De Groene Amsterdammer van 22 Juli 1933 '<^J "**' i* * & Parijsche notities ? Bioscopy L. J. Jordaan werd hartstochtelijk geapplaudisseerd en ge floten door de intelligentsia van het Quartier en de Montparno's. Het was alles een beetje jong en geëxalteerd maar het bracht leven in een zeer muffe en stoffige brouwerij. Het was ontzaglijk PC n PABAMOÜN Over bioscopen IE een jaar of zes, zeven geleden voor het laatst de Parijsche bioscopen bezocht, vindt er nu totaal ver anderde toestanden. De gemiddelde cinéma dier dagen was een ouderwetsch, slecht geventileerd lokaaltje met de spiegels en het roode pluche van het > Tweede Keizerrijk en een atmosfeer, die uit hetzelfde tijdvak scheen te stammen. De zitplaatsen waren berekend op een tengeren H.B.esser en met een dergelijke virtuosi teit georiënteerd, dat hoogstens een kwart der bezoekers een redehjk uitzicht op het doek had. Het algemeen benul voor de film was navenant: behalve de streng-afgescheiden groep «ier-*oenmaals bloeiende avant-garde, bestond het uit een tamelijk béte kudde uitgaanders, hét totaal onverschillig was, wat of wie ze in de bioscoop gingen zien. Ik herinner mij nog levendig omstreeks '27 te dezer plaatse te hebben bericht omtrent een boulevard-theater, dat een film annonceerde avec Conrad Weidt (sic) et Bernhard Goëtzke (sic)", welke personages geen van beiden in gezegde film voorkwamen een en a,nder zonder dat er een haan naar kraaide. Was in dien tijd Parijs op filmgebied, zoowel wat outillage als cultuur betreft, hevig achter bij Berlijn en Amsterdam - tegenwoordig zal niemand dit meer durven beweren. De Amerikanen zijn sinds dien in den stormpas door Europa getrokken en aelfs de heilige traditie der Molière-stad was voor lien niet veilig. Zij begrepen volstrekt niet, waarom «en theater met etensluchtjes en spit-in-den-rugzetels respectabeler was dan een behoorlijk geven tileerd dito met plaatsen van normale afmetingen, Ook was het hun niet duidelijk, waarom de bezoe ker, die betaald had om het projectiescherm te zien, per se vergast moest worden op het riante spectakel van zijns voormans rug. Tenslotte meenden zij, Van zijns voormansrug dat een volwassen en toerekenbaar publiek althans behoorde te weten, waarom het een bepaalde bios coop bezocht. Van dit alles gaven zij de tastbare demonstraties door met overzeeschen spoed zelf theaters in Parijs neer te zetten Tempels der Moderne Degeneratie, die den afkeer en de veront waardiging van lederen weldenkenden Franschman opwekten. Hetgeen niet wegnam, dat binnen luttele jaren dit voorbeeld algemeen was nagevolgd: de gribusjes met de spiegels en de kinderstoeltjes wer den weggevaagd en geen Parij zenaar laat zich meer $pn Jannings voor een Veidt verkoopen. Parijs heeft tegenwoordig een voortreffelijken cinemato:grafischen service, die voor geen stad ter wereld behoeft onder te doen en in sommige opzichten ?ons land b.v. met stukken vóór is. Dit geldt met name de selectie-mogelijkheid, -welke voor den filmliefhebber bestaat. Wij kennen in Holland voorloopig nog slechts twee soorten theaters: dure en goedkoope die twee soorten films brengen: dure en goedkoope. Dit is onze eenige selectiekans van een keuze naar goede en slechte films, is geen sprake. De eene week brengt dezelfde bioscoop een uitstekende film, de volgende week de afgrijselijkste kitsch. Terwijl een over het algemeen vrij critische en behoorlijk geïnitieerde pers het publiek steeds kieschkeuriger maakt, blijft die aartsvaderlijke toestand maar rustig voortbe staan. Niemand weet, wat hem de eerstvolgende week in zijn lijf-theater boven het hoofd hangt: Bamon Novarro of G. W. Pabst. In Parijs nu heeft men sinds lang begrepen, dat deze sleur op den ondergang van het bioscoopbedrijf moet uitloopen. Het filmpubliek is tegenwoordig veel te gedifferentieerd, om zich hudje-met-mudje te laten inlijven bij een corps bioscoopgangers, die geduldig slikken wat men huft voorzet. Een theater kan slechts bloeien, wanneer het zich een vasten Het uitschakelen van fyet variéténummer f kring van bezoekers heeft gevormd, aan wier smaak het tegemoetkomt. Volgens die opvatting heeft Parijs onder haar bioscopen een uitgebreid aantal die slechts met zorg gekozen films brengen, be rekend naar een bepaald intellectueel minimum. Men kan zich vrijwel zonder het programma te raadplegen aan zulk een theater toevertrouwen, zonder teleurgesteld te worden. Een eerste en voor treffelijk geziene maatregel is, dat het hinderlijke variété-nummer werd uitgeschakeld. Ook hierin heeft zich de practische Amerikaansche geest doen gelden. De bittere ervaring heeft het filmbedrijf geleerd, dat de film-voor-iedereen een hersenschim is geworden en Hollywood aar zelde