BI O S CO PY L. J. Jordaan Fantasie en techniek Ernst Schoedsack en Murion Cooper; ,.Klng Kong", Tuschlnski Het eenig fantastische aan den fantastischen schrijver Wallace heeft mij altijd de veelheid zijner werken en de snelheid zijner productie geleken. Met uitzondering van zijn ,, Sanders of the River", dat' hij in zijn vrijen tijd en buiten de kantooruren" schijnt gemaakt te hebben, vond ik in het werk van dezen thriller" -fabrikantaan-den-loopenden-band slechts ontnuchtering en teleurstelling. Binnen het bescheiden kader van het genre verwacht men toch altijd nog meer inventie, meer Overtuiging, meer. . . . fantasie. Zijn verhalen zijn echter zoo onveranderlijk vol gens de wetten eener (vrij primitieve) story mechanica in elkaar geschroefd en gemonteerd, dat iedere verrassing, iedere spanning uitblijft behalve dan de nuchtere verrassing, of de boef dan wel de detective de misdaad beging en de spanning, of het vliegtuig dan wel de race-auto het eerst ter plaatse zal zijn. Het was in niet geringe mate de royale beschikking over de modernste technische middelen, wereldorganisaties en derge lijke futiliteiten, die per slot van rekening zijn geschiedenissen zoo buiten alle proporties van het aanvaardbare plaatste. Maar het was vooral zijn gebrek aan eerbied voor het onvervulde en onver klaarde, dat den geïnitieerden lezer bij voorbaat met skepsis en tegenzin sloeg. Aan het einde wachtte immers toch steeds do een of andere ,, verklaring" in al zijn nuchterheid zoo gefor ceerd, dat de lezer met een ontmoedigd: Tja daar kan ik niet tegenop "! het boek sloot. Vandaar dat zijn verhalen het, naar mijn smaak, nooit verder brachten dan de thrill" van een spannende voetbalmatch. Het mysterie van de misdaad en het mysterie vun den angst, die beide soms zoo treffend in den veel eenvoudiger Conan Doyle voelbaar zijn, ontbraken bij dezen litterairen gewoonte-moordenaar en -misdadiger geheel. Het feit, dat juist deze man naar Hollywood werd geroepen, om een genre amusementsfilms te ontwerpen, daf in zijn soort toch waarlijk wel goed kan zijn was in staat bange verwachtingen op te roepen. Want eeri verbeeldingsvorm, die van nature reeds geneigd is het in het platte en concrete te zoeken, kon bij dezen aanbidder van den Deus ex Machina slechts onheil verwachten. En de eerste en eenige film, die door zijn nijveren geest werd geïnspireerd, doet ons allerminst betreuren dat het daaibij bleef. Wat Edgar Wallace er toe dreef bij het ontwer pen van King Kong" een terrein te betreden door Conan Doyle tienmaal ? door Wells honderd maal beter geëxploreerd dan hij het ooit zou kunnen, zal wel te allen tijde een raadsel blijven. Zooals het daar ligt blijkt het niets meer of minder dan de nog al insolente imitatie van de expeditie naar een bij vergissing achtergebleven stuk voor historisch leven Uit: King Kong uit Oonan Doyle's The dst world" en de ravage van een formidabel monster uit Well's The war of, the worlds"; Het eenige nieuwe is de inlassching van een fanatieken film-operateur een trouvaille, die (gezien het milieu waarin de schrijver verkeerde) niet bepaald verbijsterend mag heeten. Maar goed daar ligt het dan en nu treden na deze primaire verbeelding" twee nieuwe factoren op den voorgrond, die onze aandacht vragen: de realisateur en de technicus. Voor de eerste functie teekenen de beroemde documentaristen Schoedsack en Cooper voor de laatste is het corps anonieme ingenieurs verantwoordelijk, dat door zijn stille werkzaamheid reeds zoo menige film heeft doen staan of vttllen. Ook de opper vlakkige beschouwer ziet' de gebieden dezer twee instanties vrij duidelijk afgeteekend en con stateert tevens, dat beide scherp gescheiden zijn. Zoodra de ontzaglijke poort geopend wordt, die het park" van King-Kong, zijn mastodonten, ichtyosaurussen e. t. q. afsluit, houdt de regie en de artistieke intentie op. De regisseur treedt terug de ingenieur vervangt hem. Met uit zondering