l * . rp.% *" i ^ r ij". Miriam Hopkins in Dr. Jekyll m Mr. Hyde" I O S C O P Y L. J. Jordaan Thrillers ,.Pullman-mysterie no. 12". ,,!>« mummie". i\oxy I>r._Jekyll and Mr. dfiyde". Royal Koxy Onder de vele dingen, die men van zeer respec tabele zqde de film kwalijk neemt, is misschien het onvergeeüijkste haar knauwenden invloed op de zus terkunsten. Langen tijd hebben wij in de aangename fictie geleefd, dat b.v. tooneel en film in idyllischen vrede naast elkander konden voortbestaan met inachtneming dan der wederzijdsche grenzen. Helaas de ervaring heeft anders geleerd ! Na tuurlijk berust de achteruitgang van de tooneelbelangstellmg op de algemeene vervlakking, de verlamming der fantasie, de streeling der gemak zucht en meer zulke nare zaken, waaraan de film het publiek heeft gewend. Waarom, zouden wij dit bij herhaling tegenspreken? De ontwikkeling der gebeurtenissen, dit hebben wij nu wel gezien, neemt haar loop ? alle verdediging en protest ten spijt. Maar fcch zijn er zoo'n stuk of wat verschijnselen die er op wijzen, dat de film tevens den modernen mensch kieschkeuriger heeft gemaakt. Men neemt scherper en critischer waar gezicht en gehoor zijn als aperceptie-media subtieler en veeleischender geworden. Veel van alles wat wij, ouderen, vroeger dankbaar van het theater accepteerden wordt door een jong geslacht als grof, pathetisch of absurd verworpen. Ijaat ons dit eenstemmiglijk als degeneratie brandmerken het schenkt ons althans den troost van n plezierig superioriteits gevoel. ... het jonge geslacht in quaestie trekt er zich toch niets van aan. ^ De film is in vele opzichten vollediger, soberder en exacter dan het tooneel. Er is maar n methode om deze lastige waarheid met vrucht en overtuiging tegen te spreken: door n.l. nooit een film te gaan zien. Voor de rest heeft men haar te aanvaarden met welke gevoelens dan ook. Dezelfde schade berokkent de film aan de litteratuur beter en voorzichtiger gezegd: aan de lectuur. Want para lellen tusschen groote litteraire kunstwerken en dito cinegrafische oeuvres zijn nog niet met vrucht te trekken wegens een voorloopig gebrek aan activa bij de film. Binnen de grenzen die zij zich tot nog toe heeft gesteld, blijkt de film echter een even gevaarlijke concurrente voor het geschreven als voor het gespeelde drama. Zooals zij zich mees ter heeft gemaakt van de lichte comedie, het. volks stuk en de operette, zoo palmt zij ook langzaam maar zeker de populaire lectuur in. Wie dit nog niet gelooft, die ga de specimina zien, welker titels aan den kop van dit artikel prijken. * * * Een thriller schrijven is moeilijk, beweert men. Ik ge.loof het graag, gezien de desperate mislukking van veel wat zich in de ontspanningslectuur als zoodanig aandient. Het irriteerendste in dergelijke verhalen is waarschijnlijk wel het gemak, waar mee de auteur over allerlei paraphernalia beschikt. Hij vertelt u de meest verbazingwekkende, griezelige of mysterieuse gevallen, die hem niets meer kosten dan zijn persoonlijke bevestiging, maar die den lezer de populaire ontboezeming ' ontlokken dat men hem op die manier nog veel meer kan vertellen. "En ziedaar een van de redenen waarom de filmische behandeling van derge lijke zaken reeds aanstonds zooveel boeiender en acceptabeler is. Het filmverhaal komt met de bloote verzekering niet meer uit het moet bewijzen ! De heer Kider Haggard kon zich de weelde veroorloven te disponeeren over koninginnen van Sheba, mummies, koningsgraven, herlevin gen en wat dies meer zij. Wij vonden het een klein en ietwat wrevelig stemmend kunstje, dat ons ongeduldig de schouders deed ophalen. Maar een filmverhaal als De mummie" moet de kaarten op tafel leggen. Het moet ons laten zien hoe een verdroogde gemummifleerde Egyptenaar der 18e dynastie tot leven komt en als een somber spook in een twintigste-eeuwsche maatschappij rond wandelt. De heer Wallace disponeerde met vorste lijke kwistigheid over sneltrein-mirakelen, maar de film Pullman-mysterie no. 12", moet met de stukken bewijzen, dat de moordenaar inderdaad over de daken der voort-ijlende wagons rond springt en een blinde trein door den nacht voort raast. Zelfs een kunstenaar als Robert Louis Stevenson heeft voor een deel van zijn betoog een beroep te doen op onze goedgeloovigheid. De film Dr. Jekyll and Mr. Hyde" daarentegen, heeft waar te maken, dat met de splitsing van 's menschen inborst in een goede en kwade helft, ook het uiterlijk zich wijzigt. t Dit alles geeft natuurlijk geen enkele pretentie als waardeering in hoogeren artistieken zin, maar het verschaft de film als simpel verhaal een enormen voorsprong. Want ik geef het den meest sceptischen toeschouwer te doen ontevreden weg te loopen, wanneer Boris Karloff als de tot leven gewekte mummie langzaam de oogen opslaat zooals men ongetwijfeld bij een analoge passage het gedrukte