Dèf Woene- Am«W«l*fffm«r '«rt '1- Juli t933 i«Tt-i» O S C O P L. J. Jordaan Commentaar op Babbitt" Alfred «reen: Sllver Dollar", Tuschlnskl t werk betreedt de Amerikaansche film oudsher bekend en vertrouwd terrein. Reedg in dien aardiger ouden tijd, toen wij plachten te brjeschen van ergernis bij iedere zondagsschoolbyp^cdsie en ieder society -schvumigheidj e uitHol, fjptnpod, maakte de cowboy-, trekkers- of wildweBtfthn dé,z.g. ,;western" een uitzondering in onzen staat van permanente verontwaardiging. Hoe,-; fel wij de Amerikaansche film dier periode haten tegenover dit soort capituleerden , ' onvoorwaardelijk. En terecht! t ;;; Want alleen in dit genre films en in de burleske -: ;(pee|den de Amerikanen geen leentje-buur bij den .-;JlfcteMören en theatralen afval van het oude Europa "4j- vonden zij een volkomen zuiver en oorspronkeIpk accent. In de Western" leefde de behoefte aan activiteit en luidruchtig optimisme van denYankee'. Ktrd zich ten volle uit openbaarden zich de ruwe, ^ primitieve instincten van een jong ras. Maar vooral w "-Ste het hier het kostbaarste, wat een volk bezit, **.'? Ipt tot uiting kwam: zijn traditie! Dat die traditie, ""fa vergelijking met andere volken, fonkelnieuw ."* 1WW, maakte haar voor het Yankee-hart des te dierbaarder. De Amerikaan moest namelijk slechte ,3jl e enkel opzicht zuinig zijn en wel op het " ^téok van zijn geschiedenis. Met een historie van een f paar eeuwen kan men niet veel kromme sprongen e > ttakeB?en het is derhalve volkomen verklaarbaar, , dat de afgrijselijke colonialiBtyle" in New-York 'en Ohicago met denzelfden fluisterenden eerbied ?,. wordt behandeld als de vroege Gothiek in Europa. Wat echter aan dezen historischen zin een curieus ett volkomen eigen karakter geeft, is zijn nauwe , Jèlatie .met den tegenwoordigen tijd. Ondanks ?' ^jSËarvard University, Metropolitan Opera en J- jböerican Mercury is de Amerikaan van tegen- woordig nog zeer nauw verwant aan de voortrek 'tfl ken> die met een revolver en een .flesch jenever _r den,staat Colorado schiepen en Denver-City uit ";- den. grond stampten. Tegenover onze fameuse m Eeuw" (om van vroegere tijdperken maar gen) staan wij, Hollanders, met de koele en schuchtere belangstelling van volkomen n. Maar met de pioniers van de rWest" voelt de huidige Yankee zich altijd inniger verbonden, dan met zijn Europeesche tijdgenooten. Vandaar dan ook dat de Western" de eenige vorm van het historisch epos, dat Amerika kent die eigenaardige vermenging van traditie en bloedwarm leven vertoont, welke haar tot een unicum maakt in de geschiedenis der vol.. Vandaar ook dat zij,voor ons, Europeanen, in haar naïveteit en primitiviteit, een overtuigingsIpacbi .en vitaliteit bezit, die aan ons begrip van en traditie vreemd zijn. f *?, * Zoo sta«n dan de films van BUI Hart, The birth of a natten", The covered waggon" en vele andere ^.Westerns" ab lichtende momenten in het grauw f van een eindelpoze en ondragelijke mediocriteit. De eenige dingen van waarde, waarmee zich Ame-rifcauit een hopeloos faillieten boedel wist te redden nww een aera van nieuwe potentie en energie. En selfs HU terwijl HoUywood in zichzelf krachten begint te ontdekken, waarin het nog ternauwer nood kan gelooven is de oude liefde voor dit nationale thema niet geweken. Na Cimarron" in 1930 brengt .Warner Brothers in 1933 Silver Dollar". In eenigszins gewijzigden vorm is deze film niets anders dan een nieuwe strophe in het epos van Amerika's geboorte. De geschiedenis begint in 1879 en omspant een stuk historie van hoogstens dertig jaar maar in dit