De Groene Amsterdammer van 2 September 1933 N o. 2935 5 V,l ; i.Duitsche boeken Fontamara Boekbespreking Nico Rost Ignazio Silone Fontamara" Roman. Verlag Dr. Oprecht und Helbling. Zürich. Jacob Wassermann schreef aan den uitgever van dit boek Fontamara", waarvan tot heden alleen maar een Duitsche uitgave verscheen, hoewel stellig vertalingen in vele talen zullen volgen: de naam van dezen auteur zal eenmaal ? wanneer weet ik niet het kan tientallen jaren duren zeer beroemd worden." Wassermann's oordeel zal het oordeel van velen worden. Ook degeen, die aan een boek in de eerste plaats nog eischen van aesthetica stelt en verlangt, dat het vóór alles goed geschreven is, zal bemerken dat Silone een buitengewoon goed literator is. Fon tamara" is echter voornamelijk een poging om mei in de eerste plaats menschen, maar om toestanden te schilderen. Zelden verscheen de laatste jaren een boek, waarvan de literaire hoedanigheden en de inhoud zóó met «Ikaar overeenstemden. Hier heeft een groot schrijver in eenvoudige ?woorden het eenvoudige en zoo tragische leven van zijn personen verhaald. Men denkt onwillekeurig aan Hamsun en weet met stellige zekerheid dat dit werk zoo belangrijk is dat men het met boeken als Pan" en Hemja" in n adem mag noemen. Wie is Silone? Wat is Fontamara? Ignazio Silone is een Italiaansch letterkundige, die, als zoovele Italiaansche letterkundigen, liever in het buitenland woont en een roman uit de sfeer van het Italiaansche fascisme schreef: Fontamara". Fontamara, het dorp, waar hij ge boren werd, is een der armste en achterlijkste dorpen uit de Abruzzen. De huizen hebben daar meestal maar n opening, die tegelijkertijd dient als deur, venster en schoorsteen. In Fontamara wonen Cafoni. Voor Cafoni bestaat in het Duitsch geen woord. Cafoni is onvertaalbaar" schrijft Silone in zijn inleiding. Het zijn de armsten onder de boeren". Hij doet ons het verhaal van deze Cafoni, die op de markt van de naburig stad verpacht werden en dagelijks 5-12 kilometer moeten Ipopen om naar hun werk te komen. Drie honderdduizend kilo suiker bieten levert jaarlijks de streek op, waar de Cafoni van Fontamara wer ken maar alleen op feestdagen krijgen d^?e-, landarbeiders zelf suiker. : ,Ze leven meestal van mais, omdat ze ;een hongerloon krijgen en daarvoor niets anders koopen kunnen. Zoo leefden ze reeds vele jaren tot er plotseling in Fontamara iets bij zonders gebeurde. Silone schrijft, dat de geruchten, die hij uit zijn geboortedorp hoorde DE 25 MODELKAMEB/ VAN EOO/ÏHtöK ZUN /fEED/TEE>E2l(tlfl(iEN hem aanvankelijk ongeloofwaardig en al te fantastisch schenen. Al zijn pogingen iets naders te weten te komen bleven vruchteloos. Toen hij eenmaal 's nachts laat naar huis kwam hij woont in Zürich vond hij drie slapende Cafoni op zijn stoep zitten, twee mannen en een vrouw. Aan hun kleeren en basten manden zag hij terstond, dat het Fontamaresen waren. Ze stonden op, toen ze hem aan zagen komen en bij het licht van de lantaarn herkende hij hun gezichten. Ze kwamen werke lijk uit Fontamara. Een oude man, mager en heel lang, met een gezicht vol baardstoppels en bewegingen als een beer. Naast hem zijn vrouw en zijn zoon. Samen gingen ze naar binnen. Ze zaten om de tafel en begonnen te vertellen. Eerst de oude man. Toen de vrouw. Toen de man weer. Toen de vrouw opnieuw. Toen nogmaalsde oude man. Toen de zoon. En het laatste de oude man. Toen de oude zijn verhaal gedaan had was het morgen geworden. Wat ze hem dien nacht vertelden schreef Silone op en het staat nu in zijn boek: Fontamara". Fontamara" is verdeeld in tien hoofdstukken: Het licht. Het water. De vrijheid. De aarde. De oorlog. De stad. Het brood. De liefde. De arbeid. Wat nu? Over zulke een voudige en eeuwige dingen, handelt dit boek. Onmogelijk den inhoud, ervan hier weer te geven, onmogelijk nog een maal te vertellen, wat Silone reeds vertelde. Zóó luiden de eerste zinnen van Fontamara": den l Juni 1929", begon de oude man te vertellen, was Fontamara voor de eerste maal zonder electrisch licht, den tweeden Juni, den derden Juni en den vierden Juni bleef Foutamara zonder licht." In dit boek