De GroèVie Amsterdammer van 27 Mei 1033 f ?w ?*' 1 8 V von Ossietzky en zijn Weltbühne" L. M. van Elhorst Toen daags na den Rijksdagbrand pp last der Duitsche regeering een razzia op vooraanstaande linksgeuriehte intellectueelen werd gehouden ?bevond zich onder de arrestanten ,Öok Karl von Ossietzky, de hoofdredacteur van het weekblad die ,tj?eitbühne". Nu de Duitsche regeeritagsbladen de meeste gevangenen als oogverraders" en spionnen" betiteItja, is het hoewel men anderzijds dergelijke benamingen ouder deze omstandigheden zeer eervol ziet ? niet meer dan een daad van eenvoudige rechtvaardigheid in deze kolommen de figuur van von Ossietzky wat nader te belichten, vooral daar z'n publicistisch pèuvre in ons land minder bekend is. ^ De chefredacteur der Weltbühne" was' den Nazi's reeds jarenlang een doorn in het oog en het sprak dan ook vaheelf, dat men hem zoo spoedig mogelijk onschadelijk zou maken. Vele arrestaties, die de laatste weken in itschland plaats vonden, waren volmaakt willekeurig, doch bij andere «prestaties kon degeen, die aan het Itótsche geestesleven der laatste jaren Van nabij had deelgenomen, een zeker Systeem ontdekken. Carl von Ossietzjy, die oorspronkelijk uit het kamp der tegenpartij kwam en dus beter dan ?iemand anders z'n tegenstanders kende, .Vfpa vpor hen daarom alleen reeds ge vaarlijker dan een willekeurige Marx.iat". Ditzelfde gold voor een der voor naamste medewerkers der Weltb he": Helmut, ion Gerlach, die naar h»t; buitenland de wijk nam en ook voor Ludicig Benn, die immers ook van ,adel is en vroeger zelf actief officier was. Een hunner ergste vijan den luitenant Scheringer die («ersi een vurig aanhanger der Nazi.partij en later lid der communistische gartq was geworden en wiens vrij lating in Ossietzky's blad geëischt was ^ b.ehoefde de nieuwe regeering niet jj^ef. te arresteeren, daar de vorige jjgm reeds veroordeeld had. Carl van Qssietzky behoort tot geen enkele politieke partij. Hij is een democraat met, groote sympathieën voor de arbaders, die pp de politiek der beide grootste arbeiderspartijen steeds een g^jtifik uitoefende, die vruchtbaar had kunnen, zijn. jjij is pacifist, doch maakté, v£n geen enkele pacifistische organisatie jdeel uit. j^yrai, vppr rol speelde die Welttxübjjie", Daarvan, hij hoofdredacteur waSji)1(dle laatste jaren en waarom y/fö.,,.de .nieuwe regeering haar zóó Yjij^ndig gezind, dat ze bijna alle medewerkers vervolgde, velen van hen arresteerde (Mühsam, Apfel, Hodann, Litten, Kiisch, Renn, von Gerlach, Ijljeinz Pol enz. enz.) en het blad terstqnd verbood ? , ^'jjDie \Yeltbuhne'' had de laatste j^ren, telkens nieuw materiaal over veemmoorden gebracht, onthullingen over geheime,. rechtsstaande organisaties.gepublicee.rd, critiek uitgeoefend op de daden der regeering en zich ia al haar publicaties een vijand getoond van de politiek der militaire autori teiten. Von Ossietzky was een vijand v«n-:Groener zoowel al3 van Schleicher, van Hammerstein evengoed als van vonSeéckt. Hij was een uitzondering in een land als Duitschland een Burger" in den goeden zin van het woord een burger, die democratisch voelde en civiel courage bezat en daar om niet kroop en boog voor iedereen,, die een uniform .droeg. Ossietzkjf geloofde eenvoudig niet aan de supre matie der officieren ia de Duitsche politiek, te meer daar deze officieren ook nog den oorlog verloren hadden en zich als het ware, om zich daarvoor schadeloos te stellen, met allerlei aan gelegenheden, die buiten hun sfeer lagen, gingen bezig houden. Hier ligt de kern. Daarom en eigenlijk alleen daarom werd Ossietzky zoo gehaat. Reeds de vorige regeering had hem onder den druk der rechtsche partijen beschuldigd van hoogverraad en to£ een gevangenisstraf van 18 maanden veroordeeld. Een amnestie stelde hem in Januari in vrijheid, doch reeds een paar weken later werd hij opnieuw gearresteerd. Een artikel van een zijner medewerkers, waarin critische opmerkingen stonden over de militaire luchtvaart, en dat feiten publiceerde, die voordien reeds elders gepubliceerd waren, bood een goede gelegenheid hem te veroordeelen. Een protest van vele der handigste Duitsche advocaten en rechtsgeleerden, als prof. Max Alsberg en prof. Mamroth mocht niet baten, evenmin als een brief aan Hindenburg met 23.000 handteekeningen om gratie. Walter Mehring heeft dit soort Hochverrat", waarvoor men tegen woordig in Duitschla^jL zwaar. ge straft wordt, eens ah^voïgt gekarak teriseerd : Der Rentenempfanger Otto Liesch Hat Deutschland an Polen verratenj Man hat ihm zwei, J.fthcehen aufg'e. (brummt für seine abscheuUcheii Ta.ten !. . , . .,. Ich hab es gehort ! Und ganz genau ! Er hat dem Polen verraden: ? ...... Die Zukunft von, Dqujbschland' sei ne^ (belgrau und es gebe ' .., .'