van enkele opmerkelijke fragmenten eener razende vlucht voer de vechtende mun sters; fragmenten, die levendig doen denken aan gelijksoortige episoden uit Chang" en Rango" is hier het woord aan de techniek. Het is daarbij teekenend, dat de spanning aanstonds op een lager niveau het Wallace-niveau komt. Tot aan den drempel van Kong's rijk leeft de suggestie van het mysterie boeit de eenvoudige maar voortreffelijke verbeelding der hoofdfiguren. Wij verkeeren nog in een wereld van onze eigen dimensies met aanvaardbare kansen en mogelijk heden, wier verwikkeling ons interesseert. Daarna bevangt ons de voetbalmatch-rage met haar sensa ties en haar teleurstellingen. En het is alweer opmer kelijk, hoe het ontbreken der artistieke activiteit zich wreekt, door de meest volmaakte techniek met lamheid te slaan. Want uit technisch oogpunt is de oplossing dezer opgave: de schepping van nitt al te gekke voor-wereldlijke monsters, inderdaad een verbluffend succes te noemen. Slechts op enkele punten (de strijd tusschen den aap en het pterodactyl) is de truc van het incopieeren dui delijk zichtbaar. Voor de lest staat men echter tegenover dit spelen -\ met natuurwetten. als tegenover een onoplosbaar raadsel. Soms doen de bewegingen^, van het monster Kong en vooral de zeldzaam expressieve kop denken aan het vergrooten en incopieeren van een autonoom bewegend object andermaal is het gebaar zoo stuntelig, dat het vermoeden van een automatisch werkende ledepop veld wint. Som» gelooft men dat de ontzaglijke hand, die het vrouwtje als een insect opneemt, een speciaal vervaardigd reusachtig détail is een oogenblik later moet men deze theorie laten varen, wijl de dame in (juaestie een zestig voet boven den grond in dezelfde vuist spartelt. Zoo blijft men verwikkeld in technische problemen, wier oplossing geen stap nader komt en is men tegen alle redelijkheid in gedwongen, de illusie van levende en bewegende prae-historische monsters te aanvaarden. Af en toe betrapt men het beeld weliswaar op een onjuistheid: speciaal de belichting en de perspecti vische werking zijn nogal eens verraderlijk maar over het geheel valt tegen het phenomeen weinig in te brengen. De ingenieurs-arbeid is vrijwel onberispelijk te noemen en als zoodanig een merkwaardige overwinning der techniek. Het eenige wat men er van zeggen kan, is deze overwinning te erkennen en te hopen dat het een aanwinst zal blijken.... misschien. Want het lijkt nog sterk de vraag of de filmkunst qua talis met dergelijke ver-gaande trucqagemogelijkheden gediend zal zijn. Reeds nu rijst daartoe een alles zins gerechtvaardigde twijfel. Toegegeven dat de regie en de dramatische compositie van het verhaal binnen deze voorwereldlijke omgeving abominabel zijn. Dat het geval vermoeit en verveelt door een onoordeelkundige opeenstapeling van geluid en actie. Dat gespot wordt met de eenvoudigste wet ten van climax en anti-climax. Dan blijft het toch nog altijd hoogst onzeker of bij een rationeeler en zaakkundiger behandeling dezer formidabele materie, een werkelijke stijging en een hoogtepunt met zulke middelen bereikt kan worden. Dan blijft het toch nog steeds de vraag of de concrete realisatie, van wat ons juist als mythe boeide, niet ontnuchterend zal werken. Wij huiveren bij de gedachte aari een mastodont, omdat wij er nooit een gezien hebben zoodra het gedierte optisch gerealiseerd is. wordt het een reusachtige neushoorn.... meer niet. (iebrek aan eerbied voor het onvervulde voor het mysterie, doodt de emotie. . . . de heer Wallace heeft het tot zijn schade ondervonden de film kon het wel eens evenzeer ervaren. Wat overblijft buiten deze technische spielerei is een goed stuk film. dat de documentalisten Schoedsack en Cooper, die naar de gangbare opinie zulke mooie ..natuuropria.men" maakten, ontpopt als een paar voortreffelijke regisseurs. . . . waarmede een vroeger hier geuite meening be vestigd wordt. (Slot op pag. 14) Fay Wray