De Groene Amsterdammer van 20 Mei 1933 No. 282O Duitsctie oostgrens revisie Hitler schaakmat J. van Hengel Polen mag, kan nocb zal den Corridor afstaan Het Corridor-vraagstuk is geen lokaal Poolsch, doch eea Europeesch probleem. De oplossingen, die zoo nu en dan van Duitsche en ook van andere ?Bflae* gelanceerd worden, herinneren veelal aan het spreekwoord: het is goed riemen snijden van andermans leer ! Velen zeggen: laat Polen toch maar dien Corridor af geven dan is er tenminste vrede. Terecht heeft Paderewski aan Jules Sauerwein, die hem interviewde, geantwoord: Polen kan niet Pommeren afgeven en zich doen afsnijden van de zee, maar gesteld zelfs, dat dit wel gebeurde, denkt ge dat dan het nieuwe Duitschland tevreden zal zijn? Of zouden dan niet de zelfde eischen gesteld worden tot herstel der West- en Zuid-West grenzen? P*Er heerscht nog veel wanbegrip over den Corridor en ook over Polen's houding tegenover die kwestie. Het is goed de zaak van historisch-etnografisch en economisch standpunt te bezien. Reeds op de oudste kaarten vindt men Pomorze (Po = naar, morze = zee) zooals Pommeren in 't Poolsch heet, tot Polen behoorende.' In de Historischer Schul-Atlas" van F. W. Putzger, Leipzig, Ausgabe 1902 en in de Ausgabe 1931 vindt men op kaart 15a een beeld van den toestand omstreeks 1400. Reeds toen bestond de Corri dor ! Een spanne tijds is die streek veroverd door de Duitsche orde der kruisridders, nadat die vooraf vergunning hadden gekregen, zich daar te vestigen, na hun verdrijving uit Hongarije. Daar zij echter misbruik maakten van de ver;kregen gastvrijheid en de bevolking exploiteerden: ?werden zij in 1454 door den Poolschen koning Kasimir Jagellon verdreven. Sedert bleef Pomorze Poolsch tot de groote verdeeling van 1793/95. Na den wereldoorlog werd Polen hersteld als eenheid. Een der 14 Punten van Wilson was: Er zal een Poolsche onafhankelijke Staat gevormd worden, die omvatten zal alle territorium waar Poolsche bevolking overheerschend is en de Staat zal voorzien worden van een vrijen en veiligen toegang tot de zee." Van Duitsche zijde is daartegen geen oppositie gevoerd en zoo werd het in het vredesverdrag van Versailles vastgelegd. Pommeren voldeed ruim schoots aan den gestelden eisch van Poolschebevolking-overheersching. En Polen stichtte in het noorden van Pomorze den vrijen en veiligen toegang tot de zee" te Gdynia. Etnografisch beoordeeld was het teruggeven van Pommeren ook volkomen gerechtvaardigd. Niettegenstaande de 150 jaar Duitsche overheersching was de Poolsche bevolking in de meerder heid gebleven. Volgens de Duitsche statistieken o.a. van 1911 bedroeg de Poolsche bevolking 70 %; 1932 wijst aan 89.9 % Poolsche en 10.1 % DuitBche bevolking voor Pommeren. Van economisch standpunt bezien kan het antwoord gegeven worden op de zoo vaak gestelde .vraag: is dat bezit van Pommeren zoo beslist noodig voor Polen? Een der Radziwill's heeft eens gezegd: men kan zich permitteeren de voeten of handen te laten afsnijden, maar nimmer j het .hoofd l" Dat is ook op het Corridor-vraagstuk voor Polen van toepassing. Dat woord Corridor doet velen denken, dat er hier sprake is van een KUN STZA AL VAN LIER DOO RLOOPEND TENTOON GESTELD ROKIN 126; AMSTERDAM BEZICHTIGING VRIJ KUNSTWERKEN VAN JONGE HOLLANDSCHE EN BUITENL. MEESTERS onaanzienlijk strookje grond. Cijfers zullen het tegendeel bewijzen. . Nederland is groot 34265 km2. Pomorze ?», 16500 ,, dus ongeveer de helft van Nederland. Wat den vrijen en veiligen uitweg naar zee aangaat, daarvoor was Danzig oorspronkelijk aangewezen. Moeilijkheden met *?? lossing aldaar ondervonden (waarbij de Hooge, Commissaris van den Volken bond onmachtig was om Polen recht