«ft. 9»16 De Groene Amsterdammer van 22 April 1933 15 Adieu gouden dollar C A. Klaasse NVARNHEMSCHE HYPOTHEEKBANK HYP. KAPITAAL BESCHIKBAAR DIRECTIE M? 5.J.VAnZlJ5T-M? J.F. VÉRSTEEVEN tr > Ji Wre* Depreelatle '?' Toen ik twee weken geleden opnieuw de duur zame waardevastheid van den dollar in twijfel trok, leek dat door uiterlijke omstandigheden nau'welijks gemotiveerd. Integendeel, voor den oppervlakkigen beschouwer schreed het proces der consolidatie van de saneeringsmaatregelen" op 'financieel en bancair terrein door Roosevelt inge luid snel voort. De noteering van de valuta was ?hier ongeveer pariteit, hetgeen dus een zeer belang ? rijk herstel beteekende in vergelijking met de in zinking ten tijde van de bankcrisis; sedert dien werd ?Jiet goudembargo opgeheven, en het disconto van de reservebanken' verlaagd ! Dat gedurende de paar weken na de heropening <ler banken, toen de gouduitvoer nog verboden bleef , <Je doUamoteering zich volkomen normaal heeft gedragen, is inderdaad een bewijs voor de krachtige positie van deze valuta. Nu was het bekend ik «cbreef daarover reeds in vorige artikelen over dit onderwerp - dat de loopende posten" van Amerika's betalingsbalans een actief saldo vertoonen, en een heel behoorlijk saldo zelfs, zoodat, ? voor zoover de betaling van deze posten aangaat, Itet aanbod van dollars zeker niet grooter is dan ?de vraag, hetgeen dus beteekent dat geen goud noodig is om het evenwicht te bewaren, en dat involveert weer, dat het stopzetten van den goud?uitvóer allerminst met een daling van den dollar koers gepaard behoeft te gaan. Maar in dit verband herhaal ik de reeds meermalen uitgesproken stel ling: dat zoodra wantrouwen in de munt in het spel komt, zelfs de meest gunstige betalingsbalans geen waarborg is tegen depreciatie omdat dan ?de schulden- en vorderingsbalans zoowel voor de posten op korten als op langen termijn, zich met de loopende betalingsbalans vermengt en boven dien 'kapitaalvlucht door de eigen bevolking roet in het eten gooit. Nu was voor die kapitaalvlucht een stokje gestoken, niet door strenge en welom schreven maatregelen als in Duitschland, maar door eenvoudige opdracht aan de banken om in geen geval haar medewerking tot dit doel te verleenen. Men kan natuurlijk de afdoendheid van zulk een voorschrift in twijfel trekken, maar eenig effect zal het zeker hebben. Het repatrieeren van geld en kapitaal door het buitenland was echter wonder eenige restrictie toegestaan. Verkoop van 1 effecten door buitenlanders werden niet, zooals in Daitschland, op Sperr-rekening" betaald, maar volkomen vrij. Dat desondanks de dollarkoers zich ongeveer op de goudpariteit bleef bewegen spreekt dan ook wel voor het teruggekeerde ver trouwen. Toch waren er ook toen al factoren die de duur zaamheid van deze saneering" in twijfel deden trekken. Wat de tastbare betreft : de termijnkoers van het dollardevies, deze bleef een zeer hoog disagio aanwijzen, dat maar weinig lager was dan toon, de contante dollarkoers tot beneden het goudpunt inzakte. En voor de rest: het heele vertrouwensberstel berustte «p niets reëels, hoogstens dan de farce met de heropening van de gezonde" banken. Nu kan inderdaad een goed gespeelde comedie tijdelijk psychologisch effect hebben en. om dien psychologischen invloed was het hier te doen terwijl daarna het simpele verloop van ttjd het restje wantrouwen kan breken. Maar de ?comedie was jammerlijk gespeeld, en bovendien werd zij onmiddellijk gevolgd door een epiloog ?met zwaar dramatisch effect: de van alle kanten bij het congres ingediende plannen om op eenigerlei manier te komen tot inflatie van den dollar. En daarin ligt het zwaartepunt van de heele historie : wanneer Amerika niet wil, dan hoeft menden dollar niet te laten vallen, daarin ligt het gevaar niet, de voornaamste bedreiging van de Amerikaansche munt is de Amerikaan zelf, zijn wensch om de munt te laten vallen. Reeds zeer geruimen tijd werd