DE GROENE AMSTERDAMMER Weekblad vodr Nederland Onder hoofdredactie van A. C Josephus Jitta ?en: L. J. Jordaan, F. G. Scheltema en M. Kann. Secretaris der redactie: C. F. v. Dam Keizersgracht 355, Amsterdam C - Telefoon 37964 - Postgiro 72880 - Gem. Giro G. 1000 cd; Opgericht in 1877 No. 2931 Zaterdag 5 Augustus 1933 De democratie in de crisis i" Of ' /, De democratie zal gelouterd nlt de crisi» te voorschijn treden, wanneer de democraten net Inzicht en den moed toonen de lessen van de crisis ter harte te nemen De democratie is een regeeringsvorm, die beter gedijt in tijden van welvaart, dan bij een dalende conjunctuur. Men zou zelfs kunnen beweren,, dat <Je democratie een luxe is, die slechts beschaafde en welvarende volkeren zich kunnen veroorloven. In een tijd van crisis moeten- in korten tijd zeer ; inarjipend» ">^«'fJ^Sfil(wii3r^®ti?J. genomen, ,di«. .de ' elaibgen'-van'zeer velen schaden. Het eischt een diep inzicht in den loop der ontwikkeling, te be' grijpen, dat sommige .maatregelen, die aanvankelijk de belangen der massa aantasten, op den duur in het voordeel dierzelfde massa kunnen zijn. Vandaar dat in tijden van depressie de democra tie niet populair is en dat men vraagt om den sterken man, die snel kan handelen en durft ingaan tegen de wenschen van de menigte. En dat zelfs; waar de democratie zich weet te handhaven, de volksvertegenwoordiging wel gedwongen is, ruime bevoegdheden aan de uitvoerende macht te dele* geeren. In ons positieve recht is ten deele in deze behoef te voorzien. Wij kennen in ons voor normale tijden geschreven recht slechts weinig voorbeelden van noodrecht. Maar' zij Tïebben toch van oudsher bestaan. In vredestijd is'het militaire gezag ondergeschikt aan het burgerlijke gezag. Maar, wanneer de vijand voor de poorten staat, kan de staat van beleg worden afgekondigd en moeten de burgerlijke besturen en de daarbij in dienst zijnde ambte naren de bevelen van het militair gezag gehoor zamen. '""?:. ' Dat is geen verzaking van de democratie, maar een tijdelijke aanpassing van de democratie aan de gewijzigde omstandigheden. * * * Onze Staten-Generaal zijn niet als' de Belgische en de Amerikaansche volksvertegenwoordigingen voor langen tijd met vacantie gezonden, nadat zij aan de regeering ruime machtigingen hadden gegeven om zelfstandig regelingen te treffen. Onze Kamers hebben integendeel langer dan gewoonlijk- vergaderd. De Eerste Kamer kwam nog dezer dagen in Augustus bijeen. En de Staten Generaal hebben blijk gegeven, dat zij het inzicht en den moed hebben mede de verantwoordelijkheid op zich te nemen voor zeer ingrijpende maatrege len, die door de crisis waren gewettigd.. In enkele dagen heeft de Tweede Kamer met groote meerderheid van stemmen drie wetten aan genomen, die indruischten tegen de in normale tijden gangbare opvattingen, en die vóór de crisis stellig niet zouden zijn aanvaard. De onderwijswet van minister Marchant ging in tegen de op de wet gebaseerde verwachtingen van de rechterzijde met betrekking tot de uit breiding van het bijzonder onderwijs. Toch heeft tenslotte bijna de geheele rechterzijde en het strekt haar tot eer daarvóór gestemd. De Landbouwcrisiswet geeft aan den Minister van Economische Zaken de dictatuur ten aanzien van den landbouw. Hij kan de productie, den uitvoer en invoer en de prijzen regelen. Het is een soort van socialisatie van den landbouw, waartegen alle niet-socialisten in normale tijden zich ten heftigste zouden hebben verzet. Toch heeft thans bijna de geheeleTweede Kamer haar stem aan die wet gegeven. Het retorsiewetje is een middel van actieve handelspolitiek, waartegen in normale tijden de geheele linkerzijde te hooj8*swu zijn geloopen. Toch werd die wet met bijna'iftgemeene stemmen, ook met die van de linkerzijde, aangenomen. De socialisten, die geen regeeringsverantwoordelijkheid dragen en die zich $US gemakkelijk tot oppositie hadden kunnen behalen, hebben welis waar de gevaren van deze wet in het licht gesteld, maar zij hebben ..?,-hlie regeetüxg aezèóe\-i>eguïië&? niet willen onthouden. * * * Het is een zaak van zeer groot belang, dat dergelijke ingrijpende regelingen niet worden getroffen buiten de volksvertegenwoordiging om. Het is een bewijs voor een juist inzicht in de beteekenis der democratie, Sat