rt: 'r i-,*. v Fairbanks i» Robinson Cruso B I O S C O P Y L. J. Jordaan Smiling Willy Frltech in Seizoen in Caïro", Re in brandt. Donglas Bnlrbanks in Mr. Robinson Crusoe", Tnschinski Het zal menigeen zijn opgevallen hoe dikwijks de programma's der groote bioscopen gelijk soortige onderwerpen verwerken. Geeft de eene een jungle-film. . . . promptielijk brult ook in de andere de leeuw der studio-Sahara. Introduceert de eene een zanger ---- men kan er zeker van zijn, dat eenige straten verder evenzeer een begenadigd ?lyrisch tenor de zorgen wegkweelt. Vertoont de eene een spionnagef ilm ---- zonder mankeeren slaat men ook bij den concurrent aan het verraden en intrigeeren. Het is soms of er een soort telepa thische verbinding bestaat tusschen de organisa toren der programma's het kan andermaal ook puur toeval zijn. Aan het laatste moeten wij wel gelooven in gevallen als de afgeloopen week te aanschouwen gaf. Het is toch moeilijk aan te nemen, dat n Bembrandt n Tuschinski het er nu eens op gezet zouden hebben, der wereld op ongezochte wijze het oude Sic transit...." voor te houden. Dat beiden elkaar zoeken te overtroeven met den populairen en rendabelen zonnigen glimlach" is verklaarbaar. Doch dat beiden hiertoe juist van de ondergaande zon gebruik zouden willen maken, kan men bezwaarlijk gelooven. Het moet dus wel een dier zuivere toevallig heden zijn, waarmede een wijs Fatum de menschheid tot nadenken wenscht te stemmen, wanneer wij constateeren dat zoowel op het Bembrandtplein als in de Beguliersbreestraat twee figuren in het centrum staan, die den moeilijken en tragischen Weg zurück" hebben aangevangen. Het merkwaardige coincideat wil daarbij, dat zoowel de een als de ander dien weg beëindigen moet gelijk hij hem begon: zonnig glimlachend. De glimlach van Fritsch en die van Fairbanks vormde den gouden sleutel, welke hun de poorten naar het hart van het publiek en daarmede naar den roem opende. Beiden mannen trof het tragisch lot te moeten glimlachen tot het bittere einde I will smile !" zegt Malvolio in Shakespeare's Driekoningenavond" ..... ,1 must smile l" kunnen zij hem met een kleine variant nazeggen. Toen het tyrannieke publiek in den kleinen luitenant uit Walzertraum" en den. pootigen athleet uit The sign of Zorro" den ontwapeneriden glimlach ontdekte, was het vonnis van beide fovori's geveld: zij moesten glimlachen.... erger nog, zij moesten zonnig" glimlachen tot hét . einde hunner dagen. Welk een kruisgang ! In de koortsige hitte der studio's onder de giftige blikken der rivalen met de nijdige vloeken der regisseurs in de ooren, t« moeten glimlachen.... al maar glimlachen. Chaplin verweaschte het lot, dat hem voorbestemde het publiek onveranderlijk te laten lachen. ... de gelukkige! Hij behoeft tenminste zelf niet te lachen ! Maar het ergste voor deze beide glimlachende helden was wel, dat de groote massa iliets anders wilde zien dan hun zonnigen glimlach en iedere andere appreciatie onverbiddellijk afwees. * * * In 1925 ontmoette ik Fritsch te Babelsberg een uitgelaten, verwend Zondagskind innemend, vriendelijk, oppervlakkig. Het was tijdens de opname van een film Schuldig" waarvan ik inhoud zoowel als regisseur vergeten ben. Maar wat ik nog zeer goed weet is dat Fritsch moest glimlachen. Het was smoorheet en de regisseur, die als een duivel om den jongen heros heendanste, brulde geïrriteerd: Aber zum Teufel - lachle doch, Willy, lachle doch!" Waarop Fritsch de beruchte mondaine sigaret, die hij juist met het bekende gebaar had opgestoken, woedend in een hoek wierp uitroepende: Lacheln immer und ewig lücheln.... aber das ist doch zum Kotzen !" Het was een weinig elegante ontboezeming, doch zij liet aan duidelijkheid niets te wénschen over. Fritsch stond toen nog vrijwel aan het begin zijner carrière en reeds was hij den bagno-glimlach zat. Hoeveel dozijnen kwellende films heeft hij sinds dien door-geglimlacht....! En toch was deze jonge man tot geheel andere dingen in staat. Er was een meester-regisseur als Fritz Lang toe noodig om dit in te zien en hem zijn kans te geven. Spione" en Die Frau im Mond" openbaarden een flimspeler van gansch andere kwaliteiten dan de fameuse Odol-reclame en har tenbreker. Fritsch bleek een geestig en intelligent sujet te zijn, wiens gevoelig en expressief masker wist te treffen en te ontroeren. De openingsscene van Spione" met Fritsch als den haveloozen arres tant was een meesterstukje. En weinig dingen waren zoo