er ih de States door verschillende groepen in die richting geageerd. Toen de nieuwe regeering kwam kreeg men uit de verklaringen der leiders den indruk, dat dergelijke plannen haar volmaakt vreemd waren. En ik geloof ook dat zij er volkomen eerlijk wars van waren. Maar de stemmen uit het volk om in deze richting een laatste poging te doen tot herstel van de bedrijvigheid werden steeds luider, en des te luider toen Roosevelt door de aikondigingvanheteerstegoudembargoeengchoone gelegenheid verzuimde om, quasi-overrompeld door de omstandigheden, zich van het goud te laten afdwingen". In ruim een week tijds is deze beweging aangegroeid tot een lawine: terwijl bij het verschijnen van mijn vorig artikel, dat dit ge vaar schetste, de dollar nog pari noteerde, kwam Woensdag de officieele noteering van den gulden ts New-York al uit op 2.30, bij minimale omzetten. Opnieuw is het goudembargo afgekondigd. De laatste berichten uit Wallstreet op Don derdagochtend doen op het eerste gezicht zeggen: daar is al de bevestiging van de zwarte soupcons. De mededeelingen zijn nog hoogelijk verward, zooals in de laatste week alle berichtgeving op het stuk van de monetaire plannen in Amerika versluierd ware^', maar toch eigen lijk vrij duidelijk. Volgens Roosevelt wordt de uitvoer van goud opiiieuw verboden als eerste stap tot verhooging van het niveau der binnenlandsche goedetenprijzen". Dat be teekent, dat men hoopt via de verlaging van den dollarkoers tot verhooging van de Amerikaansche prijzen in verhouding totjbet wereldprijsniveau te geraken. Daarop volgt djttniddellijk een doekje voor het bloeden, want, algus Roosevelt, de door het Ministerie van FinanciëK^ebezigde uitdrukking gecontroleerde inflatie" is' fout, het gaat alleen om tegengaan van deflatie. Woordenspel, dat voldoende ontzenuwd word^ door de daarop vol gende restrictie: Amerika beoogt geen inflatie in den zin, dat de regeering haar uitgaven met waardeloos papieren geld betaalt. Er is inderdaad verschil tusschen geld dat 10 of 30 pCt. minder waard is, en dat waardeloos is. Er zijn graden ~van inflatie en depreciatie en de juist ingediende inflatiewet" beoogt wal degelijk o.m. geld te scheppen om federale verplichtingen" te voldoen! De medede linjj, dat men hoopt op algemeenen terugkeer naar den gouden standaard zegt in dit verband ook niets, het is maar de vraag op welke verhouding tus.schen dollar en goud men straks de stabilisatie zal doen plaats vinden. In dit verband lijkt het van de aller grootste beteekenis dat Roosevelt verklaard heeft: dat men er in Amerika op bsdacht is, dat de dollar in den internationalen handel ongeveer 10 pCt. zal dalen." Bedoelt hij daarmede een tijdelijke daling zoolang de gouduitvoer verboden is, of is dat al een aanwijzing voor de basis der definitieve devalvatie van de munt? Er ia tusschen dit goudembargo en dat van eenige ?maanden geleden een zeer belangrijk principieel verschil. Destijds werd het afgekondigd om de goudvoorraad te conserveeren, teneinde onder meer normale omstandigheden te kunnen dienen om de munt op de oude pariteit te kunnen handhaven. De maatregel werd uitdrukkelijk als zeer tijdelijk gekenschetst en de regeering deed alle moeite om den indruk te vestigen, dat men geenszins een opheffing van den gouden standaard beoogde. Men hoopte dat ondanks het gouduitvoerverbod de dollarkoers zich zou handhaven. Nu heeft minister Woodin zeer uitdrukkelijk verklaard, dat de huidige maatregel beteekent dat Amerika feitelijk den gouden standaard heeft verlaten. Daling van den dollarkoers is dus zeer uitdrukkelijk de bedoeling van de regeering. Wat er nu tenslotte zal gebeuren is nog volkomen onduidelijk. De plannen, die in de laatste week bij het congres werden ingediend of zonder officieel te worden ingediend werden gelanceerd, loopen naar den aard zeer sterk uiteen. Allemaal hebben. ze min of meer n doel: het bedrijfsleven een stoot naar de opleving te geven door