*<£ 2929 De Groene Amsterdammer van 22 Juli 1933 Schilderkunst Minister van Schaick en de Duitsche A. Plasschaert nationaal-socialisten in Limburg Tcekening J. F. Doeve Be geschenken" in bet , . Rijks-Museum ;j Er zijn twee soorten Rembrandt's, die'voor allemaal en die voor de weir igen. Dat is niets wonderljjks; dat komt voor bij alle talenten en genie' n, die, 'zooals hij, door en uit een over vloed een massa werken achtei lieter. Bij dichters is dat evenzeer het geval; bij componisten.In een grooten stroom, die treft door breedte en vaart van het spoedend water is altijd goud en slib. Dat is bij Rembrandt! Wie kan het ontkennen, die geen mee-prater is ! Wanneer wij dan, van uit deze algemeene waarheid, de geschonken Rembrandts, nu in het Rijksmuseum te zien, verdeelen, dan kunnen wij onmiddellijk zeggen, dat er van deze drie twee zijn niet van de belangrijkste Boort en n van de grootere soort. De Saskia en de Titus behooren zeker niet tot de Rembrandt's, die van den verwant van Shakespeare zijn; de derde heeft allerlei belangrijkheèn, al is hij daarom nog niet een Rembrandt van de breedste en diepste psycholo gie. En waarom is het Verraad van Petrus dat nog niet, met al zijn bewcgenheid en al zijn doorschijnende klevren? Het Verraad is een werk uit ve lerlei deelen bestaande, en veel dezer deelen zijn te waardeeren, maar de gebondenheid van het schilderij zie de vele verspreide lichten" heeft nog niet dat maximum bereikt, dat de voortreffelijkste kunstwerken typeert. En 'dan is er nog iets aan dit rqk-gestoffeerd tafereel, vol door schijnende bruinen: de volstrekte psychologie der figuren was den dramatischen psycholoog, die Rembrandt is, niet de meeste gebiedende noodzaak; want eeii schilderslust, die den pronk niet meed, vindt ge toch hier zeker aanwezig. * * * Minder dan dit werk /-ij n echter ongetwijfeld de Saskia (die een leegte in de verzameling aanvult) en de Monnik of Titus met een pij enz. De schildering van het vleesch der aan staande vrouw van den schilder heeft niet de schoonheid van een schilder van den eersten rang, noch heeft zij de zinnelijkheid van Rembrandt, die, nooit verdwijnend, bij den schilder later altijd een beweging zou geven aan het drama der Eenzaamheid en van den Toorn. Een Titiaan of een Tintoretto zou meer verrijking ge weest zijn voor Holland's eerste muaeum dan deze twee Rembrandt's; het is goed in een museum koningen naast koningen te hebben, al heerschten zij over verschillen^ gebied. Dit diende geschreven te worden, wanneer wij de geschenken kritisch ?wilden beschouwen. Maar dat ver mindert, anderszins, onzen lof niet voor de offervaardigheid van de ge vers der werken. Wij weten, dat zulke groote geschenken aanleiding geven ; Doos 30 en 60ct. aan sommige lieden, om te zeggen, dat alles gebeurt uit ijdelheid ! Maar wij zijn verrukt toch om dit soort ijdel heid, die het land blijvend verrijkt. Zonder deza ijdelheid" was elk mu seum armer, en waren vele verzame lingen schraal en poover. Ik weet ook, dat het hoogste bij het geven van zulke geschenken is, een burgerzin vol trots over 'slands eigen kunst, maar waarom moeten alle gevers helden zijn in menschelijkheid, terwijl er onder de niet-gevers zooveel armetierige zielen zijn? Laten wij blijven hopen op vele ijdeleii; deze ijdelheid werkt als een altruïsme ten opzichte van de begiftigden ! Een ander geschenk, dat wij hier niet te vergeten hebben, is de Greco, door van Beuningen gegeven. Het is een schilderij van een klein formaat, maar het bezit allerlei eigenschappen van een schilderkunst, die sommigen hebben gebruikt om die van Titiaan te kleineeren. In den gekruisten Chris tus treft ons dadelijk, dat zich strekken en naar boven reizen, dat den Griek als een onmiskenbare signatuur eigen is in zijn figuren. Daarenboven is het landschap onder zijn voeten achter het kruis, van een verlichting vol ver latenheid en vul afwachting, die het genoegen in 't bezit van zulk schilderij ruimschoots zou rechtvaardigen. Het is een te prijzen werk van een afzon derlijk, soms bizar meester, over wien in Holland velen t9 gemakkelijk praten zonder voldoenden weet. Het drama is hier uit een gansch anderen hoek ontstaan dan bij Rembrandt; het is ook een drama van grootsche geaard heid. Beiden te saam te zien, zooals nu iii het Rijksmuseum, is de veel zijdigheid van het Leven ervaren. Dit zien gaat te keer tegen de beperktheid uit luiheid of armoede. Beiden zijn figuren, die het leed of een hitsy gelooven heeft groot gomaakt: Rembrandt en el Greco. Beide zijn geen schilders van een vreugde, maar van een feilen of tragen storm van het gemoed die bij een groot getal onzer den diepsten grond op doet komen) van uit donkerten zonder vorm of eind) naar een meer zichtbaren streek Of, omdat zulks meer voorkomt dan door vreugde, het daarom ook grooter is dat is een ander vraagstuk; de beantwoording daarvan, van deze vraag, zij is met zooveel zaken ver bonden, dat daarom ik mij er hier van onthoud. Tentoonstellingen Toonkamer Ad. Donker, Rotterdam. Caricaturen van Stefau Stróbl uit Stockholm. Tot 25 Juli. Kunstzaal Joh. D. Scherft, Den Haag. Ontwerpen van een ex libris en verzamelingen. Tot l Augustus. Kunstzaal van Lier, Amsterdam. Tentoonstelling van Hollandsche schil ders op reis. Tot 3 Augustus. Kunstzaal van Wisselingh en Co., Amsterdam. Zomertentoonstelling vanHollandsche en Fransche schildorkunst der XI Xe en XXe eeuw. Tot 6 Augustus. ' ' Museum Willet lïolthuyzen, Am-> sterdam. Werk van Ja'n Mankes'. Tot O Augustus. Studio 32, Rotterdam. Schilderijen van A. van f!lansdorp. Tot 6 Augustus. Kunstzaal Dorus Hermsen, DenHaag. Schilderijen van Hollandsche Meesters. Tot 15 Augustus. Kunstzaal Aalderink, Amsterdam. Tentoonstelling van schilderijen en ethnografica. Tot 15 Augustus. Stedelijk Museum, Amsterdam. Tentoonstelling van werken van G. II Breitner. Tot l September. i*