ontroerend, als den bekenden argeloozen jongenslach plotseling te zien verstrakken tot een wonderlijken, vroegrijpen ernst. Het eigenaardige was, dat deze acteur het meest zichzelf bleek en het diepst peilde in de schaarsche momenten welke hem tusschen zijn Qbligate glimlachperioden ver gund waren. In het algemeen kan men zeggen, dat het niveau van zijn films daalde naarmate het kwantum glimlachen steeg. Maar geen film zoo zonnig, of er vallen voor den liefhebber fragmenten in te waardeeren, die den uitnemenden speler Fritsch van zijn goede zijde doen kennen. * * * Fairbanks is een legende geworden een legen de, die een naief publiek hardnekkig rondom dezen naam geweven had. De blijheid, de vitaliteit en het huwelijksgeluk ziedaar, wat men in Doug" wenschte te zien. In dit opzicht viel zijn kruis dubbel zwaar te dragen. Eeuwig en altijd als de zonnige jeugd te moeten poseeren en het echtelijk ideaal, te verpersoonlijken.... het is voldoende om de sterkste blijmoedigheid en het gelukkigste huwelijk te ondermijnen. Niets moet moordender zijn dan zich juist in die meest spontane en intieme dingen bespied te weten en als een beroepsposeur te fungeeren. Het is dan ook ongelooflijk dat Fair banks den schoonen schijn nog zoo lang heeft weten te bewaren. Maar nu is dan toch eindelijk de krach gekomen. De idylle van Pickfair" is naar alle winden ver stoven: Doug" en Mary", die sentimenteele personnages uit een goedkoop volksromannetje, bestaan niet meer. Tot zijn wreede ontnuchtering heeft een kinderlijk publiek moéten ervaren, dat de heer Fairbanks en Mevrouw Pickford van elkan ders zonnigheid meer dan genoeg hadden en nuchterweg zijn gaan scheiden. Hoeveel weerzin (hoe veel walging misschien) daartoe noodig waren, kan men alleen vermoeden wanneer men beseft welke zuiver zakelijke belangen van de instand houding der idylle afhingen. De fictie: Doug and Mary" was het patent, waarop de zaken dreven. Het publiek koesterde dit ostentatieve echtelijk paradijs. als een schoonen droom te midden zijner harde, nuchtere realiteit. Er is geen twijfel mogelijk, of de firma Fairbanks-Pickford wist dit evenals zjj er van overtuigd was, dat het bij de vernietiging dier illusie met haar populariteit gedaan zou zijn. Dat het toch zoover moest komen, kan ons een flauw idee geven van de wederzijdsche zatheid, die het publiek voor een goed deel op zijn rekening kan schrijven. Leopoldine Konstantin en Gustav Waldau in Seizoen in Cairo" Zoo verschijnt voor onze oogen een gedesillusionneerde, vermoeide en van zijn nimbus beroofde Fairbanks. Het had misschien tevens een menschelijker, bewogener Fairbanks kunnen zijn wie weet? Want nog steeds is niet precies uitgemaakt welke kwaliteiten deze weinig intellectueele, doch niettemin zeer vitale en bijzondere persoonlijkheid ,. vormden. Het heeft echter niet zoo mogen zijn. Fairbanks is doorgegaan met zorgeloos en jong en stralend te wil len zijn?maar het gaat hem niet goed meer af, nu hij weet dat het publiek hem niet langer gelooft. Zijn gebaar mist de vitaliteit zijn uitbundigheid de overtuiging van voorheen. Fairbanks wordt oud" het publiek constateert het met wreede nauwkeurigheid. Alleen de glimlach is gebleven ? de glimlach van Zorro", van Bobin Hood", van de Thief of Bagdad".... navrante herinnering aan dagen van glorie. * * * Ook Willy Fritsch wordt oud" vooral de openingsshot, waarmede hij zijn entree maakt in Seizoen in Oaïro", toont dit duidelijk en onweer legbaar. Zijn kansen echter staan aanzienlijk beter dan die van Fairbanks. Want voor velen zal zijn physionomie, door den tijd geteekend en menschelijk gemaakt, beduidend aantrekkelijker worden dan voorheen. Voor velen zal zelfs uit deze weinig gewichtige, maar aardige en amusante film op nieuw gebleken zijn, welk een voortreffelijk film speler zich achter dezen obsedeerenden glimlach verbergt. Fritsch kan bij de gratie van een intelligenten regisseur een tweede, belangrijker periode van zijn carrière ingaan. Mits het publiek hem ontsla van het wreede Keep smiling !", dat niet alleen carrières maakt, doch ze nog veel onver biddelijker vernietigt. C OBBESPONDENTIE: Mejuffr. C. F. G. te R., A. de W. te U., de heer P. J. V. te A. en vele anderen: Neen ik kan niemand helpen aan reïaties met de filmindustrie, noch hier te lande, noch elders. Beoordeeling van vermeende talenten en capaciteiten heeft dan ook geen enkelen zin en leidt slechts tot tijdverspilling voor beide partijen. lF*7(y FriteA