..- :Ossietzky vluchtte niet, toen. v onnis vernam , Hij ^ w jlde, . #.\e.t , , n een ander land de wijk nemen om van daaruit het Duitsche militarisme ver der 'te bestrijden, doch t.eyens ge noodzaakt te worden ? tiftt, militarisnïe van het land, waarindïij^east vrijheid '. genoot, te ontzien. ?Xer^j.ïhij zijn straf van 16 maaö&^^wèmoedig op zich nam, werd htj^ïopr de tweede maal aangeklaagd. Aaattiding hiertoe gaf een bijdrage van furt Tucholsky in de Weltbühne", 'waarvoor hij yer-, antwoordelijk was. Opk Kurt .Tueh lsky wordt door de Nazi's gehaat; steeds opnieuw wordt in de regeeringsbladen de aandacht op hem gevestigd en daar hijzelf in Zwitserland vertoeft, vond in zijn woning een huiszoeking plaats, waarbij zijn .manuscripten en boeken in beslag werden genomen. De passus waar de justitie bezwaren tegen opperde luidde als volgt: Vier jaar lang waren er vierkante mijlen, waarin moorden een verplichting was, terwijl het een half Aiur verder ten strengste verboden was." Schreef ik 'TE 005TERBEEK LEVEPT MEUBELEN EN VEC/ÏEEINCiEN Spoor's Mosterd W. A. Spoor Jr. Culemborg. Alle begin is moeilijk Geeft Uw kind een tube Chlorodonttandpasta en een tandenborstel. Toont het dan, hoe men de tanden op de juiste wijze poetst. Begint met dit onderricht, zoodra het kind zelfstandig een tanden borstel kan gebruiken. Alleen wie ge zonde melktanden heeft, krijgt goede blijvende tanden. Nederlandsch fabrikaat. Tube 35 cent, groote tube 60 cent Voor kinderen alleen Chlorodont f -IV. H. POLMAN TUIN OVERTOOM 526 - Telefoon 82660 Begrafenissen ? Transporten - Crematies (O l les! Snelschrift ** t ?^??s lf^**£ ln den Boekh> *fna DlëklTC DAI T ?-*^<^ '^-^^ postwfssel bij RIËNTS RIENTS BALT «^ ^^ . ^^-^ BALT - Den Haag, ZelfOnd. 95 Ct. ff. ? -**^M e*^» Daguerrestraat 28 DEGELIJKE OPLEIDING, mond. en schrift, aan bovenstaand adres moord"? Natuurlijk: moord. Solda ten zijn moordenaars". Van Ossietzky nam de verantwoording voor deze uit spraak van Tucholsky geheel op zich en opnieuw eischte de. rechtbank zes maanden gevangenis. Ossietzky wist, .dat hij veroordeeld zou worden en z.ei,de in, z'n rede voor de rechtbank, dat hij den soldatenstand niet had wilJen onteeren, doch -. den oorlog. Wij v.allen hier niet alleen aan, maar ver.dedigen ook het recht op het Leven. Wat hebben de dooden van den wereld oorlog aan hun eer, die gij hier schijn baar in bescherming wilt nemen ? Wat hebben standbeelden van onbekende soldaten voor nut voor de gesneuvel den? Eerst moeten de menschen leven, dati kari hun eer in bescherming wor den genomen." ri doodstil was het in de zaal van Moabit, toen hij sprak ik heb zooeven een der merkwaardig ste oogenblikken in mijn leven be leefd, toen midden in het pleidooi van mijn verdediger van buiten het geluid van voorbijtrekkende militaire piuziek klonk, door de ramen van de rechtszaal. Ik weet niet of men dit als een bedenkelijk symbool moet be schouwen of als een toeval." Aber vielleicht ist durch diesen Klang der Staatsaiiwaltschaft von heute die Stimme ihres Herrii mitgeteilt worden." Het was dus niet meer dan vanzelf sprekend, dat de Nazi's, toen ze aati de regeering kwamen, terstond naaideze stem luisterden en den redacteur van de Weltbühne" opnieuw arres teerden. Toen Carl v. Ossietzky z'n eerste straf ging uitzitten in de strafgevangenis van Tegel bij Berlijn, brachten hem vele tientallen letterkundigen, advocaten, doctoren en andere intel lectueelen tot aan de poort. Men kan gerust constateeren, dat al de men schen, die toen afscheid van hem wilden nemen en nog een laatste maal hun sympathie betuigden, thans ge vlucht of ook gearresteerd zijn. De laatste woorden, die v. Ossietzky in Mei van het vorig jaar voor hij de gevangenis inging sprak, waren woor den van hoop, dat zijn arrestatie zoo veel stof zou opwerpen, dat ook de andere 15000 politieke gevangenen, die in Duitsche gevangenissen zaten, hier van voordeel zouden hebben. Wanneer de poorten zich ditmaal achter hem sluiten, voor hoe lang? zitten minstens 15.000 politieke ge vangenen achter de tralies. Hiertegen protesteeren is nutteloos (al zou men de feiten steeds weer moeten signaleeren). Jeder Protest," schreef Leo Lania een week voordat Hitler aan het bewind kwam wird wirkvmgslos bleiben, solange nicht die b rgerliche Linke und diejenigen denen die Krbmasse universalistisch-römischer Kultur anvertraut ist, ihren Platz in der Front der vereinigten Millionenmasseri des deutschen Proletariats einnehmen."