DE GROENE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland Onder hoofdredactie van A. G. Josephus Jitta Redacteuren: L. J. Jordaan, F. G. Scheltema en M. Kann. Secretaris der redactie: C. F. v. Dam Keizersgracht 355, Amsterdam G. - Telefoon 37964 - Postgiro 72880 - Gem. Giro G. 1000 Opgericht in 1877 No. 2924 Zaterdag 17 Juni 1933 De S.D.A.P. op een keerpunt » i f>. Socialisme zonder democratie is een chaos; geen vrijheid, maar slavernij. Ir. Albarda De steeds verder om zich heen grijpende econo mische, maatschappelijke en geestelijke crisis dwingt tot herziening van tal van sinds langen tijd heerschende opvattingen en maakt allerlei verborgen kwalen duidelijk zichtbaar. Dat proces is ook aan den dag getreden bij de S. D. A. P. Aanvankelijk heeft die partij getracht ^ich aan de gevolgen van de crisis te onttrekken. Zij poogde de verantwoordelijkheid voor de gevolgen van de crisis te laden op het kapitalisme en de burgerlijke partijen. Zelfs trachtte de S. D. A. P. crisiswinst te maken. De andere partijen waren voor ingrijpende bezui nigingen. Zij offerden aan het gezag en het mili tairisme. Zij tastten de inkomens van het overheids personeel aan. Zij troffen de burgerij met nieuwe, moeilijk te dragen belastingen. Zoolang het eenigszins mogelijk was speelde de: S. D. A. P. tegenover de kiezers de mooie rol. Zij achtte nieuwe belastingen en bezuinigingen niet noodig. Geld was gemakkelijk te vinden door leger en vloot af te schaffen. Men werkte de crisis in de hand door de loonen te verlagen. Toen het marinepersoneel in opstand kwam, tengevolge van een ingrijpende loonsverlaging, juichten op den voorgrond tredende socialisten dat verzet toe en de leiding van de partij had niet den moed dat verzet en die toejuichingen af te keuren. Men ging niet verder dan te verklaren, dat het oogenblik en de wijze, waarop dat personeel in verzet kwam, niet goed gekozen waren. Thans dwingen de omstandigheden ook de S. D. A. P. om zich te herzien. Van die wijziging in de opvattingen zijn er tal van symptomen. Het duidelijkste is mijns inziens een artikel van den leider der S. D. A. P. ir. Albarda in ,,de Socia listische Gids" van deze maand. Het is in de eerste plaats noodig, zegt de heer Albarda in dat artikel, dat omtrent de trouw van de S. D. A. P. aan de democratie en de ver werping door die partij van het extremisme misvattingen worden voorkomen en opgehelderd. Of het alleen misvattingen waren van politieke tegenstanders, dat men aan de S. D. A. P. verweet het gezag en de grondslagen van de democratie aan te tasten, kunnen wij in het midden laten. Van het grootste belang is ongetwijfeld, dat die partij blijk geeft trouw te zullen zijn aan de demo cratie en het extremisme te verwerpen. Wij móeten, zegt de heer Albarda, de arbeiders leeren, dat onze beginselen beter, onze strijdwijze doelmatiger is en onze doeleinden verhevener zijn, dan die van de communisten. Niets zou dwazer zijn en meer averechtsch resultaat opleveren, dan wanneer wij het communisme gingen bestrijden door daarmede te wedijveren in radicalisme. Het socialisme heeft toekomst, mits zij, die zijn verwezenlijking wenschen, trouw zijn aan de demo cratie. Socialisme zonder democratie is een chaos; geen vrijheid, maar slavernij. Wij moeten het gevaar trotseeren, dat men ons zal verdenken en beschuldigen van een buiging voor de reactie. Wij moeten ons tijdig rekenschap geven van de groote veranderingen, die de om standigheden hebben ondergaan en daarvan de gevolgen voor onze houding bepalen. Voorzichtig maar duidelijk, voor wie de kunst verstaat tusschen de regels te lezen, kondigt de heer Albarda, en naar men moet aannemen het bestuur der partij met hem, .aan, dat het wenschelijk is de opvattingen der partij ten aanzien van de nationale ontwapening te herzien. De machtsverhoudingen tusschen de klassen in vele landen waren, toen men die leuze aanvaard de, geheel andere dan tegenwoordig. De brand punten van het oorlogsgevaar en de centra van den vredeswil lagen toen elders dan nu. De politieke kaart van Europa was geheel anders gekleurd. Het vertrouwen in den Volkenbond was grooter dan op dit oogenblik. Men ging toen uit van de vooropstellingen, dat de vooruitzichten van den Volkenbond vertrouwen verdienden, dat er in het midden van Europa een sterke en parate arbeidersbeweging aanwezig was en dat het Duitsche militairisme verdwenen was. De heer Albarda bepleit, op grond van deze gewijzigde omstandigheden, een nieuw en ernstig onderzoek en hij spreekt de onderstelling uit, dat niet alle vroeger