L... 2 ? De Groene Amsterdai n m er van 29 April 1933 No. 2917 Oostenrijksche perikelen ASTORIA Dr. M. van Blankenstein Onze Old Scotch Bar heeft ieders hart gestolen l* r MnssoUni houdt niet van avontuur In de gevaarlijkste kwestie van Europa is in de laatste week wat ontspanning ingetreden. Dat heeft men voor een goed deel te danken aan Mussolini's afkeer van avontuur. De Duce heeft ook zijn wilde dagen gekend; wij hoeven slechts aan de bezetting van Korfoe te herinneren. Maar zelfs toen bleek hij slechts juist van pas wild, en wachtte hij een ernstig conflict niet af. Daarom was het ternauwernood te denken dat hij, in macht en aanzien groot geworden, de hand er toe zou leenen om Europa in gevaarlijke opschudding te brengen. Wat hij noodig heeft kan hij op goedkooper wijze en met minder risico najagen. Ook heeft bij de politieke kaart van ons werelddeel op den duur te goed leeren kennen om zich met Duitschland al te zeer te gaan afgeven op een oogenblik waarop dit te Londen heel slecht in de pas is geraakt. Het waren waarlijk ook niet indrukwekkende staatslieden die Duitschland hem had toegezonden. Voor téere diplomatieke ondernemingen heeft men andere lieden noodig dan juist von Papen en Goering. Misschien heeft men te Berlijn geloofd dat de onbeschroomde welsprekendheid van een Goering het fascistisch hart van den Duce gestolen had. Dat ware wellicht een decennium vroeger het geval geweest. Nu, tot rijpheid en ervaring gekomen, is Mussolini maar matig gesticht over de nieuwe heeren te Berlijn, en van de wijze waarop zij hun fas cistische revolutie voltrekken. Voor hun doen ongewoon stilzwijgend zijn de beide voormannen van het nieuwe bewind uit de Eeuwige Stad naar hun land teruggekeerd. En deze bedruktheid, vindt toelichting in de stemming van stralenden overmoed waarmede Dollfuss uit het zelfde oord te Weenen thuiskwam. De Berlijners hebben het verloren en Weenen heeft het voorloopig gewonnen. Dollfuss heeft volstrekt geen bezwaar dat te laten blijken. Het is een trieste reis geweest voor de twee over moedige jongelingen op jaren uit de Wilhelmstrasse. Alles schijnt hun mislukt. Von Papen wenschte de zegen van het Vaticaan voor de oprichting van een nieuwe katholieke partij in Duitschland, van conservatief karakter en bereid om de nationale revolutie te steunen. Von Papen wil eindelijk wel eens iets meer achter zich hebben dan de gunst van den rijkspresident alleen. Hij heeft te Rome echter nul op het request gekregen. Zijn tegenstander 'iS.gr. Kaas was hem daar voor geweest; maar zelfs zonder dat moest de kans gering lijken dat de Paus zijn toestemming zou geven tot een nieuwe groepeering welke felle verdeeldheid moest brengen in het Duitsche katholicisme. Hoofddoel voor beide uitgezondenen is echter zeker geweest, Mussolini te winnen voor den Anschluss" van Oostenrijk aan Duitschland. Naïvelijk had men geloofd dat dit den Duce zeer moest aantrekken. Het groote fascistische blok tusschen de zeeën van Noord en van Zuid Europa was dan tot stand gebracht. Duitschland, Italiëen Hongarije konden elkaar aldus te allen tijde mili tair de hand reiken. . . . Maar onnoozel is Mussolini geenszins. Hij wenscht het Duitsche Rijk niet als buurman. Voor tijdelijke voordeelen ziet hij de toekomstige gevaren niet over het hoofd. Een Duitsche irredenta in Zuid Tirol, met een Duitsch Rijk dat slechts de hand naar Zuid Tirol hoeft uit te steken en dat ook 1915 niet licht uiFde gedachte zal gaan, heeft voor hem geen aantrekkelijkheid. Was men te Berlijn vergeten dat Italiëzich aan de zijde van Frankrijk had geschaard toen er sprake was van het DuitschOostenrijksche