De Groene Amsterdammer van 16 September 1933 No. 2937 F r :: V Twee hu wel ij k s boek e n Boekllespreking Dr. F. M. Wibaut Dr. P. H. Bitter Jr., De drang der ?Innen in Bonzen tijd Frits van Kaalte, Opleiding voor bet huwelijk. Kr is een anecdote""over de kat van Salomo. De kht van Salomo' kon lezen. Het gevolg was, dat deze kftt las. En alles wat Salomo's kat las, bleef bewaard in haar bx&fd. Zoo werd dit hoofd allengs zwaarder. Hét ,-wWft topzwaar. Toen op een dag Salomo's kat v»n de eerste verdieping van het paleis, de trap af wilde gaan, sloeg het topzware hoofd over» En Salomo's kat buitelde naar beneden. Er is in de anecdote een waarschuwing. Om niet te veel te lezen. De waarschuwing komt ons in de gedachte nu wij willen schrijven over het boek van Dr. Bitter: Dédrang der zinnen in onzen tijd". Even vroegen wjj ons af, wat wij nog alles zouden moéten lezen, eer wij, volledig toe gerust, ovefr dat boek zouden kunnen schrijven. De leemte was breed. Maar van de aanvechting om. ze op te heffen, zagen wij fluks af. Gedachtig aan de kat van Salomo. En dan zegt Dr. Bitter nog, dat De drang der zinnen in onzen tijd".geen boek is. Het is eigenlijk «en reusachtige brochure". Doch na de 228 .bladzijden, die Dr. Bitter als ,,ontboeEeming" kenschetst, geeft hij een zaakicgister voor degenen, die het boek als handboek Tvenschen te gebruiken". Het zaakregister" gaat over veertien hoofdstukken en een aanhangsel. Het is een opsomming van al de problemen, die de schrijver rangschikt om het ne probleem, dat zijn uitgangspunt is, het kiezen van een standpunt ,,tusschen de moderne opvattingen, zooals de Wibaut's ze gaven en de,, conyentioneele opvat tingen, die zich tegen de moderne huwelijksmoraal verzetten". Wat is het standpunt van Dr. P. H. Bitter Jr. ten opzichte van de grondslagen voor huwelijk en de beteekenis van huwelijk, zooals het moet zijn? Hij ontwikkelt het in het eerste hoofdstuk van zijn boek, terecht Algemeene Inleiding" genoemd. En in het laatste gedeelte dezer algemeene inleiding vat hij het samen. Hu uit zich met felheid tegen het purita nisme" ten opzichte van de verhouding tusschen de seksen. De verwantschap tusschen puritanisme en perversiteit is niet willekeurig". Het puritanisme vindt uit, dat de sexualiteit zoude is, de ars amanda bedenkt haar praktij ken, omdat het zonde is". Ziehier het verband". Het ,is onmogelijk", zegt Dr. Bitter, terug te keeren, tot het sexueele pharizeïsme", om het hartverscheurende verdriet", dat het over de ?wereld gebracht heeft" Met niet minder felheid, eerder nog heftiger, spreekt Dr. Bitter over de moderne huwelijks moraal". . Maar ik verwerp de oude rmoraal niet, om de nieuwe te aanvaarden." ,,De nieuwe moraal brengt een even wijden Oceaan van leed, een even roekelooze verkrachting der menschelijkheid". Volgens de oude moraal bestond de sexualiteit ?niet, volgens de nieuwe bestaat ze alleen". Dit laatste zegt Dr. Bitter werkelijk op bladz. 31. De lezer van dit opstel moge bedenken dat het een aankondiging is van Dr. Bitter's boek. Geen polemiek met den schrijver. Deze zou onzerzijds «erder een boek dan een weekbladartikel vereischen. Er is echter bezwaar om al te dikwijls hetzelfde te zeggen. Ook is het vaak van beperkte nut tigheid. KUNSTZAAL VAN LIER DOORLOOPEND TENTOONGESTELD ROKIN 1261 AMSTERDAM KUNSTWERKEN VAN JON O E HOLLANDSCHE EN BUITENL. MEESTERS Zoo stelt Dr. Bitter de verheimelijkingstheorie" tegenover wat hij aanduidt als de openlijkheidstheorie". Nu de verheimelijkingstheorie volkomen fiasco maakte, en., de