niet de consequenties te trekken. Te dezer plaatse werd reeds uitvoerig melding gemaakt van . de opvatting, welke een der vooraanstaande Amerikaansche producers, Benjamin Hampton, onlangs publiceerde: Dat the film for the masses" heeft afgedaan en alleen een film for the classes" pro ductie en bedrijf kan redden. In dit opzicht heeft het overigens zoo traditioneele Parijs een merkwaardig begrip getoond. Terwijl men ten onzent nog zweert bij de uitgemergelde amusementsfilm met een sappig nummertje variété, is men ginds zoo verstandig zich te richten naar de opzienbarende waarheid, dat men om bepaalde groepen naar zich toe te halen, aan bepaalde ver langens behoort te voldoen. Nog altijd zoekt de Hollandsche toerist, die zijn krantje of zijn Semaine a Paris" opslaat teneinde zich filmisch te orienteeren, het eerst naar de fameuse Ursulines". Traditie zoowel als ervaring brengen hem hiertoe: de naam Studio des Ursuli nes" vertegenwoordigt nu eenmaal op historische gronden het begrip selecte film" met al het d'rauf und d'ran van snobisme, excentriciteit en aanstellerij. In deze stoffige pijpenla werden zeven jaar geleden de eerste veldslagen geleverd tussohen surrealisten en andere wilde volksstammen werd Man Kay's Etoile de Mer" ten doop gehouden naast Clermain Dulac's Coófuille et Ie clergyman" D ie zalige fauteuils gewichtig in de oogen der participanten en een gezonde ergernis voor hen, die er wel erg graag aan wilden, doch niet konden deelnemen. Kortom het was zoo ongeveer, wat in haar bewogen tijd de Filmliga voor Holland was. Onder dit voorbe houd dan, dat hier beide partijen zich allang weer over iets anders dik maken dan rare avant-gardefilms, surrealisme en de vraag of er wel netjes gepolemiseerd werd. Terwijl bij ons waarachtig nog altijd zeurkousen zijn.... Aldus staat men in de Ursulines" op historischen bodem en hoewel men nog steeds den indruk heeft, dat gezegde bodem wel eens aan geveegd mocht worden, zoo is de zaak toch aan merkelijk geciviliseerd. Ook hier ging de Amerikaansche geest profaneerend, maar weldadig over traditie en nationale zuinigheid. Ik weet niet of er boven" nog altijd die benauwde menschenkooien zijn, waar acht volwassen personen met stoel-en-al in een soort baby-box werden opge sloten en die men blijmoedig: balcon-loge noemde. Sinds er beneden n.l. die zalige fauteuils staan, denk ik er niet meer aan het parterre te verlaten. Dat is nu iets, wat wij in Hollands met al zijn luxe en comfort nog niet kennen.... Het is verbazingwekkend voor den vreemdeling, die zoo op gezette tijden zijn Parijs doet, te constateeren hoe dat wonderlijke, bedompte oliekoekenkraampje in de onvindbare zijstraat der Rue Gay-Lussac, zich heeft weten te handhaven. En dat niet alleen: behalve een sleep navolgers hebben de heeren Tedesco c.s. zich een dependance kunnen veroorloven in het luxe-kwartier der Champs-Elysées. Een volslagen zaal met de nieuw ste comforts geoutilleerd, aanzienlijk pompeuser en officieeier van uiterlijk dan het hoofdkwartier, dat ondanks de goede zaken, zijn typisch karakter van studenten-theater nog steeds niet verloochent. Belangrijker dan het incidenteele welzijn van de Ursulines" en haar off-spring is echter het verschijnsel der hiervóór gememoreerde navolgers. Was het de Studio '28" of de Oinc Latin" of de Agriculteurs" of een andere pientere onder neming, die het eerst de voetsporen van Tedesco drukte? Hoe dit zij met verbazingwekkende snelheid rezen de kleine zaaltjes uit den grond, die aanvankelijk als Studlo-'s 4'avant-garde" coquetteerden met de gewaagde onbegrijpelijkuederi der jonge Parijsche cinéastes", doch later aan merkelijk op hun schreden terugkeerden. Sinds er n.l. geen avant-garde" meer bestaat, kwamen ook de fotografische bizarrerieën automatisch te vervallen. Men vertoont er sinds lang geen dansende boordjes eii dramatische film (zee-)sterren meer al deze kleine theaters werden wijkplaatsen voor een vasten kring van belangstellenden, die zich de vrijheid permitteerden regelmatig goede films te willen zien. En ziehier nu het opmerkelijke: die kleinere en grootere cinema's, waar niet de duurste doch wél de met oordeel gekozen film werd vertoond, bleken zeer gedecideerd in een behoefte te voorzien. Het publiek, dat niet alleen met zijn oogen doch ook met zijn hersens naar een film kijkt (en dat is talrijk veel talrijker dan de Hollandsche bioscoop exploitant denkt !), dat publiek heeft het bioscoop gaan geleerd, omdat het zijn bioscopen vindt, waarop het rekenen kan! In dit opzicht heeft Parijs den profetischen blik gehad, voor hetgeen men ten on/ 3nt eerst heden met moeite gaat begrijpen. Want dat het ook bij ons dien kant uit moest, staat vast. v