monetaire maat regelen. Maar de verschillende plannenmakers stelden zich het bereiken van dat doel zeer ver schillend voor. En wat meer zegt: de gevolgen van al deze plannen voor den dollarkoers zouden zeer verschillend zijn.Werkverschaffingsprojecten, waarvoor de reservebanken crediet zouden geven, moesten inderdaad leiden tot uitbreiding van de circulatie, maar zelfs een zeer krachtige uitbreiding van den geldsomloop behoefde nog het prijsniveau niet belangrijk omhoog te hebben geschroefd. En al zou dit laatste wel het gevolg zijn geweest, dan zou men hebben moeten rekenen met den invloed die een land als Amerika op de wereldconjunctuur en het wereldprijsniveau heeft. Wanneer de Yankees den stoot hadden gegeven voor een algemeene prijs stijging, als men het zoo noemen wil tot een algemeene inflatie ofreflatie dort wo Beg°-iffefehlen...?dan zou de dollarkoers daarvan niet den minsten invloed behoeven te ondergaan. Maar nu eenmaal de regee ring de huidige maatregelen getroffen heeft, en vooral daarbij de toelichting heeft gegeven die ik hierboven weergaf, is het de vraag of niet de dollarkoers zal zakken, onafhankelijk van de verdere stappen die genomen worden om het beoogde doel: meer bedrijvigheid en prijsstijging te bereiken. De onmiddellijke reactie van de hou ders van dollarsaldi en obligatiën kan nauwelijks twijfelachtig zijn, voorloopig moest hierop een koersdaling van den dollar volgen, die dan ook reeds is ingetreden (de dollar noteerde Dondermiddag ? 2.21). Zulks temeer omdat de voorloopige berich ten indices bevatten, dat indien die daling niet vanzelf komt, men wel middelen weet te vinden om haar te f orceeren: de voorgestelde inflatiewet zal im mers Eoosevelt als valutadictator ock de macht ge ven tot, ,wijziging van het goudgehalte van den dol lar". Misschien begint men daarmee, hoewel dat niet waarschijnlijk lijkt, omdat de plannen spreken van opschorting van stabilisatie" (men duidt dus zelf den dollar al zeer nadrukkelijk aan als een labiele valuta) totdat ook elders de gouden stan daard wordt hersteld. Maar wil de Amerikaansche regeering een duurzame verlaging van den dollarkoers, dan zal zij allicht tot zulk een maatregel haar toe vlucht moeten ntmen. Want het is zeer goed mogelijk dat de daling, die nu is ingetreden, spoedig weer irgthaald zou zijn wanneer men de waardevermindering niet vastlegt" door ver laging van den goudinhoud. Immers nu is tijdelijk het aanbod van dollars zeer groot doordat velen uit de dollar vluchten; is dat proces teneinde, dan zullende loopende posten" van de betalings balans weer de koers beheeischen, en daar ligt juist het groota principiëele verschil tusEchen de positie van den dollar, en die van het pond in 1931. Wanneer het nu geldende disagio van den dollar de handelsbeweging nog meer ten gunste van Amerika verandeit, dan zal een stijging van den koers tot de oude pariteit niet tegen te houden zijn; wil men dat vermijden dan zal de gouden dollar gesnoeid dienen te worden. Waarvoor de inflatiewet'' intusschen bij voorbaat de gelegen heid opent! Der langen Rede kurzer Sinn is wel deze: voor loopig moet men op een depreciatie van den dollar rekenen, de invloed op het prijsniveau in Amerika hiervan en van de andere maatregelen die nog volgen sullen is nog in hooge mate dubieus althans wat de duurzame invloed betreft, de tijdelijke inflatie hausse die de goederenmarkten en effectenbeurs Woensdag vertoonden bewijst nog niets en of uit eindelijk de dollar ten aanzien der andere munten een lagere waarde zal krijgen, of dus straks de stabili satie op goudbasis weer dezelfde verhouding als voorheen zal aantoonen dan wel de- dollar 10 pCt. of 20pC7. minder goud zalbevatten, zal af hangen van de resultaten die men bereikt als het wereldprijs niveau flink stijgt kan men het zonder dollarontwaarding stellen en last not least van de maat regelen, die de weinige overgebleven goudgetrouwe landen nu moeten nemen.