openlijkheidstheorie de samenleving prijs gaf aan losbandigheid en perversie, nu hebben wij te zamen een houding te vinden ten aanzien van dit vraagstuk dat het allerbrandendste is van alle vraagstukken, omdat het brandt in ons". Hier komt nu de aanwijzing: Welke zal die houding zijn?" vraagt de auteur. Geen houding", antwoordt hij. Wij zullen noch het sexueele verbergen, noch het .zoeken. Wij zullen het argeloos langs ons heen laten gaan, als het zich niet aan ons opdringt, en wanneer het zich wel aan ons opdringt, ons van het gevaarlijk fanatisme onthouden, waar elke sexueele keer stelling toeleidt". Zijn er lezers, die deze aanwijzing omtrent de houding", die zij moeten aannemen ten opzichte van het allerbrandenste van alle vraagstukken", vaag achten? Zoo is het in Dr. Bitter's boek op vele punten ten opzichte van welke lezers, die hun houding" nog zoeken, gaarne iets klaars en duidelijks zouden vernemen. Dr. Bitter's boek is veel sterker in het negatieve dan in het positieve. Duidelijk is hij in zijn felheid tegen wat hij de strekkingen, althans de gevolgen acht van het feminisme. Duidelijk ook in zijn fel heid tegen co-ëducatie. Duidelijk ook in zijn felheid tegen wat hij noemt kameraadschapshuwelijk". De auteurs, die dit begrip aan de orde stelden, bedoelden er mee: een gereedelijk onbindbare, toch wettelijke huwelijksvorm, voorloopig door de huwenden als proefneming aanvaard, met de bedoeling ze duurzaam te maken, indien het tot gezinsvorming komt. Dr. Bitter bedoelt er mede een verhouding tusschen gehuwden, die plaats laat voor sterke verknochtheid met derden. Een huwelijk", zooals hij het omschrijft, waarbij de echtgenooten kameraden blijven ondanks de eroti sche zijwegen, die zij bewandelen en elkander eerlij k die zijwegen laten zien." Dr. Bitter acht zulk eene verhouding ontluis tering der liefde. Wat voor hem de huwelijksliefde is in haar erotische uiting zegt hij ons op twee plaatsen van zijn inleiding: Hoe zijn wij betrokken", lezen wij op bladz. 20 in de sexualiteit. Zijn wij er in betrokken omdat wij er ons aan overgeven? Neen wij zijn er in de eerste plaats in betrokken, omdat het binnen treden in de sexualiteit de meest tragische gebeur tenis moet worden genoemd in de geschiedenis van ons bewustzijnsleven. De eerste sexueele daad beduidt noch minder dan het prijsgeven van de persoonlijkheid het breken van den trots." Kuischheidsgevoel is hoogheidsgevoel". Het heelal van het ik wordt door de sexualiteit verbrijzeld. Aldus beschouwd is de bruidsnacht niet alleen voor de vrouw, maar ook voor den man een schavot der ziel." En voorts aan het slot Bestaat er geen ondoorgrondelijk geheim tusschen een man en eene vrouw, die eenmaal eikaars lippen hebben gevonden? En is dat geheim niet eigenlijk de eenige rechtvaardiging van het tezamen gaan tot aan een uiterste, dat aan den maagdelijken mensch als een wanstaltigheid verschijnt?" Wij hebben vergeten, dat voor den mensch de bijslaap een voltooiing, een einde beduidt. Wij hebben de tragiek miskend, die den bijslaap eigen is, waarin twwj menschen aan de verheven heid van hun geheim te gronde gaan !" En de versterving der lyriek van het erotisme, die nu openlijk wordt erkend, brengt ons op het spoor van een versterving van den eeuwigheidsdrang in de menschheid van nu". . . . Dr. Bitter heeft er goed aan gedaan, de lezers van zijn boek te willen inleiden in deze mystiek. Er zijn er velen, die de erotiek alleen aanvaarden als iets hoogstaands in hun leven, doch die er toch dit fee gronde gaan" en deze