gemaakte conclusies gehand haafd zullen kunnen worden. Wanneer iemand als de heer Albarda een derge lijk onderzoek aanbeveelt en een dergelijke onder stelling uitspreekt, is het wel zeer aannemelijk, dat hij voor zich zelf tot de conclusie is gekomen, dat het tot dusverre door zijn partij ingenomen standpunt herziening behoeft. Nog heel wat duidelijker geluid laat een ander socialist, het lid van Gedeputeerde Staten van Gelderland, J. L. B. Keurschot hooren in ,,De Sociaal-Democraat". Hij meent, dat de S. D. A. P. een groot aantal fouten heeft gemaakt, die zullen moeten worden herzien. Wanneer dat zou geschieden overeenkomstig de aanwijzingen van den heer Keurschot zal de S. D. A. P. in de toekomst het volgende moeten doen: het wettig hoofd van den Staat zal met traditioneele wellevendheid moeten worden bejegend; het woord Koningin" zal met een hoofd letter moeten worden geschreven; de S. D. A. P. zal moeten deelnemen aan een niet socialistische regeering; zij zal zich niet radicaal onttrekken aan alles wat in zoogenaamden burgerlijken of anders denkenden kring haar belangstelling mag hebben; men zal in de vertegenwoordigende colleges minder algemeene politieke beschouwingen moeten houden en de begrooting in korter tijd afdoen; de S. D. A. P. zal niet langer hardnekkig moeten blijven weigeren in een depressietijd als thans de schrijnende tegenstelling tusschen de loonen in het particuliere en het overheidsbedrijf eenigermate te verzachten. Het meest tot het publiek sprekende symptoom van de wijziging in de mentaliteit van de S.D.A.P. vormt de brochure van den Heer Duys, het enfant terrible van de S.D.A.P. Hij schrijft daarin op gelijke wijze als de Heer Keurschot over de veran deringen, die noodig zijn in de houding ten op zichte van het gezag en ons vorstenhuis eenerzijds en tegenover de communisten anderzijds. Hij spreekt er ook van, dat de ''practijk van de theorie van den klassenstrijd moet worden gewijzigd. Over de loonpolitiek van de S.D.A.P. ten aanzien van het overheidspersoneel zwijgt hij echter. Inhoud: 910 12. 13 Ij10. 1718. 19. 20. Prof. Mr. A. C. Josephus Jitta, De S.D.A .P. op een keerpunt. Dr. M. van Blankenstein, Begin te Londen. L. J. Jordaan, Tact. Melis Stoke, De transfer-club, teekeningen Harmsen v. Beek. ? Mr. E. Elias, Boek bespreking. .A. Plasschaert, Schilderkunst. Mr. L. H. van Elhorst, Het boek van Friedrich Sieburg. Dr. P. van Olst, De on-muzikalen onder het mes. L. J. Jordaan, Bioscapy. ii. Mr. E. Elias, Kermis. Constant van Wessem, Muziek. Mr. H. Scholte, Halewijn, ieekeningen J. F. Doeve. C. A. Klaasse, Hoofd van Jut. A. E. v. d. Tol, Zomertentoonnstelling. H. van Loon, Tinnen soldaatjes. Uit het kladschrift van Jantje. A. R:, Onze discotheek. J. Onslee, Even tijd voor eev beetje cultuur, teekening J. F. Doeve. Charivaria. Letterraadsel. Omslag: Spelproblemen. Viooltj Voortreffelijk* chocolade in den vorm van viooltje». Een specialiteit. RINGER5 Let op den naam/ Het ware een grove fout de groote verdiensten der socialisten ten aanzien van de sociale wetgeving, den volkswoningbouw, de arbeidersbescherming, de sociale verzekering, de overheidsbedrijven en de democratie te vergeten. De S. D. A. P. heeft zich echter niet aan de gewijzigde omstandigheden weten aan te passen. Het is inderdaad gemakkelij ker een voorganger te zijn in tijden van toenemen de welvaart, dan in die van depressie. Een tijd lang kan men zich aan de gevolgen van de gewijzig de omstandigheden onttrekken en zelfs crisis winst maken, maar ten slotte kan een democratische partij, als. de S. D. A. P. in tegenstelling met de communistische partijen is, zich niet aan de ver antwoordelijkheid onttrekken. Het is te verwachten en te hopen, dat de S. D. A. P. tot een herziening harer -metho den zal besluiten. Dat zal niet gemakkelijk gaan en het is onvermijdelijk, dat de partij naar mate zij koers zet in deze richting, leden verliest naar links. Het is een zaak van algemeen belang, dat deze herziening met tact en voorzichtigheid zal geschie den. Wanneer de herziening al te abrupt zou gaan, bestaat er groote kans, dat de S. D. A. P. zich zou splitsen in een kleine groep van eenigszins rood getinte Vrijzinnig-Democraten en een groote groep van eenigszins democratisch getinte com munisten. De zoogenaamde burgerlijke partijen, die eenstemmig de in den laatsten tijd door de S. D. A. P. gevolgde methoden afkeuren, zouden door al te scherpe critiek zulk een splitsing in de hand werken. En daarmede zou het landsbelang allerminst zijn gediend. A. C. JOSEPHUS JITTA