mij voor dat dit de aantrekke lijkheid van het bezoek aan dit mu seum zal verhoogen. Misschien ben ik wat pessimistisch in dit opzicht, maar het komt mij voor dat het publiek zoo iets iioodig heeft, omdat het in het algemeen niet zoo veel voor historie voelt en misschien ook niet voor scheepvaarthistorie. Wellicht een gevolg van de herinnering aan het leeren van vele jaartallen in de jeugd, maar vermoedelijk toch ook wel van het onbekend maakt onbemind". . ,yS Gravenhage" Combinatie stoom-zeilschip HET NEDERLANDSCH HISTO De belangrijkheid van de histo rische waarde van deze nieuwe af deeling komt ook nog in ander op zicht uit en daaruit spruit tevens voort de noodzakelijkheid om te ver zamelen, anders loopt het ons uit de hand. Alles gaat immers zoo vlug tegenwoordig ! Reeds de val van het zeilschip, al heeft het zich nog zoo begin van de 19de eeuw komt er eene verandering, die men ingrijpend zou kunnen noemen, in ieder geval eene verandering, die de aandacht trekt, zoowel in den vorm als in de tuigage van het schip. De nieuwe afdeeling schenkt, veel meer dan die van vroegeren tijd, de gelegenheid dat op te merken. Men vergelijke lang met man en macht geweerd, en de opkomst van het stoomschip is bijzonder snel gegaan, maar zelfs deze snelle ontwikkeling is niet te vergelijken met die van de laatste 30 of 40 jaar. Veel meer dan dat in vroeger eeuwen het geval is geweest komt die snelle ontwikkeling uit in den vorm der schepen, daar scheepsvorm en tuigage voor 1800 soms geruimen tijd achtereen weinig ver anderden. In hoofdzaak is de ver andering in het voortstuwingsmiddel daar de oorzaak van geweest. Vele eeuwen achtereen was het schip door de riemen voortbewogen, gaandeweg werd daar een zeil aan toegevoegd of kwam er voor in de plaats. Eerst in den tijd van de groote ontdekkings reizen begon de riem geheel te ver dwijnen, maar het merkwaardige is dat het zeilvermogen zich met het grooter worden der schepen uit den aard der zaak uitbreidde, maar in het systeem, in de techniek weinig ver andering kwam. Voor een groot deel vermoedelijk ook wel een gevolg van het feit, dat de scheepsbouw, zooals dat met zoovele andere industrieën in dien tijd het geval was, niet zoo zeer wetenschappelijk werd beoefend, maar meer een kwestie was, die over ging van vader op zoon. Eerst tegen het einde der 18de-, maar vooral in het Een drie-mastt bijvoorbeeld de oorlogschepen uit d t 17de en de 18de eeuw met die, welke men ziet op de afbeeldingen van hel eskader in de Japansche wateren. omstreeks 1860 en later, overgaande tot de stoomvaart, de modellen var H.M. Ie klasse Atjeh" (te watei gelaten 1876), het pantserschip Ko ningin Wilhelmina" of de Kruisei Gelderland" om zoo te komen tot de eerste onderzeeboot in Nederland ge bouwd, al mag niet vergeten worder dat reeds ruim 300 jaar geleden dooi den Hollander Cornelis Drebbel eer onderzeeboot is gebouwd en waar_ schijnlijk niet zonder succes, al heefl de be>uw geen verdere gevolgen gehad In de negentiende eeuw was daai meer kans op tengevolge van stoom machine en motor. Men moet erkennen dat de eerste stoomschepen nu juist niet wonderer van schoonheid genoemd kunner worden, als men bijvoorbeeld de af beelding aanschouwt van de Ma jestic", de eerste boot van Dovei naar Calais en zelfs van het Neder landsch Koninklijk Jacht 1,/eeuw" dat nog tot 1880 heeft dienst gedaan om daarna te worden gebruikt als opleidingsschip in Hellevoetsluis.