wordt niets beweert doch alles vertelt. De lezer kan zich zelf een beeld vormen. Silone beschrijft de zwarthemden niet als bloedhonden, niet met de methode: de fascisten zijn schurken en alle Cafoni engelen. Hij ziet de fascisten als menschen, die onder bepaalde omstandigheden bepaalde handelingen verrichten mpeten die natuurlijk nooit in het belang der Cafoni zijn kunnen. De Cafoni, die hij hier beschrijft, leven voorden lezer en hij merkt, dat ze bestraft worden als ze een poging doen hun belangen te verdedigen. Fontamara" is een roman over het fascisme van afle dagen. Het is een kroniek des dagelijkschen levens in Italië. De regeering heeft tot een sluitingsuur besloten in Fontamara, omdat de bewoners opstandig waren geworden." En het loon blijft gelijk" vroeg Berardo. Wat heeft dat met jullie loon te doen? antwoordde Innoeenzo (de man van de politie), Natuurlijk heeft dat met ons loon te doen wanneer wij niet vóór dag en dauw uit huis mogen", verklaarde Berardo dan HOTEL SCHILLER AMSTERDAM Een bezoek aan Schiller op het Rembrandtspleln maakt Uw keuze niet meer moeilijk ARTISTIEK BILLIJK GEZELLIG N.V. STANDAARD HYPOTHEEKBANK te ROTTERDAM Directie : Mr. H. H. C. CASTENDIJK en I. MOSSELMAN De -Bank geeft onder controle van het Algem. Administratie- en Trustkantoor .?#Ya°/o Pandbr. tegen beurskoers uit. Spoor's Mosterd W. A. Spoor Jr., Culemborg. Voor alle doeleinden OioiiKjun^jtinrtchting DirkScluuibel Am»terdam. * De Holl. Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70. De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van f 1000.?op zakelijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eener polis van levens verzekering van gelijk bedrag, en verkoopt 6% schuldbrieven In stukken van f 1000.?, f 500. en t 100.?tegen Beurskoers. Dekkleeden Wij hebben een zolder met ong. 2500gebruiktedekkleeden,diewij opruimen tegen prijzen,lager dan waar ook. Doe maar eens een bod! ZEILINGA Amsterdam, Pr. Hendrikkade 120,Tel. 41709 beteekeht dat, dat we niet voor 12 op ons werk kunnen zijn." Innoeenzo was heelemaal in de war. Maar het sluitingsuur blijft. Want wat kan de regeering het loon der Cafoni sche len? Fontamara" is een roman uit de sfeer van het fascisme. Daarom wekt de beschrijving van toestand in Foritamara herinnering aan de toestanden in Duitschland. Na elk verhoor zag hij er erger uit. Na het eerste had hij alleen een blauwe vlek onder zijn rechter oog, maar na het volgende was hij iiauwlijks te herkennen. Zijn lippen, neus, ooren en wenkbrauwen vertoonden sporen van gewelddadigheden. Maar hij zweeg en gaf geen antwoord op de vragen van den commissaris; daar hij zijn bloedige lippen niet op elkaar kon klemmen, beet hij zijn tanden op elkaar om de commissaris zijn onbuig zame n wil te toorien." Twee dagen later was Berardo Viela dood. . Viela heeft dezen nacht /.elfmoord gepleegd", zeide de commissaris tegen me en hij was heel vriendelijk. Hij heeft zich uit wanhoop aan het raam kozijn opgehangen dat staat vast. Daar er niemand bij was. ontbreekt ons het rapport van oen getuige. Dat moeten we hebben. Als u bereid bent een protocol te teekenen, dat Viela zich heeft opgehangen, wordt u vandaag nog vrijgelaten." Onwillekeurig denken we aan de talrijke berichten, die we dagelijks in Duitsche couranten lezen: N.N. pleegde in een onbewaakt oogenblik zelfmoord in zijn cel'',, ,Twee Marxisten op de vlucht neergeschoten" enz. enz. Wanneer zal een Duitsche Silone ons een dergelijk eenvoudig en onop gesmukt relaas geven over het leven der arbeiders onder het Duitsche fascisme? Wanneer zullen een paar arbeiders uit Waldenburg, het Roer gebied, uit Hamsfelderland, Thüririgen of het Ertsgebergte die zóó het leven kunnen blijven zien hun tragische levensgeschiedenis aan een gevluchten Duitschen letterkundige mededeelen ? Het is noodig en noodzakelijk politieke en theoretische artikelen over het nationaal socialisme te schrijven, maar het is misschien nog noodiger te weten hoe het dagelijksch leven van millioenen zich werkelijk in Duitschland afspeelt. Het is noodig dat er ook in de Duit sche literatuur figuren als Silone op doemen.