Tolverbond van Curtius en Schober? Wellicht rekende men er op dat de Duce, be koord door de schoone oogen van Hitler, er nu anders over dacht. Dat echter bleek een vergissing. Zoo zal Duitschland ontdekken nog een vergissing te'hebben gemaakt als het erop rekent dat Musso lini, voor de rechtsgelijkheid van het Duitsche Rijk opkomende, er vrede mede zou hebben dat dit Rijk door een grootscheepsche bewapening van diérechtsgelijkheid partij ging trekken. Mussolini wil rust in Europa en is afkeerig van avontuur. En hij vertrouwt Duitschland niet, juist met het oog op Oostenrijk en de door hem ge vreesde nabuurschap. Nu is het niet waarschijnlijk dat von Papen en Goering te Rome rechtstreeks om den ..Anschluss" hebben gevraagd. Zij'Zfnllen van Mussolini hebben verlangd dat hij met de, middelen van pressie, waar over hij beschikt, te Weenen invloed zou uitoefe nen ten gunste van liet opnemen der Oostenrijksche nazi's in de regeering. Meer heeft Berlijn niet noodig, de rest komt dan vanzelf, vooral als rnen de zekerheid heeft .dat Italiëgeen bezwaar zal maken. Maar, zooals gezegd,, Italiëheeft wel bezwaar. De Duitsche grenzen buigen van den nationaalsocialistischen druk die er van binnen op staat. Zij buigen naar den Poolschen, naar den Deenschen maar vooral naar den ;Oostenrijkschen kant. Bre ken zij in de richting van Oostenrijk, dan loopt dit onmiddellijk vol met; nationaal-socialisme. En dan! ' De Kleine Entente heeft de gevaren daarvan reeds lang en breed ^overwogen. Tsjecho-Slowakije verkeert onmiddellijk in levensgevaar. Het krijgt last met de Duitschers in Bohemen, met de Hon garen in Slowakije en verder met de oude aspiraties van Weenen en Boedapest op zijn gebied. Roemeni zal in stilte zijn op Hongarije veroverd gebied alvast afschrijven, misschien nog wat meer. ZuidSlaviëzal geen oogen_genoeg hebben om naar alle bedreigde punten, aan Hongaarschen. aan Italiaanschen, aan Bulgaarschen kant te kijken. Polen zal zich solidair voelen met de Kleine Entente, want de druk tegen zijn grenzen zal nog aanzienlijk versterken. Polen en Roemeniëzullen beide niet gerust zijn ten opzichte van de aantrekkingskracht, die het machtige fascistische blok op Rusland zal uitoefenen. Want Moskou zou dan zaken kunnen doen op kosten van deze beide landen, zaken waarnaar het vurig verlangt. De doorbraak krijgt dit geweldig aspect, zoodra Italiëzou willen meedoen of als Duitschland en Oostenrijk vereenigd, met Hongarije als Dritter im Bunde" tijd kregen zich naar hartelust te wapenen. Nu is, zooals gezegd, op Italiëniet te rekenen. Dat geeft de zaak op eens een heel ander karakter. Voor de Kleine Entente, opgepord door het zeer in angst verkeerende en scherp de gevaren onder scheidende Tsjecho-Slowakije, en misschien in samenwerking met Polen, kon de verleiding wel eens te groot worden om door een prompte actie de later zeker veel grooter gevaren te voorkomen. De positie van het vergroote Duitschland is dan kwaad. In den rug heeft het Frankrijk, dat niet minder dan de Kleine Entente in opwinding zal raken over den ,,Anschluss". Zelfs met den steun van Hongarije mede kan het, van alle kanten be stookt en nog slechts zeer onvolledig gewapend, geen kracht ontwikkelen die het kansen geeft tegen zoo een menigte goedgewapende vijanden. Rus land zal blij zijn als het buiten het geval kan blij ven. Zelfs al zou het neiging hebben Duitschland te hulp te komen wat niet meer bijster waar schijnlijk is sedert het Polen minder is gaan wan trouwen zal het zich op het oogenblik wel wach ten zijn legioenen van ontevreden en ondervoede boeren te wapenen. Dat Italiëalsnog