Historisch Archief 1877-1940
N EO
en evenmin Bloeddorstig zijn
er s van Apo-Kajan
?i '
-L-.EMA
zijn hut
Europeaan halsbrekend werk, het be
oeken van die hutjes. Op den grond
ligt een vloertje,
gemaakt van knup
pels en boombast
(zie foto rechts).
Over die knuppels
spreidt men ^een
rottanmat uit. Aan
den wand en het
dak hangen de wei
nige gebruiksvc or
werpen.
In de eerste
plaats blaasroeren,
tevens lans en
kapmessen. Deze
heeft men noodig
voor de jacht. Met
het blaasroer schie
ten ? de Poenans
vergiftigde pijltjes.
Op een afstand
? van ± 30 a 50 me
ter raken ze er feil
loos groote dieren
mee,op ± IOmeter
vogeltjes. Van die
jacht heb ik een leuk verhaal ge
hoord. In 't bosch leven apen. Die
ipen hebben de gewoonte aan strui
ken te schudden. Nu gaat een
Poeoan 't bosch in. Op grooten afstand
reeds bemerkt hij een varken. Hij
begeeft zich heel zachtjes beneden
den wind er naar toe en begint met
aan een boompje te .rukken en te
schudden. Het varken vindt dit heel
gewoon en blijft waar het is.
Vooreichtig gaat de Poenan verder in de
richting van 't varken en schudt
.dan weer aan een struik. Dit herhaalt
hij zoo lang, tot hij dicht genoeg ge
naderd is om zeker te zijn van z'n
schot. Dan schiet hij zijn pijltje af.
Maakt het aangeschoten varken zich
snel uit de voeten, geen nood: de
Poenan weet het in 't bosch bij te
ibouden tot zoo lang het vergif
beigonnen is te werken, waarna het
sterivend neervalt. Dan is de Poenan er als
de kippen bij om zijn buit in den
;wacht te sleepen. Razend vlug is hij.
De Kenja's,
die ons op de
tochten verge
zelden,
vertel? den ons, dat
ze onmogelijk
een Poenan in
't bosch heuvel op, heuvel af. konden
bijhouden, zelfs de vrouwen niet! Ook
deze jagen op wild. Bij het blaasroer
hoort een pijlenkoker, en een kalebasje,
gevuld met stukjes merg. Die koker
bevat pijltjes voor groote dieren en
voor kleinere, alle keurig systematisch
verpakt, zóó, dat de jager onmiddellijk
het voor het wild passende pijltje kan
vinden om hiermee het roer te laden
(zie foto midden onderaan). Zij j ge
bruiken ook een staafje, waaraan
een puntje. Hierop steekt de
PoePoenanvrouw
nan een stukje merg. Met het mesje,
dat steeds het kapmes vergezelt.
snijdt hij dit stukje merg passend
voor het blaasroer. De omtrek van
het staafje is even groot als de opening
van 't blaasroer, zoodat het stukje
merg hierin precies past. Heeft het den
juisten vorm, dan steekt hij het op
het pijltje. De pijltjes voor groote
dieren bestemd, worden aan den bo
venkant voorzien van een zeer scherpe
metalen punt. Ongelooflijk handig
Mat van rottan
zijn de menschen in 't hanteeren ven
het blaasroer. Ik heb de heele hande
ling getracht te filmen. Maar die film
is, jammer genoeg, door gebrek aan
licht in 't bosch mislukt ' Ook met
het fotografeeren heb ik groote moei
lijkheden gehad. Maar 't zou me te
ver voeren hierop in te gaan.
Merkwaardig is het. dat de
vrouwen zulk mooi vlechtwerk maken.
In hoofdzaak vervaardigen zij matten
van rottan (zie foto in het midden
onderaan rechts). Die matten dienen
als ruilmiddel, waarvoor ze van
andere Dajaks kleeren koopen, ook
tabak, zout. kralen, enz. Door andere
Poerianstammen worden mooie mand
jes gemaakt. Die figuren op matten
en mandjes hebben oorspronkelijk een
godsdienstige beteekenis.
De vrouwen verstaan zeer goed de
kunst toilet te maken. In de ooren
dragen ze spiegeltjes, kralen ringen.
Door de laatste worden de lellen uit
gerekt. Op hun hoofd dragen ze
rf zeer mooie hoedjes, van andere
stammen gekocht i_f een band van
gras, waaromheen roode stof is ge
wikkeld en die soms nog versierd is
met kraaltjes wat op het gitzwarte
haar een mooi effect maakt. Het
tatoueeren dient eveneens tot ver
siering.
Zij gebruiken nog een toiletartikel
dat een dubbele functie bezit, 't l?
een karn, van bamboe gemaakt,
waarmee men het haar in orde brengt.
Men haalt de kam door het haar. Is
men hiermee klaar, dan knijpt men
telkens de tanden met de handen stevig
dicht. Wat er zich tusschen bevindt,
is dan dood.
* *
*
Tot slot van 't bovenstaande ver
meld ik nog, dat de heer de Kooij op
een onzer tochten een Poenan een
intravenetise injectie met neosalvarsan
heeft toegediend: midden in de rim
boe ! Omdat ik het 7.00 buitengewoon
interessant vond, het toepassen van
modern-\Vestersche geneesmethodes
op ., wilde" menschen, verzocht ik
den dokter flink wat boomen te
willen laten kappen om ruimte en
licht te krijgen en te willen beginnen
zoodra de zon in de opening van 't
boschdak verscheen om voldoende
licht te hebben om te kunnen filmen.
Dit is geschied. En tot mijn aller
grootste genoegen zag ik, bij thuis
komst, dat het negatief goed is !
Maart '32 had ik de opname gemaakt.
Een vol jaar daarna zag ik pas 't
resultaat !
Aieuwe uitgaven
On~e Spiegel der Schoonheid.
De Tijdstroom", Lochon.
,,Wrat wij hier nu tezamen brengen",
lezen we in 't voorwoord, ..heeft niet
de pretentie een aesthetica te zijn.
Het geeft alleen een proeve van.
reactie op de schoonheid, gelijk zij in
onze cultuur als vormgevend ele
ment optreedt, door religieuze men
schen. liet is onze eigen kijk op het
schoone en deze negen opstellen geven
het bewijs, dat in de kringen van 't
Vrijzinnig Protestantisme een leven
dige belangstelling in het schoone
bestaat".
Ik vraa.g mij alleen maar af: is du
kijk van een vrijzinnig protestant in
deze materie van zoo'n specifiek
karakter, dat deze zich onderscheidt
Vrouw met kralemersiering en tatoueeringt
van een ander religieus menseh ? Deze
door en door geborneerde opmerking
heeft mij het lezen van deze overigens
goede, op Just Havelaar geïnspi
reerde opstellen werkelijk vergald.
Kapitalistische wtmords of socialis
tische orde, door G. J, Zwcrlbroek.
De arbeiderspers.
Dit is de derde bundel radio-toe
spraken, gehouden voor de V.A.R.A.
De inhoud en beteekenis van deze
radiotoespraken is. zelfs voor degenen,
die niet geluisterd hebben, al bij voor
baat bekend. Het is het signaleeren
van niet te ontkennen onrecht op een
wijze, die ..nog gelijk overhoudt."
We kennen ook al het gemak en het
welbehagen waarmee naïeve opmer
kingen en brieven van de bourgeoi
sie" worden ontzenuwd. 15.
Hut van Poenan van binnen