versterving" niet in beleven. Deze lezers nu kunnen zich de mystiek van Dr. Bitter voor oogen houden als zij op veel plaatsen het zeer vaak Volledige, zeer vaak pijnlijke gemis erkennen, van begrijpen van hetgeen belijders der zoogenoemde moderne huwelijksmoraal" zeggen en willen. Dat stelt deze lezers dan in.staat, zich van scherpte ten opzichte van veel wat er in Dr. Bitter's boek wordt gezegd, te onthouden. Omdat het, ten spijt van veel onredelijkheden, moet worden gezien als een ernstig boek. Het boek Opleiding voor het Huwelijk" van den heer Frits van Baalte zou als een tegenstelling kunnen worden aangediend op dat van Dr. Bitter. Beeds van buiten gezien zijn de beide boeken tegenstellingen. De omslag van De drang deizinnen in onzen tijd" is van hardblanke witheid.' De omslag van Frits van Baalte's boek, vertoont op pikzwarten grond twee vuurroode harten aan een langen pijl aaneengeregen. Wij zien echter in dit verschil geen bedoeling der auteurs. Het boek van Frits van Baalte is volkomen vreemd aan mystiek. De heer Frits van Baalte is pedagoog. Dat op zich zelf ware met mystiek wel te verbinden. Maar hier is dit niet het geval. De heer Frits van Baalte is een pedagoog, die vlak bij de menschen staat aan wie hij lessen wil geven. De schrijver maakt ook nergens het gebaar: nu geef ik een les. Het boek is geschreven voor huwelijkscandidaatjes". De heer Frits van Baalte deelt ons mede, dat hij een ongetrouwd man" is. En hij acht dit wel een voordeel om aan huwelijkscandidaatjes" leiding te geven. Die staat er allicht het meest onbevooroordeeld tegenover. Buitenstaanders zien veelal meer dan insiders". Het boek van den heer Frits van Baalte is ook, verdere tegenstelling, volkomen gespeend van bewogenheid. Er staat voor nette menschen, die dus niet te modern" zijn geen onvertogen, zelfs geen onrustig woord in. Tenzij men in een boek, dat tot titel draagt ' Opleiding voor het Huwelijk" zwaarwichtigheid of ook maar gewichtigheid hoopt te vinden ! De lezer, die dezen eisch zou stellen, zal teleurstelling ervaren. Het eigenlijke doel van deze opleiding" is," zegt de schrijver, zooals de titel zegt aan wijzingen te geven, opdat zoo weinig mogelijk jonge menschen tot een huwelijk bij vergissing" zullen komen". Dit doel dient de schrijver op allergezelligste wijze. Hij heeft veel rondgekeken. Hij kent veel huwelijken, hij kent velen, die graag huwen willen. Hij krijgt van gehuwden en van huwelijkscandidaten veel bezoek. Hij luistert goed naar zijn bezoekers. Aldus verzamelt hij veel weten ten opzichte van hun ervaring en van hun willen. En hij wendt deze rijkdom eens levens aan ter oplei ding van huwelijkscandidaatjes. Wij zijn geneigd aan alle huwelijkscandi daatjes", die het boek: Opleiding voor het huwelijk" lezen, toe te wenschen, dat het haar en hen tegen huwelijk bij vergissing" zal behoeden. Nieuwe uitgaven Bij de firma gebroeders de Boer te Aalten is het eerste nummer verschenen van een twee keer per maand verschijnend tijdschrift voor korte golf amateurs. Het blad is getiteld QSO. Catalogus no. 70 van het Internationaal Anti quariaat Menno Hertzberger bevat boeken op het gebied van Nederlandsche Plaatsbeschrijving. Catalogus no. 71 van Van Stockum's Antiqua riaat (J. B. J. Kerling) te 's Gravenhage is gewijd aan oude en moderne boeken op allerlei gebied. Dr. Henri Polak schreef een weerlegging van en vertoog over het Wetenschappelijk antisemitis me". Uitgave Andries Blitz te Amsterdam. CHAMPAGNE KRUG&CO REIMS IN KWALITEIT AAN DE SPITs! AGENTEN FONNE5 & ZOON GRONINGEN