de Kamer van Koophandel en Fabrieken té'Rotterdam onlangs in een verzoekschrift aan de Tweede Kamer schreef: ,',Bij het treffen van diep in het bedrijfsleven ingrijpende maa^rege^en^jtoÉMajrtoe de regeering thans gemaoKigS zsjfwT)rdlJ|ïBÏtei> elke mogelijk heid van willekeur en eigenmachtig optreden uitgesloten zijn, en onze Kamer acht de verplichte medewerking van de Staten-Generaal daarvoor den besten waarborg." J Een dictator zou ongetwijfeld vlugger kunnen handelen, maar niet beter dap de wetgever, die het algemeen belang heeft te vertolken. Volgens een eenigszins zonderling klinkend persbericht zou de heer Colijn onlangs in Londen een geheelen Zondag werkende in zijn hotelkamer hebben doorgebracht, alleen voorzien van een bijbel en een kist sigaren. Wanneer de heer Colijn aldus ook op de weekdagen zou werken, zou hij voor minister niet deugen. Zelfs de bekwaamste en best willende dictator kent de kaart en de be langen van het geheele land niet zoo nauwkeurig, dat hij zich zelfstandig, zonder voorlichting, een oordeel kan vormen. President Roosevelt heeft de ruimst denkbare bevoegdheden op wetgevend gebied van het congres ontvangen. Hij mag zijn eigen adviseurs en medewerkers kiezen. Maar het is een vraag, die menigeen ontkennend zal beantwoorden, of hij in die voor een dictator zóó gunstige omstan digheden wel de verstandigst» politiek in'practijk brengt. k * * Moeilijker lijkt het voor de gemeenteraden de maatregelen te treffen, die de omstandigheden verlangen. Blijkbaar zijn zij in hun gemeente in te nauw contact met hun kiezers, om te durven handelen, zooals het moet. En een aansporing van het hooger gezag is herhaaldelijk noodig, waarach ter angstige gemeenteraadsleden zich kunnen ver schuilen, om de maatregelen te treffen, die de begrootingen sluitend moeten maken. In Zaandam hebben de socialistische gemeente raadsleden de grove fout begaan, het oordeel van hun kiesvereenigingen te vragen over de vraag, hoe zij in den gemeenteraad moesten handelen. Maar vier gemeenteraadsleden in die gemeente,! waaronder twee wethouders, hebben ten slotte den moed gevonden, tegen het advies van hun kiezers en tegen den wensch van de meerderheid van hun fractie in te gaan. ,:; . Inhoud: i. Prof. Mr. A. C. Josephus Jitta, Democratie in de crisis. 2. H. L. van Oordt, Een bedenkelijk uitwas 3. L. J. Jordaan, De aftredende S.D.- ethouders. 4. Melis Stoke, Emblemitis en uniformöse, teekeningen Harmsen van Beek. 5. Spreekzaal. ? J. F. Doeve, Omzetbelasting. 6. Mr. E. Straat, Nieuwe boeken. 7. Dr. Jac. P. Thijsse, De Buurserbeek. Mr. E. Elias, Nieuwe uitgaven. 8. C. van Wessem, Muziek. 9. Henrik Scholte, De Fratellini, teekeningen J. F. Doeve. i o?n. Huib Luns, Petrus Paulus Rubens. j i. ? Dr. E.-*~}jisC3sille,-~''<£?~f-l>f*'.'1 Zwitserland. 15. C. A. Klaasse, De Dollar. 16. Mr. F. Coenen, Boekbespreking. ij. L. J. Jordaan, Bioscopy. 18.' Hans Netto, De lieflijke stem. 19. Uit het kladschrift van Jantje. 20. Letterraadsel. Charivaria. ? Euplotes, Een Hollandsche kamer in het Volkenbonds gebouw. Omslag: Spelproblemen. Viooltj Voortreffelijk» chocolade in den vorm van viooltje*. Een specialiteit. RINGERS iet op den naam/ In Amsterdam hebben de socialistische gemeen teraadsleden, die van een eigen opvatting blijk hadden gegeven, hun zetels moeten ruimen, en de wethouders hebben de vraag, of zij deel zouden blyven uitmaken van het dagelijksch bestuur, door hun .partij laten beantwoorden. De economische crisis, waarin wij verkeeren, beteekent ook een crisis van de democratie. Wanneer de welvaart stijgt en dientengevolge de loonen toenemen, is het gemakkelijk democra tisch te zijn en alles wat op sociaal gebied bereikt wordt, toe te schrijven aan de democratie. Maar wanneer de welvaart vermindert en de loonen onvermijdelijk moeten dalen, wordt het inzicht en den moed van democratische volksver tegenwoordigers en magistraten op een zware proef gesteld. Toch wordt de toekomst van de democratie beheerscht door het antwoord op de vraag, of de democraten alleen kunnen regeeren in tijden van welvaart, of ook in die van depressie. De democratie zal gelouterd uit de crisis te voor schijn treden, wanneer de democraten het inzicht en den moed toonen de lessen van de crisis ter harte te nemen. A. C. JOSEPHUS JITTA