te doen wedervaren) waren mede aanleiding, dat Polen op eigen bodem een vrijen en veiligen toegang tot de zee en wel te Gdynia schiep vóór 15 jaar een onaanzienlijk visschersdorp is het thans een zeer belangrijke havenplaats. Daarvoor zijn zware offers gebracht door den herboren Staat. Inder daad zware, want vele uitgaven voor hoogstnoodige werken in het land, credietverruirning ' voor handel, industrie en landbouw kwamen daardoor in het gedrang. Maar die offers zijn niet vergeefs gebracht. Het bewijs is geleverd dat het stichten van een eigen haven niet was geschied uit nationale ijdelheid, maar uit noodzaak. En dat die haven in een levensbehoefte voorzag wordt bewezen door het feit, dat thans na 15 jaar Gdynia de tweede plaats inneemt onder de Oostzeehavens. Ziehier de vergelijkende cijfers van 1932. Danzig 5.500.000 ton Gdynia 5.200.000 Kopenhagen . . 5.100.000 Stettin 3.300.000 ,, Stockholm 3.200.000 ,, En de eerste drie maanden over 1933 geven tegenover dezelfde periode van 1932 de volgende cijfers voor import en export over Gdynia: Import Ie kwart. 1933 153.165 ton tegen in 1932 46.688 ton. Export Ie kwart. 1933 1.106.293 ton tegen in 1932 954.122 ton. Het aantal vaste lijnen neemt toe; thans heeft de Zweedsche Johnson-Line een vasten maandelijkschen dienst geopend: Gdynia-Zuid-Amerikaansche havens. Onwillekeurig dacht ik daarbij aan de bij ons in Nederland opgelegde liners en vrachtbooten. Hadden die hier ook niet een kans kunnen hebben ? Maar bij het onderwerp blijvende, kan men dus constateeren, dat het hebben van een Oostzee haven op eigen bodem voor Polen een levens kwestie is. Snijdt men Polen van de Oostzee af dan is het land van 32.000.000 zielen tot ondergang gedoemd. En wat zou er moeten worden van die 90 % Poolsche bevolking der 16500 km2 van Pommeren? Ze overleveren aan het Duitsche nationaal-socialistisch regime ? Neen, Polen kan, mag noch zal Pomorze afstaan. Polen is niet krijgslustig zooals dikwijls wordt voorgesteld. Het wenscht vurig in vrede het land tot ontwikkeling te brengen en ook inwendig te saneeren. Ten slotte: Oost-Pruisen heeft zes verbindings lijnen met Duitschland waarmede dagelijks 24 treinen passeeren goederen en passagiers gaan door en over het Poolsche grondgebied zonder pas of douaneformaliteiten. Polen heeft ook aan geboden de mogelijkheid om het autoverkeer te vergemakkelijken, de lokale Duitsche autoriteiten weigerden daarover te onderhandelen. Wat het veel besproken Handelsverdrag tusschen Polen en Duitschland aangaat, is het, ter juiste beoor deeling van het feit der niet tot standkoming, goed het volgende témemoreeren. Na 8 jaar van argumenten-oorlog kwam een overeenkomst tot stand, die door beide partijen geteekend werden, door Polen geratificeerd. . . . doch Duitsch land weigerde te ratificeeren van onwil van Polen om met zijn Oostbuur op goeden voet te leven, kan dus niet-gesproken worden. Zullen ten slotte logica en gezond verstand zegevieren en doen inzien, . hoe Duitschland en Polen elkander wederzijdsch van groot nut kunnen zijn? Laten wij het hopen. Lwów, Mei 1933. Het is tenslotte President Roosevelt geweest, die met een plotselinge manoeuvre Hitler schaak mat heeft gezet. Dit geeft te denken. In iedergeval bewijst het, dat er, zooal geen gemeen schappelijk program, dan toch in ieder geval een onderlinge verstandhouding bestaat tusschen de democratische" landen, tusschen Frankrijk,. Engeland en de Vereenigde Staten, om niet toe te laten dat de nationaal-socialistische revolutiein Duitschland reeds nu den wereldvrede zou verstoren. WTant alles wees er op, dat men in Frankrijk, en ook reeds in Engeland, bezig was te overwegen welke sa,ncties het best konden