VREEMDE VOL Dr. W. E. Noordman, 7 Paul Eipper, Op Re Propaganda-optocht van Turksche vrouwen tijdens een verkiezing. Uit: Dr. Noordman's boek over Turkije Dr. W. E. Noordman, Turkije, zooals bet was en is. Zutphen, ' W. J. Thieme & Cie., 1933. Dit boek behoort niet onder de rubriek Van reizen en trekken", zooals de titel, en, eerder nog, de -i. ' ' ' . ? ? bijgevoegde afbeeldingen doen ver moeden, maar het is een economische studie, die echter veel bevat, dat ook voor den algemeenen lezer van belang is.Hetiseenpopulair-wetenschappelijk werk in den goeden zin des woords: het heeft een behoorlijken inhoud en daalt niet af tot het peil van de lagere school, zooals door vele schrijvers gedaan wordt, wanneer zij meenen populair" te moeten schrijven. Hoe wel eenigszins droog geschreven, is het goed leesbaar en er is een zeer uitvoe rige literatuurlijst, die den weg wijst naar grondiger studie, zoo men daar toe behoefte gevoelt. Het merkwaardige is, dat de schrij ver zelf blijkbaar nooit in Turkije ge weest is. Het berust uitsluitend op literatuurstudie" en hij motiveert dit met de opmerking, dat een kort be zoek aan een land zonder kennis van de taal al heel weinig waarde heeft" en dat een objectieve bestudeering van wat anderen na jarenlange waar neming neerschreven tot een beter resultaat leidt. Ik moet bekennen, dat deze medeTemmer en leeuw. Uit: Paul Eipper., Op reis met mensch en dier deeling mij met grenzenlooze verbazing heeft vervuld. Want het gaat hier niet alleen om economische gege vens, maar de schrijver tracht deze ook te verkla ren uit de geaardheid van land en volk. Bovendien is geen enkel geschrift geheel up to date, vooral niet in een land, dat een dergelijke radikale veran dering ondergaat als juist Turkije. Voor zoo iets lijkt mij een hezoek on misbaar, desnoods in gezelschap van een ontwikkelden gids. Geen enkele beschrijving kan den indruk vervan gen, dien men door autopsie verkrijgt. Intusschen, dit is het eenige be zwaar, dat ik tegen dit zeer goed ge documenteerde boek heb. De indruk, dien men van het Turkije van voor den wereldoorlog krijgt, is nu niet bepaald opwekkend. Vooral het wan beheer en de corruptie waren schrik wekkend. De invloed van den gods dienst blijkt een belangrijke factor te zijn, maar is lang niet de eenige oor zaak, die het gebrek aan handelsgeest en initiatief kan verklaren. Het staatsidee eischte handhaving van het. systeem van onderdrukking" en ook andere volken, zooals de Kussen en Sicilianen, hebben eveneens eeuwen lang zonder noemenswaardig verzet tyrannie en wanbestuur geduld", liet volk moet als de zaden van het sesamkruid geperst worden tot het olie geeft, zegt een Turksch spreekwoord. Wat ons vooral interesseert is de beteekenis en de innerlijke kracht van het nieuwe Turkije. Wij zien hoe de .Tong-Turksche beweging, in de vorige eeuw ontstaan, slechts weinig weet te bereiken en zelfs na de revolutie van 190tf bleet alles eigenlijk bij het oude Zij waren enthousiast maar toonden gebrek aan tact en bereikten de bree de volkslagen niet. Dan komt de catastrophe van den wereldoorlog. De godsdienstige band,hetPan-Islamisme, dat alle mohamedaansche volken ver binden moest, blijkt geen kracht meer te bezitten en het zuivere nationa lisme overwint. Toch zijn alle hervor mingen, die in de laatste jaren in ver bijsterend tempo zijn ingevoerd, vol gens den schrijver geen uiting van een algemeenen volkswil, maar slechts het werk van Kemal Pasja en een kleine groep militairen. Ongetwijfeld zijn er teekenen, die wijzen op een veran dering in de volkspsyche" en het schijnt, dat verreweg het grootste deel der bevolking het werk van den presi dent als een zegen gevoelt. De jeugd is enthousiast en er heerscht een groote activiteit. Van de vele slechte eigen schappen, die de Turken van vroeger GEÏLLUSTREE :,, -. ;. \ ?? . : ' Lippizaner schimmelkengsten. Uit: bezaten, zijn reeds vele verdwenen, al houdt de innerlijke vooruitgang natuurlijk geen gelijken tred met de uiterlijke veranderingen. Het statistisch materiaal van de laatste jaren geeft een duidelijken vooruitgang te zien, al wordt deze hier en daar sterk geremd door het overdreven nationalisme. De econo mische achterstand is nog lang niet ingehaald. Dcor verdrijving van Grieken en Armeniërs, die op een hoog intellectueel peil stonden, is het land veel armer geworden aan kapitaal en er is nog steeds gebrek aan deskundige leiders op economisch en technisch gebied. De schrijver besluit met de woorden: Door den bevrijdingsoorlog is het Turksche volk zich van zijn eigen kracht ten volle bewust geworden; voor een gezonde ontwikkeling is ook noodig, dat het de grenzen van die kracht leert, kennen." P. AUEHBAOH i'