Historisch Archief 1877-1940
m
N DE ZEILVAART
op de Wereldzeeën
SCH SCHEEPVAARTMUSEUM
Maar, het stoomschip gaf den
?uwmeester al heel spoedig op
onibbelzinnige wijze te kennen dat
t nu maar eens gedaan moest
«en met de gemoedelijke
toegevendièvan die dagen om niet te
projèeren als een reisduur van
gettdeld drie maanden ook wel eens
iriengd werd tot vier en zelfs vijf
oppervlakte veel grooter is geworden
is de behandeling makkelijker. Toch
heeft dat alles niet kunnen baten.
Ondanks hare gebreken, die nog tot
op het einde der eeuw bleven voort
duren, was het stoomschip een gevaar
lijke concurrent, die bovendien nog
steun kreeg van andere middelen,
voortspruitende uit de steeds
voortt den Oceaan
landen. Een respectabele tijdsduur.
Dat bracht den bouwmeester tot
nanken en deed hem zijn aandacht
lenken aan het bouwen van vlugge
liepen en het is vooral de
Amerijuasche bouwmeester die daaraan
a stoot heeft gegeven, feitelijk reeds
n het einde der 18de eeuw in de
igen van den
Onafhankelijkheidsrlog van Amerika. De Baltimore
ppers" van die dagen kon men
Sds wonderen van bouwkunst
noett. Het woord clipper is ook bij
ile leeken bekend, al is hun de
_;teekenis niet altijd duidelijk. Het
\~<Sok niet noodig op deze plaats
varover iets te zeggen, maar het
ooie model van het Amerikaansche
ipperschip uit het begin der 19de
'uw behoeft slechts vergeleken te
prden met de modellen der 17e en
(de eeuwsche schepen, die in de
inedenzaal van het museum staan,
a een indruk te krijgen van de
gelagde pogingen van den l Oden
rawschen bouwmeester om den vorm
m het schip zoodanig te verbeteren,
ut het zoo weinig mogelijk
tegenand ondervond. Ook zal de
veridering in de tuigage den
beschou3r opvallen. Niettegenstaande de
schrijdende techniek. Het Suez-kanaal
werd gegraven en daarmede was de
weg naar Indiëniet alleen verkort,
maar voor de stoomvaart ook makke
lijker geworden, omdat de gelegen
heid tot het aanvullen van den
steenkolenvoorraad zooveel beter was.
Hiermede was de z'eilvaart voor goed
ten doode opgeschreven, al heeft ze
nog vele jaren doorgeworsteld met
behulp van het aanbrengen van ver
beteringen, die de reisduur steeds
gunstiger beïnvloedden. Maar een
feit bleef het dat het stoomschip minder
afhankelijk was van de elementen en
tenslotte door het toepassen van
nieuwigheden niet minder gunstig
beïnvloed werd dan het zeilschip.
Het is werkelijk een Titanenstrijd
geweest, die men slechts met groote
belangstelling kan volgen, als men
er iets van begint te lezen. Ook in
Nederland heeft men nog lang
medegeworsteld en ook hiervan treft men
begrijpelijkerwijze in de nieuwe
afdeeling vele bewijzen aan in ie vele
afbeeldingen van schepen als de
Vondel, de Nicol. Witsen, de Europa
en de andere schepen die in die
dagen den naam van de
Nederlandsche zeilscheepvaart hebben hoogge
houden.
Dat het met de Stoomvaart in den
beginne niet zoo heel voorspoedig
ging zal velen bezoekers
van het museum nog
wel bekend zijn en zij
worden er aan herinnerd
als zij in de nieuwe
afdeeling het
StoombootZeilschip spel" zien. Dan
zullen zij nog we] eens
terugdenken aan de ge
moedelijke en
genoegelijke dagen van de zee
vaart toen men nog geen
strijkje had in de
muzieksalon, nog niet danste op de muziek
van de een of andere jazz-band uit een
restaurant in Australië,Europa of Ame
rika, maar op de welluidende tonen van
een harmonica of op die van de
viool van,den kapitein het
jankhout" heette het instrument oneer
biedig, als de kapitein het niet kon
hooren. Zij zullen denken, deze
menschen, aan den gemoedelijken tijd van
het oponthoud, als zij lezen op dat
spel: 6. Gibraltar. Een schroefblad
verloren; ,&cht dagen vertraging, men
betaalt 2". Of: 8. Middellandsche
Zee. Een schip gepraald met nieuws
uit Indië; aan iederen medespeler be
taalt men l en den kapitein 2." Ja,
dat was de radio" van die dagen.
Eens in de veertien dagen of langer
nog een bericht en waren we niet
gelukkig ?
Wij lachen er nu bij, als we een
soortgelijk spel: het
Stoombootspel" op de boot van Zaandam zien
en vergeten, als we nu op de
Zaandammer boot zitten en steeds
tusschen de walletjes varen, dat het Y
toen een open watervlakte was en
het een reis met vele ongemakken
was als men zijn familie in Zaandam
per zeilschip moest bezoeken. Was
deze boot voor de menschen van die
dagen niet wat voor ons thans de
vliegmachine is? Eigenlijk nog mér
want hebben wij in de vliegmachine
het comfort van een kop koffie, een
glas jenever of een schoone pijp,
zooals men op de verschillende num
mers van het spel ziet aangegeven?
Van vliegmachines gesproken
men treft in het museum ook aan
een model van het vliegtuig van den
Vol-getuigde driemaster
eersten Indië-tocht, met de daarop
betrekking hebbende oorkonde, al
mede een duidelijk bewijs van de
ernorme ontwikkeling der scheepvaart,
want lezen we niet van concurrentie
en van samenwerking tusschen lucht
en zeevaart? Lezen we niet van een
samenwerking der voornaamste In
dische lijnen met de luchtvaart en
mogen we daaruit niet besluiten, dat
de Nederlandsche scheepvaart zich
in die richting zal ontwikkelen?
Tot besluit van dit artikel wijzen
wij nog op de mooie schilderstukken,
langs de trap en in het begin van deze
nieuwe af deeling waarbij er zijn die
betrekking hebben op Prins Hendrik
der Nederlanden, die in de vorige
eeuw zulk een grooten gunstigen
invloed uitoefende op <Je Nederland
sche scheepvaart. Voorts valt de
vakindeeling op, waardoor het ge
makkelijk valt de scheepstypen uit
het een of ander tijdperk te
beoordeelen. Men ziet een Japansche prent
voorstellende de opening van de
haven te Yokohama, waarbij we
herinnerd worden aan den bouw der
drie eerste stoomschepen voor Japan
in Nederland en zien ook elders be
wijzen er van dat in Nederland sche
pen voor buitenlandsche rekening
werden gebouwd. Een mooie vitrine
aan het eind van de zaal bevat behalve
een model van een Enkhuizer
beurtman vele andere belangrijke zaken,
men ziet van Speyck gememoreerd.
evenals de oorsprong van het zoo goed
bekend staande reddingswezen op de
Nederlandsche kust (de stranding van
de Vreede" bij Huisduinen) en
nog zeer veel meer. AQTJARIUS
Debarkeeren op de reede