TOONEEL ^Langdradige Recitatieven $e Verheerlijking KAB U KI sche tooneelmeester. Het is trouwens het Kabuki-tooneél, dat de reeds zeer in gewikkelde scènerie der popp e n s pe len perf e c t i on eerde en hon derden F^fc1"1'' kt Kabutiatkmg geschminkt, dat zij den jnasikers geven l jaren voer Reinhardt werkte met het draaitooneel, j dat van erkend Japansch origine is en het contact i tusschen scène en auditorium door middel van de hana-michi: het bloemenpad, aanvankelijk met l pijnboomen geflankeerd, later met kersenbloesem l bedekt. Het liep van het tooneel af de zaal in eh hierop werden de minder belangrijke episodes ge speeld: aftocht der legerscharen, hallucinaties etc., waartoe dan ook valluiken in het pad waren aan gebracht. Er waren altijd gedeelten van het spel, die i de toeschouwer temidden van het auditorium ge speeld wenschte te zien, de plechtiger handelingen vajfhet eigenlijk drama geschiedden op een afstand. Op het Kabuki-tooneel speelde men het eerst de sewamono's, de burgerlijke stukken, toevallig in Japan ook begonnen met een drama, dat ver rassende overeenkomst vertoont met het renoveerende burgerdrama van Europa, Schiller's Kabale und Liebe", Daarnaast kwamen echter de joruri's in zwang, genoemd naar den beroemden acteur van dien naam: langdradige recitatieven, die niet zel den van zonsopgang tot zonsondergang duurden en in tegenstelling met het No, dat slechts twee trommels en een fluit als orkest kende, begeleid door het nationale instrument, de samisen. Zulke joruri's werden gehouden als een soort kermissen. Naast het theater bouwde men theetenten en men liep het theater in of uit, naarmate men zin had. Langen tijd hebben op het Kabuki-too neel geen vrouwen meegesp«eld, nadat de grondlegster ervan, de danseres O-kuni, oorspronkelijk een priesteres, uit liefde voor een armen jon gen edelman met hem samen ' het kabukitooneel had opgericht en er het land mee afreisde. O - k u n i's vrouwelijke volgelin gen kenmerkten zich niet door een overmaat van vrouwelijke deugden en zoo kwam de travesti, reeds langen tijd een ge liefd emplooi voor Japansche acteurs, ook officieel in zwang. Bijna driehon derd jaar werden vrouwen rollen door apart daartoe opgevoede £ jongemannen vervuld. Men noemde ze onnagata: zij mochten even als vrouwen slapen op een peluw en moesten blozen wanneer de naam van hun vrouw genoemd werd. De groot ste acteurs behaalden aldus een roem, die soms zelfs aan natio nale verheerlijking grensde. Ook het Kabuki had na de aanvankelijke minachting, die ziin acteurs ten deel viel en hen zelfs dwong om, evenals de geisha's in Yoshiwara, in een aparte wijk te wonen en een soort hoed te dragen, die het heele gezicht bedekte spoedig zijn clans van acteurs, waarvan die van Danjuro I (1600?1704) duurde tot onze dagen. In 1903 stierf Danjuro' IX, die een kwart eeuw vroeger voor het eerst in de annalen van het profane Kabuki een voorstel ling voor den mikado had gegeven. Genealogen hebben echter met hun navorsching van oude Japansche acteursgeslachten menigmaal moeilijk heden gehad ^soms droegen alle acteurs van een gezelschap uit een soort solidariteit denzelt'den naam en hun opvolgers namen dien over. Het Kabuki, dat doorgaans geen maskers gebruik te, kenmerkte zich echter wel door de tot virtuoze maquellage uitgegroeide schminkkunst der acteurs, een kunst die trouwens ook in het privé-leven de Japansche vrouw eigen is. Er waren bepaalde stand aardnormen voor grimeering: de krijgsman had een wasbleek gezicht met breede, zwarte wenk brauwen en roode vlekjes in de mondhoeken, de schurken hadden een soort roode pijpaarde op hun gezicht en de boeren waren bruin. Dit was en is nog vaak voor den Westerling het eenig criterium om uit de veelheid der personages van het Kabuki wijs te worden. Want twee Japansche acteurs lijken op elkaar als twee druppels water. Het Kabuki kende ook nog een zonderling en steevast weerkeerend type, dat thans helaas wat in onbruik is geraakt: de reijuisietenman", een personage dat met allerhand noodzakelijke attri buten het tooneel rondliep. Het Kabuki heeft vijfentwintig jaar geleden belangrijk den invloed ondergaan van de groote Japansche tooneel-hervorming door het echtpaar Kawakami en Sada Yakko. Verschillende zullen zich het optreden dezer kunstenaars ook in ons land nog herinneren. Zij hadden in Parijs hun opleiding genoten en werden in Japan niet voor heelemaal zuiver op de graat aangezien. Sada Yakko's invloed leidde niettemin tot het eerherstel van de vrouw op het Japansch tooneel. . . . niet tegenstaande een zeker beroemd geworden essay van Cordon Graig, die na haar gezien te hebben zeer onvriendelijke betoogde, dat de tijd rijp was voor the all-masculine theatre". Gordon Craig moge in vele dingen zijn tijd vooruit geweest zijn, met zijn diagnose over de arme, kleine, sierlijke Sada Yakko kwam hij in Japan net driehonderd jaar te laat ! A. E. MliTZ PMS;- ? ? 1|U ? '?i': -??