DE GROENE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland Onder hoofdredactie van A. C Josephus Jitta Redacteuren: L. J» Jordaan, F. G. Scheltema en M. Kann. Secretaris der redactie: G. F. v. Dam Keizersgracht 355, Amsterdam C - Telefoon 37964 - Postgiro 72880 - Gem. Giro G. 1000 Opgericht in 1877 No. 2932 Zaterdag 12 Augustus 1933 Friesch in de Rechtszaal r I'' Prof. Mr. F. G. Scheltema Ongewenscht! Benige incidenten, die zich onlangs voor den kantonrechter en den politierechter te Leeuwarden voordeden, hebben de aandacht gevestigd op een . vraagstuk, dat tpt dusverre, naar ik meen, weinig bekendheid genoot: ,of in de Friesche rechtszaal ? niet het Friesch als officieele taal moet worden ingevoerd. In de pers, ook in de juridische, zijn polemieken daarover gevoerd; het'Tweede Kamer lid van Houten stelde ter zake een aantal vragen aan den Minister van Justitie, welke dezer dagen werden beantwoord* Bij de beoordeeling van deze aangelegenheid moet, dunkt mij, worden vooropgesteld, dat voldoening aan den eisch Friesch in de Friesche rechtszaal" -?of, meer algemeen gesteld, ,,in Friesland altijd en overal Friesch", want er is geen reden om, '"Wat men voor de rechtspraak verlangt, niet ook voor de overige overheidsdien sten te verlangen onvermijdelijk zal leiden tot een zekere isoleering van Friesland ten opzichte van de> Nederlandsche staatsgemeenschap. Keehters en ambtenaren in Friesland zouden uitsluitend Friezen kunnen zijn; Friesland zou in dat opzicht een gesloten geheel worden, waaraan geen krachten van buiten zouden worden toege voegd; en ook overigens zou het contact tusschen Friezen en niet-Friezen, door het terugdringen van de Nederlandsche taal in Friesland, worden bemoeilijkt. In welke mate, op staatkundig en economisch terrein, zich die isoleering zou doen gevoelen, is van te voren niet te zeggen; dal 'zij echter in meerdere of mindere mate zou in treden, is niet twijfelachtig > en evenmin, dat dit ?zoowel voor Friesland als voor Nederland een groot nadeel zou beteekenen. Slechts zij, die meenen, dat de natuurlijke plaats van Friesland niet is in de Nederlandsche volksgemeenschap, zouden het laatste kunnen betwisten: die meening schijnt mij echter dermate ongerijmd, dat ik haar buiten beschouwing Iaat. Het moeten dus wel zeer zwaarwichtige argu menten zijn, die zouden kunnen doen besluiten, ondanks het .zoo juist ontwikkelde bezwaar, het Friesch tot officieele rechtstaal te maken. Zijn zjj er? Ik kan zulk een argument niet gelegen achten in het cultureel belang, verbonden aan het instand houden van de eigen Friesche taal en het eigen Priesche volkskarakter. Erkennende, dat het .?zonder twijfel een gemeenschapsbejang is, dat ?eigen aard der onderdeelen bewaard blijve en vervlakkende uniformiteit worde voorkomen, ben ik van meening, dat de mogelijkheid daartoe zeer wel bestaat, zonder dat tot uitbanning van de Nederlandsche taal wordt overgegaan: Fries land zelf gaf daarvan tot dusverre het duidelijk bewijs; ook andere deelen van ons land wisten een door de eeuwen gevormd karakter te bewaren. En omgekeerd: zou ??wat ik echter niet kan gelooven de poging tot behoud van eigen Friesche taal noodzakelijk tot algeheele verdrin ging van het Nederlandsen leiden, dan zou ik dat behoud te duur gekocht achten, en dus de poging ongewenscht. Er is echter een ander argument, dat overwe ging verdient; de heer van Houten bracht het naar voren, toen hij den Minister van Justitie o. m. vroeg, of deze niet van meening was, ,,dat het in het belang eener zuivere rechtspraak is, in Friesland aan verdachten en getuigen toe te staan de eigen taal, waarin men denkt en zich het beste uit, te