worden aangewend tegen een Hitleriaansch Duitschland, dat zich van de bestaande verdragen niets meer zou aantrekken en tot officieele herbewapening zou overgaan. Nu heeft Amerika, bij monde van Roosevelt, zijn niet gering gewicht in de schaal gegooid, zoodat ieder niet volkomen verblind Duitscherwel moest zien en erkennen, dat hun agressieve politiek, die de ontwapeningsconferentie had doen vastloopen, op hun eigen hoofd neerkwam en de geheele westersche wereld tegen hen in het harnast had gejaagd. Die politiek kon niet beter gekarak teriseerd worden, dan door onze plaat van eenige weken geleden, getiteld DeutscMand isoliert sick. selbst, waarin Hitler en Germania afgebeeld werden, eindelijk alleen" op een ducdalf gezeten, terwijl met lossen tros het bootje, dat hen met de buiten wereld moet verbinden, wegdobbert. . . . Wat is er eigenlijk gebeuld? Nog niet tevreden met den weerklank, die de heldendaden der nationale revolutie in het buiten land had gevonden en nauwelijks wijzer geworden door de ervaringen, opgedaan door de zeer bijzon dere afgezanten van het nationaal-socialitme naaiLonden en Weenen, stuurde Duitschland de be raadslagingen ter ontwapeningsconferentie in de war. Hetgeen alweer des te ernstiger was. omdat daardoor de Londensche economische conferentie onmogelijk dreigde te worden. Het zat hem, te Genève, in de effectieven-kwestie, waarbij dooi de deskundigen was uitgemaakt dat de Duitsche particuliere formaties (in casu de Stahlhelm) wel degelijk van militaire beteekenis waren. Duitsch land wenschte zich daarbij niet neer te leggen en daarmee scheen alle kans op een bevredigende regeling verkeken. De Duitschers hadden er echter een ding over het hoofd gezien: den weerklank in de wereld. En die is zóó sterk geweest, in Frankrijk, in Engeland, maar óók in Amerika, dat President Roosevelt zijn boodschap de wereld ingeslingerd heeft, waarin hij in vier korte punten het plan MacDonald nog eens opdoft, iedereii staat tot handhaving van den vrede en tot ontwapeningmaant en onwillige mogendheden tart, den vrede te breken. Indien zijn laatste punt, waarmee hij dringend de naties vraagt vereend een heilig en definitief pact van non-agressie te sluiten, iets beteekent, dan beteekent het, dat Amerika zich schaart aan de zijde van hen die den vrede ver dedigen en een eventueelen aanvaller zullen keerenHitler schijnt dat te hebben begrepen. Zijn rede daarover behoeft niet veel gezegd te worden. De verzekeringen van vredeswil kent men, de eisch tot rechtsgelijkheid, al deze zaken zijn niet nieuw. Maar wel nieuw is zijn aanbod om, ingeval een internationale controle over de be wapeningen wordt ingesteld, ook de particuliere organisaties onder deze controle te plaatsen teneinde ondubbelzinnig voor de geheele wereld hun niet-militair karakter aan te toonen". Dat is meer dan een gematigde redevoering, dat is een capitulatie voor Roosevelt's plan. Merkwaardig was intusschen von Papen's oorlogszuchtige speech van Zondag, toen de zaken vastgeloopen schenen en de heele wereld^ onkundig van Roosevelt's voornemen, met angstige spanning op Hitler's rijksdagrede wachtte. WTas von Papen bang dat Hitler zou inbinden? Wilde hij, door het uitlokken van een luid chauvinistisch applaus, Hitler stellen voor het voldongen feit van een niet meer te remmen stormloop? Waar schijnlijk wel. Maar dan heeft Roosevelt eerst recht op het gunstige moment ingegrepen. Een gevaarlijk heer is deze von Papen. Dat heeft hij meer dan eens getoond, door zijn intriges in Amerika tijdens den oorlog, die hem daar geen vrienden lieten, en door zijn gekonkel tegen von Schleicher, waardoor de nationaal-socialistische revolutie ontketend werd. M. K.