betrekkelijk korte tijds bestek is de opkomst van een volk geschilderd, worden zijn ras-eigenschappen aangeduid. Meer dan de analyse van een persoon werd deze film dan ook de synthese van het nationale karakter. IQ zijn simpele, pretentielooze gedaante, vormt ook Mer de Western" het tegenwicht voor de Babbitts" en de Arrowsmith's" maakt zij deonbiljke eenzijdigheid goed,, die een berouwvolle Sinelair Lewis eerst korteUngs erkende. Want Yates Martin, de held dezer geschiedenis, is in al zijn vluchtigheid toch .rechtvaardiger en completer ge zien, ,dan de Babbitt" die een heel ras ridiculi seerde. Men vindt hier zijn daverend optimisme, zijn geborneerdheid en zijn sentimentaliteit zonder genade geteekend maar ook zijn eenvoud, zijn geestkracht en zijn vitaliteit. Achter dit luidruch tige boosterism" van een weinig elegant parvenukarakter, ontdekt de hooghartige lezer van de Menckens, de Drejsers en de Willa Oathers tot zyn verwondering een onstuimigen. levenswil, die hem tot nadenken stemt. O, neen het zijn geen gelijke.wapens, waarmee hier twee nationale stand punten elkaar bestrijden: de film is bij lange na nog niet toe aan het raffinement en de doodelijke exactheid van de litteratuur. Maar het is misschien juist deze simpelheid dit hartstochtelijk gestamel wat het cinegrafisch getuigenis zoo sterk maakt. Wij hebben te lang Amerika gezien door de malicieuse oogen van een meedoogenlooze critiek, om niet getroffen te worden door dit argelooze pleidooi en er de documentaire waarde van te erkennen. Yates Martin is een avonturier, die met vrouw en kind the Far West" intrekt om er met duizen den naamlooze kameraden een nieuwe wereld te scheppen. Een soort ruwe, primitieve welsprekend heid, een hartigheid in taal en manieren en een onverwoestbare blijmoedigheid maken hem popu lair bij de boys". Evenals zijn prototype, Yancey Oravat in Cimarron", wordt hij gedreven door dat ongeneeslijke zwerversinstinct, dat met grandiose onverschilligheid rijkdommen verzamelt en wér verwerpt terwille van nieuwe daden, nieuwe avonturen; Wanneer hij stevig aangeschoten, maar in den zevenden hemel, thuiskomt omdat men hem tot mayor van de nederzetting heeft gekozen, - merkt zijn vrouw bitter op, dat deze eer hem overal te beurt valt, waar zij langer dan twee dagen blij ven zonder da,t het hun maatschappelijke positie een duim verder brengt. Tegenover zijn naïve blij, ^moedigheid en zijn kinderlijke behoefte aan popula riteit zwicht echter haar critiek ook wanneer hij dézaken van een pas opgezet wjarenhuis hopeloos in de war stuurt door een blind vertrouwen en allerlei lichtzinnige transacties. Maar op den duur verloochenen de sterke ras-eigenschappen, die den grondslag van zijn karakter vormen, zich toch niet: zijn persoonlijk optimisme, zijn vitaliteit en zijn dadendrang plaatsen hem *an de spits van een beweging, die door deze eigenschappen wordt voortgestuwd en brengen hem omhoog. Hij wordt achtereenvolgens mayor, postmaster en later zelfs vice-gouverneur van den staat Colorado. Steunende op het bezit van belangrijke zilvermijnen, door een blind maar rechtvaardig toeval hem in den schoot geworpen, weet hij zich in het openbare leven naar j voren te werken en met dezelfde achtelooze vrij gevigheid, die hem in de mijnTi erkerskamperi popu lair maakte, het hart van de kiezersmassa's te ver overen. Van alles wat hij verwerft, wil hij per se de helft afstaan aan iemand of aan iets: het volk of den staat, never mind. . . . gedeeltelijk uit kin derlijke ijdelheid, gedeeltelijk uit een natuurlijke behoefte om mild te zijn en