De Groene Amsterdammer van 22 Juli 1933 No. 2929 Duitsche boeken !t l !>? K\c Dat was Baron von Münchhausen Nico Rost Baron von Münchhausen Carl Haensel Das war Münch hausen" Roman aus Tatsachen. J. Engelhorns Nachf. Stuttgart, 1933. Geschiedschrijvers eu literatoren hebben zich tot nu toe weinig aan Hieronymus Freiherrn von M nchhausen laten gelegen liggen. Wist men eigenlijk wel, (Jat deze groote avontu rier, die.zich aan dea staart van zijn eigen pruik omhoog kon trekken, wiens paard aan de torenspits hing, die op een kanonskogel door alle kinderkamers ter wereld reisde, wiens verhalen even populair waren als de verhalen uit duizend en een nacht wist men eigenlijk, dat baron von Münchhausen werkelijk geleefd heeft? Als men in den grooten catalogus der Berlijnsche staatsbibliotheek nakijkt, wie als auteur van vonMünchhausen's Wunderbare Beisen und Abenteuer'' genoemd wordt, leest men dat Rudolt Erich Raspe dit werk vervaardigde en dat Adolf Ellissen reeds in 1849 be wezen had, dat Raspe er de auteur van was en Qottfried August Büzger het boek uit het Engelsch vertaalde en er nog een paar verhalen aan toe voegde. Om baron von Münchhausen zelf bekommerde zich niemand. Bladert men in de vele inleidingen van de honderden verschillende uitgaven, dan stuit men steeds weer opnieuw op een paar data: geboren 11 Mei 1720 kornet op negentien-jarigen leeftijd, een jaar later luitenant bij de Rus sische kurassiers, 21 Februari 1750 ritmeester, sedert 1744 met .Tacobine von Dunten gehuwd, in 1794 mit der liederlichen Bernardina von Brünn verheiratet, die ihm Kummer, Schande und Armut brachte". Carl Haensel publiceerde nu met ?behulp van vergeelde familiepapieren eeiv ,,Roman aus Tatsachen": I)as war Münchhausen". Hij bezocht Bodenwerden, een dorp aan den Weser, waar deze fantastische baron gewoond had, ontdekte het huis, waarin hij niet Bernardina een paar jaren leefde en in het archief van het raadhuis talrijke brieven en paperassen. Ook in andere dorpen, waar Münchhausen boerde rijen en kasteelen bezat, zocht Haensel maandenlang materiaal, dat hem bij zijn werk van dienst kon zijn en be reidwillig stelde de bekende dichter Börries von Münchhausen zijn familiepapieren te zijner beschikking. In het boek, dat hij met behulp van dit mate riaal en zijn literair talent schreef, schildert hij ons den ouden Münch hausen, baron von Bodenwerden, die zijn einde reeds voelt naderen, zijn dolle avonturen reeds jaren achter zich heeft en wiens fantastische ver halen alom in den lande bekend zijn. Eenzaam woont hij op zijn vervallen landgoed in voortdurende ruzie met den burgemeester van het dorp en andere autoriteiten. Plotseling leert hij Bernardina von Brünn kennen. Ze is een menschenleeftijd jonger dan hij. Münchhauseii's vrouw is reeds jaren dood, hij wordt opnieuw verliefd en meent door zijn geniale fantasie en groote liefde dit verschil aan jaren nog te kunnen overbruggen. Op een paar weken van zuiver geluk volgt een tragische ont goocheling. De oude baron merkt, hoe zijn weeëlichaam, dat zoovele veldtochten had meegemaakt, zijn hartstochten niet meer gehoorzaamt en zijn verlangen van Bernardina een zoon te ontvangen nooit vervuld kan worden. Nooit? Ook in deze kwestie blijft Münchhausen Münchhausen. Zijnleven lang hadden zijn gedachten gezweefd tusschen droom en werkelijkheid, tusschen wonderen en realiteit. Ook ditmaal meent hij dat een wonder hem redden kan. Hij brengt zijn jonge vrouw, die