iPestbestrijding in Indiëen bevolkingsmentaliteit K. W. L. Bezemer Slecht onderhouden inlandsche woning Blijkt wel uit iets zoo zonneklaar hoe pijnlijk moeilijk het voor een Westersche mogendheid is, een tropisch volk te besturen en te leiden, als uit het werk van de pestbestrijding in Indië? In honderden inheemsche gezinnen op Java wordt ieder jaar weer rouw gebracht door de pest en de bevolking staat zelve volkomen machteloos tegenover deze gevreesde ziekte, die zich sinds ongeveer 1910 over geheel Java, vooral in de bergachtige gedeelten, heeft vertoond. Eerst door de systematische bestrijding van gouvernementswege wordt de zwarte dood" geleidelijk en zeker teruggedrongen. Wij Westerlingen zijn blij en ook trotsch, dat het Hollandsch bewind, gebruik makend van de gegevens en resultaten door noeste wetenschap pelijke werkers te velde en in het laboratorium verkregen, kans ziet met zulk een evident succes vpor de bevolking zegenrijk werk te verrichten. Maar die bevolking denkt er geheel anders over. De angst voor de pest en de overtuiging (bij ons heerschend), dat het prachtig werk is een gemeengevaarlijke ziekte te bestrijden, worden bij deze menschen met hun merkwaardig fatalisme, hun typische mentaliteit, volkomen overstemd door geheel van de onze afwijkende overwegingen. Och mijnheer de controleur", klonk het uit den mond van een Javaansch echtpaar, of we nu aan de pest doodgaan of aan een andere ziekte, dat blijft ons allemaal precies hetzelfde, laat ons nu maar in 's hemelsnaam net zoo in ons huisje blijven, en bespaar ons de soesah van het afbreken en opnieuw bouwen van ons stulpje". En daar zit 'm de kneep. De doorsnee-Inlander ziet het nut van de pestbestrijdingsmaatregelen niet in en beseft noch apprecieert, dat deze maat regelen in zijn eigen bestwil worden genomen. Onwaarschijnlijk gedwee als het grootste deel van de bevolking op Java langzamerhand is geworden, voeren zij echter de maatregelen, welke wij hun opleggen, ter uitvoering van de bekamping der pest, berustend en gewillig uit en de thans telkens binnenkomende berichten over moeilijkheden be treffen niet de eigenlijke pestbestrijding, (welke iüWoningverbetering bestaat) maar de milt punctie, die door ,,inlichters" wordt verricht. Een hunner is kort geleden vermoord en ook uit andere berichten blijkt, hoe hoog de bevolking deze kwestie zit en hoe er niet uitsluitend ge dacht mag worden aan bepaalde opstekers. * » * Men moet zich den gang van zaken als volgt voorstellen. Blijken er in een bepaald onder district op Java veel pestgevallen voor te komen, dan wordt er een inlichter te werk gesteld, die bij alle overleden personen in zijn ressort een milt punctie verricht. Het verkregen praeparaat wordt gezonden naar het laboratorium van een gouver nementsarts, waar de diagnose, al dan niet pest, iicroscopisch gesteld wordt. : Het werk van den inlichter is verre van aan lokkelijk. Na dikwijls zeer zware ritten te paard betreedt hij slechts huizen, waar droefenis heerscht ea waar hij in koel vijandige houding wordt ont vangen, omdat de punctie door de nabestaanden CHAMPAGNE KRUG&CO REIMS IK KWALITEIT AAN DE SPITs! AGENTEN FONNES & ZOON GRONINGEN als een schending van den overledene wordt be schouwd. Niet alleen .piëteits-overwegingen, doch ook bezwaren van godsdienstigen aard gelden hier bij, zooals uit de omstandigheid blijkt, dat juist in West-Java het verzet sterker aan den dag treedt, dan men reeds gewend was. In West-Java is immers het Mohammedaansch godsdienstige vernis als een dikkere laag gestreken over de (tenslotte hoofdzaak zijnde) kern van magisch-animistische begrippen en gevoelens, dan in overig Java. De Islam voorgangers en geleerden naar wie de bevol king opziet, hebben blijkbaar hun diepgaande reli gieuze bezwaren tegen de miltpunctie overgeënt op de bevolking, zoodat men zich in vele streken hardnekkig en solidair tegen de punctie verzet. Dergelijke acties met Mohammedaansch gods dienstigen inslag zijn zeer pijnlijk en vergen in de behandeling veel tact. Indien het verzet blijft smeulen, moet men tenslotte dwang gebruiken, omdat de religieuse bezwaren welhaast onmogelijk zijn weg te praten".