verhaal zou terzijde leggen. Wij gelooven in het geval evenmin als bij het geschre ven relaas, maar wij hebben tenminste de satis factie dat tegenover onze welwillende belang stelling althans een prestatie wordt gesteld en wij voelen ons aanzienlijk minder bekocht en bij den neus genomen. En welke geschreven thriller, die toch altijd een zekere uitvoerigheid van exposéen beschrijving noodig heeft, kan het in bondigheid en snelheid van mededeeling opnemen tegen de directe samenvattende werking van het beeld:' De film geeft lichte, onbelangrijke ontspanning maar zij doet het op een wijze, die niets meer van ons vergt 'dan de zaak waard is. Met vijf kwartier kijken is het geval afgedaan en kan men zich weer aan belangrijker dingen wijden. Voor hoeveel thriller-novellen is een heele regenachtige Zondag voldoende? * * * Zoowel in De mummie" als in Pullman-mys terie no. 12" toont de film zich een meesterlijk verteller en een suggestief fantast. De zonderlinge gedaante van Boris Karloff is hier weer met succes als bietebauw gebezigd en het moet gezegd: op heel wat acceptabeler wijze dan in het onzedelijke ,Frankenstein". Natuurlijk is het er alles een beetje op berekend om groote en kleine kinderen bang te maken in zooverre staat het geen duim boven de gelijksoortige lectuur. Maar ondertusschen is zoo'n tot leven komen van de mummie toch een drommels knap stukje handwerk en vol brengt de film in de figuur van*,,Ardath Bey", den opgestanen Im-Hotep der 18e dynastie, een realisatie, waar de schrijver zich met wat woorden pleegt af te maken. Bovendien echter weet de regie, binnen de grenzen der populaire griezelver telling, een dikwijls voortreffelijke sfeer te geven (het tooneel der opgravingen in den aanhef later het museum-interieur) en een sterke spanning te ontwikkelen. Dezelfde verdiensten kenmerken Pullman mysterie no. 12" waarbij dan nog komt dat deze trein-lectuur in den dubbelen zin, oneindig meer vaart heeft en aanzienlijk meer film is. Wat men ook zeggen mag het impliceert een onmiskenbare verdienste, wanneer met dergelijke tot op den draad versleten stof de ongeduldigste toeschouwer wordt vastgehouden. Het penibele oogenblik van het altijd ontgoochelende slot (de zwakke plek in al zulke histories) is met veel talent en handigheid tot het laatste oogenblik verschoven en^ de illusie, ditmaal eens met een werkelijk pakkende ontknooping te doen te hebben, zoolang mogelijk gehandhaafd. Een bijzonder genoegen was het onzen ouden vriend Ben Lyon, amoureuser gedachtenisse, terug te zien ditmaal in de heel wat sympathieker ge daante van een luidruchtigen, optimistischen penny-a-liner. Een springlevende metamorfose, waartoe Uit: Pullman-mysterie no. 12" zijn opvolger in de liefde, het kus-apparaat_Ramon Navarro, bezwaarlijk in staat kan worden geacht. Tenslotte is daar het fameuse Dr. Jekyll and Mr. Hyde". Het is misschien niet geheel rechtvaar dig dit product, aan het werk van een echten schrij ver ontleend en door een kunstenaar gerealiseerd, met de beide voorgaande films in n adem te noemen. Maar per saldo werd het filmmanuscript, Stevenson ten spijt, toch niet veel meer dan een ordinair griezel-verhaaltje terwijl de film, on danks enkele zeer sterke fragmenten, niet tot Mamoulian's beste werk gerekend kan worden. Oyer deze film werd hier reeds een jaar geleden geschreven, in verband met het destijds vigeerend verbod der Filmkeuring. Erkend werd toen de maitrise, waarmee de filmmaterie werd behandeld erkend werd tevens het weinig verheffend niveau, waarop de zenuwsloopende handeling zich bewoog. Bij het ter perse gaan van dit nummer, ben ik nog niet" in staat geweest te beoordeelen welke ravage de censuur in Mamoulian's werk heeft aangericht wellicht bestaat later aanlei ding hierop terug te komen. Voorloopig zij nog eens gewezen op de merk waardige creatie van Frederic March in de dubbel rol een inderdaad fabelachtige prestatie van acteur en film technicus beide. Ook zou ik gaarne de aandacht vestigen op de ontmoeting van Dr. Jekyll en de voortreffelijke Miriam Hopkins als de prostituee. Maar, helaas, zal deze episode dank zij de noodlottige aanwezigheid van een ontbloot been wel gecoupeerd zijn. Summa summarum doet de film als verteller zich in dezedrie film-thrillers geducht gelden. Een bescheiden begin, dat den epigonen van_moderne muziekfeesten en model-voorstellingen overvloedig gelegenheid geeft medelijdend de schouders op te halen. Het zij zoo wie de latente kracht achter deze experimenten voelt, die kan slechts met span ning de ontwikkeling van een phenomeen gade slaan dat ten slotte voor de hoogere kunst evenmin zal halt maken als het voor de lagere heeft gedaan. Boris Karloff in 33De mummie" - & .-^ *5f/ 'V ?" S-V^'^X^^ ,,-j;-. st^if;J r'~"55^S' '"' ? *< ^^0-^' - ^' - "'* "*«^^^^^^ ? * .." ,\^?y**;."l' ,..--- . , >-«ê.