gelukkig te maken. Hij staat eigener beweging een stuk grond af om er the biggest and nicest post-office of the States" neer te zetten en doet aan de stad zijner inwoning mir nichts dir nichts, een complete opera cadeau. Dat hij de beeltenissen van Beethoven, Schiller en Goethe those fellows I never heard of l" wil vervangen door de effigies van Pete, denbar-man en Lucky Ann, een saloon-dame, doet weinig ter zake. Ook wanneer hij door een late genegenheid wordt bezeten en zich van zijn vrouw laat scheiden om met een jonge schoone te hertrouwen, wordt zijn carrière niet gebroken: niemand minder dan President Cleveland is bij zijn tweede huwelijk tegenwoordig. Tot de groote ommekeer komt! De strijd tusschen goud en zilver beslist over de waarde van zijn bezit. Uit zilver is zijn leven en zijn levensgeluk opgebouwd met den val van het zilver komt aan zijn macht een eind. Als een gebroken en verarmd man bezoekt hij nog eenmaal zijn" opera, ziet de schimmen van zijn vergane grootheid nog een maal herrijzen, om tenslotte aan een beroerte te sterven juist op het moment, dat hem de be trekking van postmaster in het door hem gestichte postkantoor bij wijze van aalmoes wordt toegewe zen. Maar zelfs op zijn doodsbed verlaat hem het levenskrachtige optimisme niet. Mind that MatchEdward G. Róbinsarien Aline Macmahon in De Zilveren Dollar" less-Mine" stameltjhij met zijn laatsten^adem in het oor zijner vrouw, in ongebroken vertrouwen op de macht van het zilver zijn" zilver. En hij voor spelt haar de naïve glorie van een begrafenis in een zilveren doodkist Yates Martin?dat is het luidruchtige, parvenue, kinderlijke en levenskrachtige Amerika Babbitt's pendant. Edward G. Bobinson representeert hem en doet dit voortreffelijk. Zijn blijde, warme glim lach behoort bij zijn daverende rhetoriek zijn simpel gebaar bij zijn immens zelfvertrouwen zijn gulheid bij zijn dwaze ijdelheid. In deze onrus tige, beweeglijke en vitale figuur, staat een volle dige mensch ten voeten uit geteekend. . . ? beter gezegd: een type, dat het karakter en de geschiede nis van een ras belichaamt. Dit heeft de regisseur in die mate begrepen, dat hij bijna nergens merk baar ingrijpt en de figuur slechts haar eigen leven laat leven. Om Robinson als Yates Martin draait de heele film en dit maakt tegelijk haar ver dienste en haar zwakheid uit. Als in wijlen Mer cadet" is hier heel de motorische kracht eener han deling geconcentreerd in een enkel karakter en het is dit uitnemend geslaagde karakter, dat de film redt. Want de vaart, de wijde horizon, de grandiose stuwing der gebeurtenissen, die juist de film zulk een sterke epische kracht verleenen, werden hier onbenut gelaten. Maar daar staat tegenover, dat de bijfiguren, in het bijzonder de vrouw van Aline Mahon, prachtig en met zorg werden geteekend. Waarmee dit ongeschreven commentaar op Babbitt" zijn plaats in de nieuwe Amerikaansche film met eere verdiend heeft. Nieuwe uitgaven Hel verzonken werelddeel, door Will. C. Burger, L. J. Veen's U.M.. N.V., Am sterdam. Een pracht gegeven voor een jongensboek: Een jong geleerde met zijn broers, op zoek naar 't oude Atlantis met behulp van een duikboot, worden tijdens een schipbreuk op een onbekend eiland geworpen, waar nog afstammelingen leven van dit beroemde Atlantis". Het is echter zoo phantasieloos opgezet, dat geen jongen bet slikken zal. Wat doet bovendien die mallootige doodende straal bij een volk waar krijgslieden nog in het onschuldig bezit zijn van schild en speer, die in een soort oud egyptische stad de orde en liet S'e/.ag bewaren 'i B. i'