gebruiken?" Het Friesch in de rechtszaal dus, niet ter wille van het Friesch, maar ter wille van de deugdelijkheid der recht spraak. Inderdaad, indien zou komen vast te staan, dat de gemiddelde Fries het Nederlandsen zóó slecht beheerscht, dat hij niet in staat is, als partij of .getuige zijn gedachten in die taal behoor lijk te formuleeren en anderen te begrijpen, en indien zou komen vast te staan, dat dientengevolge in de Friesche rechtszaal zoo veel misverstand en wanbegrip heerscht, dat een onjuiste rechtsbedeeling daarvan het gevolg is, dan zou de bestaande toestand uitermate onbe vredigend zijn. Wel is reeds thans, gelijk de Minister den heer van Houten antwoordde, gebruikelijk, aan personen, die zich minder gemakkelijk in het Nederlandsen uitdrukken, .toe te staan, Friesch te spreken doch daarmede zou, wanneer het gebrek aan taalkennis werkelijk zoo algemeen was, als zoo juist werd veronder steld) het kwaad niet verholpen zijn, omdat het er niet alleen op aankomt, dat de verdachte of getuige kan spreken, maar ook, dat hij wordt verstaan, en dat hij van zijn kant kan verstaan, hetgeen door anderen wordt gesproken. Is het nu echter ia friesland met de kennis der Nederlandsche taaj werkelijk zóó slecht gesteld, en ondervindt''' de rechtspraak daarvan werkelijk nadeel? Om die vraag met gezag te kunnen beantwoorden, moet men Friesland en de praktijk der Friesche rechtsbedeeling door en door kennen; ik voor mij mis die kennis. Ik kan Inhoud: 1. Prof. Mr. F. O. Scheltema, Friesch in de Rechtszaal. 2. W. Wijnaendts Francken?Dyserinck, Een nuttige vakvereeniging. J., Duitschland?Oostenrijk. [ 3. L. J. Jordaan, Duitschland?Oostenrijk. 4. Melis Stoke, Open brief, teekeningen Harmsen van Beek. 6. Mr. E. Straat, Engelsche boeken. 7. Dr. P. van Olst, Wetenschappelijke varia. 9. Melis Bruto, 'n Broodje met kaas, teekeningen J. P. Doeve. 10?II. Mr. H. Scholte, Dramatische kroniek. 12. A. Plasschaert, Schilderkunst. 15. C. A. Klaasse, Omzetbelasting. 16. Albert Heiman, In gevaarlijk kielzog. 17. L. J. Jordaan, Keep Smiling. 18. Uit het kladschrift van Jantjr. Oude Amsterdamsche geveltjes. 19. K. Araguez, Mona Lisa glimlacht, teekeningen J. F. Doeve. 20. Letterraadsel. Charivaria. Omslag: Spelproblemen. BERICHT De brand in bet grebonw van ,,de Groene Amsterdammer" beeft geenerlei stagnatie in bet bedrijf tot gevolg. Mochten enkele abonné's in den loop van Zaterdag niet in bet bezit van bun exemplaar zijn gekomen, dan ontvangen wij daarvan gaarne ten spoe digste mededeeling. Administratie Viooltj Voortreffelijk» chocolade in den vorm van viooltje*. Een specialiteit. RINGER5 Lef op den naam t echter niet nalaten, de opmerking te maken, dat toch ook in Friesland de leerplicht bestaat, dat de Fries waarschijnlijk Nederlandsche cou ranten leest, en vrij geregeld ook wel aanraking zal hebben met Nederlanders, die het Friesch niet machtig zijn. Dat een rasechte Fries" schreef in net pas verschenen Weekblad voor het Recht de Griffier bij het Kantongerecht Lemmer met name die van het platteland, volgens zijn eigen opvatting zich gemakkelijker uitdrukt in de Friesche taal weet ik uit ervaring, doch dit wil allerminst zeggen, dat diezelfde rasechte Fries zich voor een ander niet verstaanbaar zou kunnen maken in de Nederlandsche taal." Men bedenke ook; voor bijna het geheele Neder landsche platteland geldt, dat de gebruikelijke omgangstaal niet is de taal, die in de gerechten pleegt te worden gesproken j dat dit in het alge meen tot rampen bij de rechtsbedeeling zou aan leiding geven, is tot dusverre niet gebleken. Zou dit in Friesland zoo geheel anders zijn? Mij dunkt, op hen, die het beweren, rust de bewijslast daarvan.