- Wanneer ik me niet sterk vergis kunnen de nabestaanden niet middels directe maatregelen gedwongen worden de punctie van een overleden familielid toe te laten. Op de weigering staat nergens straf of een sanctie voor geschreven. Bij voortgezette weigerachtigheid voert de overheid een tegenoffensief uit door alle huisgenooten en contactpersonen te isoleeren. Deze isoleering kan wél worden afgedwongen en wordt tegenwoordig alleen nog maar toegepast bij de uiterst besmettelijke, gelukkig niet veel voor komende gevallen van longpest (welke ziekte een mortaliteit heeft van practisch 100 procent). Is het echter onmogelijk geweest punctie op den overledene te verrichten, zoodat niet met stellig heid kon worden uitgemaakt of deze wellicht aan longpest was gestorven, dan is isoleering dus in ieder geval geboden. En aan deze isoleering in afgelegen barakken heeft de inheemsche bevolking, die sterk aan desa, huis en hof hecht, zoo'n broertje dood, dat men bij eenigszins ruime toepassing ervan, gewoonlijk vrij spoedig eieren voor zijn geld kiest. Met dat al zal het verstandigst zijn de pest zoo snel mogelijk geheel van Java te doen verdwijnen middels daadwerkelijke bekamping. De inlichtingsdienst werkt n.l. gewoonlijk reeds jaren in een streek vóór men met de eigenlijke bestrijding der pest begint. Deze vergt zulke financieele offers, dat niet dan geleidelijk en systematisch de pestbesmette streken kunnen worden afgewerkt en men wel genoodzaakt is achter de pest aan te loopen". Men mag niet vergeten, dat de woning-,,ver betering" in 95 van de 1,00 gevallen op nieuwbouw neerkomt, zoodat in feite alle desa's waar de eigenlijke pestbestrijding begint, volkomen tegen de grond gaan om vernieuwd te herrijzen. Een andere oplossing is niet mogelijk, gezien den toestand der Inlandsche woningen. In zijn huis doet de Ja vaan de infectie op en het juiste begrip van de wijze waarop zulks plaats vindt beheerscht het geheele pestvraagstuk in Indië. Tegenwoordig wordt algemeen de rat-vloomensch hypothese aanvaard om te verklaren hoe de mensch met pest besmet raakt. Het bewijs hiervoor werd vooral, welhaast onweerleg baar, aangedragen door de 2de Britsch Indische Pestcommissie, die het resultaat van haar vijf jarige nasporingen (1905?1910) in Britsch-Indi neerlegde in de magistrale Reports on plague". Hieruit bleek hoe de menschenpest steeds vooraf gegaan wordt dooi' rattenpest. De ratten hebben vlooien bij zich, die na den dood aan pest hunner specifieke gastvrouwen, deze noodgedwongen ver laten, menschenvlooien worden en zoo pestbesmetting bij de menschen teweeg brengen. Het is de groote verdienste geweest van professor van Loghem, dat hij de beteekenis van de in de Reports on plague" medegedeelde feiten, voor Java klaar doorschouwde. Wanneer de besmetting met pest inderdaad op de bovenaangegeven wijze tot stand komt, is hiertoe een nauw contact tusschen mensch en rat noodzakelijk en waar is dit contact zoo gemakkelijk mogelijk als in de Inlandsche wo ningen, die door bouw (o.m. gebruik van holle bam boe, plantaardige dakbedekking) en wijze van be woning als het ware gepraedisponeerd zijn een dichte Verbeterde woning, met pannen gedekt huisrattenbevolking te herbergen? De moderne wijze van pestbestrijding die op Java wordt toegepast bestaat nu hierin, dat de woningen dusdanig herbouwd worden, dat den ratten binnens huis de pas wordt afgesneden. Alle gelegenheid tot nestelen en onopgemerkt verblijf wordt hun. ontnomen en daar de huisrat een obligaat huis dier bleek te zijn, d.w.z. door levensvoorwaarden onafscheidelijk aan de menschelijke bewoning ge bonden, is haar lot bezegeld bij een nieuwbouw volgens het rat-proof" systeem. Het contact tusschen de ratten onderling wordt aldus ver broken, met het verblijdend resultaat, dat de oorzakelijke en ons alle narigheid brengende rattenpest in de kiem is gesmoord. De Inlander begrijpt van dit alles niets en voelt" geen van de woningverbeteringseischen. Hij heeft zijn huis ingericht op de wijze, die hem goeddunkt en men moet honderden Inlandsche woningen zijn binnengegaan om te kunnen be seffen hoe vuil en donker, onhygiënisch en rom melig het inwendige zich aan onze Westersche oogen voordoet. De woningverbetering grijpt met zijn eenvormige technische eischen dan ook wel heel diep en rigoureus in, maar de resultaten zijn (in onze oogen alweer) stellig verblijdend, zooals uit de foto van een pestvrije woning overduidelijk spreekt. Hoezeer deze verbeteringen echter buiten de eigen wil en het begrip van de bevolkingomgaan, blijkt ook hieruit, dat het bereikte resultaat in enkele jaren tijds te niet zou zijn gedaan, indien geen woninginspectie blijvend waakte voor het op peil houden van de tot stand gebrachte veranderingen. Laat men de zorg voor de huizen en de behuizing weer aan de bevolking over dan wordt in een ongeloofelijk korten tijd allerlei ongerechtigs aangebracht en binnen gesmokkeld en na slechts luttele jaren zou iedere woning als voorheen een dorado zijn voor de ratten. BANK - 2 F « PT E U l j. S1 TAFEL r> O D S "E E L FI.39.XHDER ZOMEN ; (T