tot hulp zou besluiten is onwaarschijnlijk. Italiëzal er zeker de voorkeur aan geven de koloniale voordeelen, die het van een gewonnen oorlog zou kunnen ver wachten, zij het ook in bescheidener omvang, met minder risico te verwerven. Het zou mogen hopen voor zijn neutraliteit een behoorlijken prijs te kunnen bedingen. Al deze dingen liggen zoo voor de hand, dat men ze te Berlijn niet over het hoofd zal zien. Hitler heeft voorloopig nog vrees voor internationale avon turen; het is duidelijk dat het Oostenrijksch avon tuur met al zijn gevaren hem in het bijzonder moet afschrikken. O, zeker, het moet ook groote aan trekkingskracht op hem uitoefenen. Zijn nationale revolutie moest het Duitsche volk, om het op den duur tevreden te stellen, toch eigenlijk meernationale glorie en grooter nationale voordeelen opbrengen dan de gemakkelijke ..lauweren" van den ,.joodschen oorlog". Maar toch. nu hij weet dat Italiëniet ervoor gestemd is, zal hij 't het liefst vermijden. Dat is een groote opluchting voor het oogenblik, en daarom spraken wij van ontspan ning, die de laatste week had gebracht. Het komt er nu maar op aan dat Hitler zijn al te vurige aanhangers van deze ondernemingen kan afhouden. Heelemaal gerust zijn wij nog niefc daarop. De overmoed dezer lieden is groot en hun politiek onderscheidingsvermogen is gering. Zij zullen het Oostenrijksche ijzer willen smeden ter wijl het heet is. Eri hoe zal men hun de gevaren van het avontuur duidelijk genoeg onder het oogbrengen, zonder hun dingen te vertellen die men hun liever niet aan den neus hangt? De toestand ware misschien nog minder gevaar lijk als Dollfuss de dingen in Oostenrijk muurvast. in de hand had. Maar ook daar zijn nog verrassingen zeer wel denkbaar. Numeriek lijkt Dollfuss er heel goed voor te staan. De socialisten alleen al hebben bij de laatste verkiezingen nog evenveel zetels in het parlement verworven als Hitler nu in den Rijksdag bezit, n.l. 44 pCt. van het totaal. Dan zijn er de christelijk-socialen van Dollfuss zelf. Verder nog de Heimwehren van Starhemberg. Een duizelingwekkende meerderheid, zou men zoo zeggen. Maar de social'sten zijn ontwapend en ont moedigd. Gewapend zijn wel de Heimwehren. Maar de sterke Stiermarksche groep is van Starhemberg' afgevallen en heeft zich met de nationaal-socialisten verbonden. Zij zijn bereid hun bevelen uit Ber lijn te ontvangen. Men weet niet wat er nog verder van- de Heimwehren naar die richting zal gaanafbrokkelen. En wat zich aan nationaal-socialistische zijde schaart is zeker van den levendigsten ondernemingsgeest bezield. Wie durft en wapens heeft kan overal, maar vooral in Oostenrijk, heel wat te zeggen hebben. En dan staan aan den Duitschen kant dichte scharen gereed om een handje te helpen. Zal de verleiding voor de Oostenrijksche nazi's niet groot zijn om incidenten uit te lokken, enkel om de Duitsche broeders in beweging te brengen? En zouden de Duitsche broeders dezen prikkel kunnen weerstaan? Neen, veilig is de toestand nog lang niet. Veel hangt van het beleid van Dollfuss af. Zal hij even goed staatsman blijken als hij nu diplomaat is geweest ? Wij vermoeden dat zijn taak te Rome gemakke lijker was dan zijn taak te Weenen. Maar voor loopig blaakt hij nu van optimisme. En hij zal met de, socialisten meer kunnen aan durven sedert zelfs Bauer en Friedrich Adler, zijn felle tegenstanders in die partij, neiging zijn gaan vertoonen uit zijn hand politiek voeder te nemen. Spannend blijft de Oostenrijksche aangelegen heid. Kon, Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER & Co. DEN HAAG AMSTERDAM ARNHEM INTERNATIONALE TRANSPORTEN