nog geen vrouw is, naar Bad PS rmont. Daar zou het wonder" gebeuren en als een der vele prinsen van koninklijken bloede, die hier toefden, Bernardina niet alleen op haar. ochtendwandelingen naar de bron vergezelt ma,ar ook dan zal hij dit in zijn diep geloof als een wonder aanvaarden en een zoon of dochter ont vangen als een gave des Hemels. Maar geen prins van koninklijken bloede doch.. . . Raspe verleidt Bernardina, Raspe, die als eerste Münchhausen.'s fantastische verhalen noteerde vóór hij (uit angst voor de politie die hem wegens oplichterij vervolgde), naar Engeland de wijk nam. Münchhausen is doodelijk getroffen, vooral als hij gewaar wordt, dat Raspe ook ver halen publiceerde die alleen Ber nardina kende. Een scheidingsproces begint, dat jarenlang duurt. Als Bernardina, wier dochtertje sterft, later tot haar man terug wil, wijst het personeel haar de deur, waarna ze in den Weser springt. Toen Münchhausen deze tijding vernam, verdween hij plotseling van deze aarde en nimmer heeft men hem teruggezien. Sein Gedenken ist ohne Beschwernis und Materie. Keirier der sein Hauch trifft, bleibt ungetröstet; aher keiner faszt ihn, der die Hand zum DE 25 MODEIKAMFB/ VAN ---ZUN WILLEM BROK Artistiek Portret Fotograaf POSEERGELEGENHEID BIJ VOORAF BESPREKING Van Lënneplaan 6. Tel. 628. Hilversum L'OZONATEUR AUTOMATISCHE DESINFECTEUR Verspreidt een aangenaam desinfecterend parfum Ozonatcur f 5.00 Ozonatine p. bidon l Liter ,, 5.10 ., V2 .. -2.75 G. J. DE KONING 6 ZOON KEIZERSGRACHT 447 AMSTERDAM-C. TELEF. 43688 ? Mosterd W. A. Spoor Jr., Culembors HEERENKLEEDING VOOR VADER EN ZOON TOT REDELIJKE PRUZEN ADRIAAN SCHAKEL HEILIGEWEG - TELEFOON 37273 Toen Vader zoonlief had bewogen Ook naar SCHAKEL" toe te gaan Kwam zijn naam bij vaste klanten" Op den HEILIGEWEG" te staan. Snelschrift ?* ?* «_ ~ lf ^*g ln den Boekh- ?.n na RAI T""" ?--X^/-X^ postwlssel bij RIENTS 0MI-I <rt>nr ^ . ^x**"*"^ BALT?Den Haag, 95 Ct. ti. ? ^-M--^C^ Daguerrestraat 28 DEGELIJKE OPLEIDING, mond. en schrift, aan bovenstaand adres deze week in de uitkijk1 bruid no, 68 (das land ohne frauen) met conrad veidt leeftijd 18 jaar Prinsengracht bl| da Leldsohaitnat Telef. 37460 Digelijkt 2.30,7.15 en 9.30 Greifen ausstreckt. Keine gesammelten Werke tragen goldgepragt seinen Namen; die Literaturgeschichte kennt ihn nicht, nur Raspe oder Burger. Aber alle Kinder auf der ganzen Welt, die lesen und schreiben lernen, sind mit ihm befreundet". Kn zelfs nog heden woont in het Wesergebied een sekte, wier aan hangers bij wijze van groet naar hun achterhoofd grijpen. Daar heeft ieder een zijn Münchhausensche pruikenstaart, waarbij men zich zelf uit het moeras van zijn leven omhoog kan trekken. Maar geen dezer lieden her innert zich meer, waarom ze op deze wijze groeten en van wien deze merk waardige gewoonte afkomstig is. Zóó vertelt Oarl Haensel ons veel verhalen uit het leven van den wónderlijken baron von Münchhausen ich möchte gar nicht aufhören, am liebsten möchte ich mein Leben lang erzahlen". Hij vertelt ons dit alles aan de hand van familiepapieren en met de liefde van een dichter voor de streek, die hij beschrijft. Het is Haensel gelukt den i'antastischen baron een nieuwe gedaante te geven. Zóó tragisch zóó menschelijk en zóó medelijden-wekkend hadden we ons dezen fantast niet voorgesteld. Er bertrieb zooals zijn biograaf formuleerde, ,,im Outen und im Schlimmen; wie sein Himmel höher war, war auch seine Holle tiel'er". t j».