T o e r is m e No. 2937 Pc ff l 3? V v t IV Hongaarsche Goulash" Ro van Oven Opgewekte Hongaren Daar is dat ik-weet-niet-wat in de lucht, dat Boedapest even harteyeroverend maakt als Parijs. Parijs, 4at, in weerwil van alle slechte tijden n crises, de goddelijke zorgeloos heid behoudt, die een zolderkamer in n wereldsch atelier, een kelderwoning in een onderaardsch paleis kan meta morfoseeren. Dienzelfden esprit de a ,ville" (het woord is van Pierre Loti) spexrrt de reiniger, als hij flaneert langs Bakocsi ut, langs Kovacs La j os tit, langs Corso, als hij koffie drinkt in dat weelderigste van alle badjmizen. ia het Gellertbad, waar de Radenden door heusche golven worden voortgedragen, als hij 'a avonds neerStrijkt in Japan Kafé, waar de muren bedekt zijn met de caricaturen der dagelijksche bezoekers, waar alle choone geesten van Budapest elkaar plegen te ontmoeten. Precies als in 4en Dóme, als in de Rotonde, als in American, dat geen enkele Amster dammer ooit vergeet, zelfs niet als hij het zoovéelste glas water geplant ziet op zijn cafétafeltje in Boedapest. Een teetotaller, die voor het eerst in deze contreien komt, meent in een geheelonthoudersparadijs beland te zijn, maar al heel gauw zal hij zijn illusie in het tegendeel zien verkeeren! Want hoe meer hartversterkingen er worden gedronken, hoe meer glazen water op tafel verschijnen. Dat is zoo het telraam voor den .Boedapester kellner. Maar, als in Parijs, zal hij weldra worden opgenomen in de lichte Boedapester sfeer, als hij verder slentert langs de breede, drukke boulevards, waar hij Pembaur ont moet tusschen de menigte, zoo maar, als een gewoon mensch, in weerwil van zijn pianistische coiffure, die ook hier aan den Donau meer dan gewone belangstelling wekt. Al zijn de muzika le talenten er vele, al kunnen we iederen avond ons laten wegdeinen op de klanken van goede Zigeunermuziek, menschen als Pembaur zijn en blij ven, uiterlijk en innerlijk, rarae aves. Zoo is het in de straten van Pest, op de breede boulevards, die Parijs süggereeren. 'Volkomen verschillend van Buda, aan den anderen oever van den Donau, waar de lichten op klimmen langs de heuvels, als een opzettelijk, onwezenlijk en feeëriek decor om den vreemdeling te ver overen. Stil is het hier, in Hongaarscb. Montmartre, waar de wo ningen der aristocratie veilig geborgen zijn in de stilte, in de oeroude stilte, die gebleven schijnt uit vroeger eeuw. Nog zijn er enkele woningen uit den Turkentijd gespaard, ze zijn de laatste uit een tijdperk, waaraan de schrikke lijke heugenis nog steeds over Hon garije hangt en waarvan West-Europa te weinig afweet. Hier vinden we de kleine binnenplaatsen, waar een een zame kastanjeboom schaduw ver spreidt, waar het goed droomen is bij gloeienden Tokayer, bij sentimenteelhartstochteüjke Zigeunerwijzen. Waar men zijn zorgen en de dagelijksche bekommernissen stelliger nog vergeet dan in het moderne Pest, internationaler van allure dan het oude, won derlijke Buda, even zeker vergeet als degeen, die een opium-Nirwana beleeft. En daarnaast bewonderen we, in weerwil van de nuchterheid van het hedendaagsch tourisme, dat bij uitstek geschikte instrument om iedere per soonlijke waardeering grondig te ver nietigen, de monumentale architec tuur van het 20ste-eeuwsche Boeda pest, eenmaal, in de jaren van olim, toen Hongarije nog het duizend jarig rijk" was, opgericht ter meerdere eere. Het ontzaglijke Parlements gebouw, dat, niettegenstaande het conglomeraat van stijlen, waaruit het is samengesteld, toch imponeert, vooral door de grootsche, monumentale trap, waarlangs we de schimmen van Hon gaarsche edelen, zwierig den schouder mantel, van Hongaarsche edelvrou wen, volgens Weensche mode het staatsiekleed dragend, zien op- en neergaan. Zoo was het, toen de Hongaarsche koning, toen Frans Joseph en koningin Elisabeth hof hielden daarboven in het Koninklijk Paleis, waar ]9e-eeuwsche stijlimitatie toch een weidsche en sierlijke schoonheid behield, die den bezoeker, allen aesthetischen theorieën ten spijt, volkomen verovert. Een sierlijke, bekoorlijke weelde, die volkomen aansluit bij de zalen met enorme speeltafels, welke elk voor zich de oppervlakte van een klein flat beslaan, bij de immense garderobes, waar de vestiaires on getwijfeld de hoeden en mantels van duizenden gasten moesten herbergen. Nu staat dit alles te wachten op den terugkeer van den koning... . En dan trekt de toerist, die nog eenig zelfstandigheidsgevoel heeft bewaard, alleen, met een paar Hongaarsche kennissen erop uit. Hon garen, die feitelijk geen droog brood te eten hebben, al ontvangen ze met koninklijke gulheid lederen gast. Want de oorlog van 1914-1918 heeft nooitgekende armoede in het land gebracht. Nog steeds hangt de vlag halfstok op het Vrijheidsplein te Boedapest. Totdat het Verdrag van Trianon zal zijn herzien. Intusschen verarmt Hongarije steeds meer. Vooral de lagere adel, de be ambten, de vroegere gegoede midden stand lijden zwaar, omdat ze tevoren de kunst van het leven wisten en ver mochten te beoefenen. Hun woningen zijn uiterst beperkt; afzonderlijke slaapkamers voor de kinderen worden overbodige luxe geacht. Voor alles wat niet direct noodig is om in het leven te blijven, is er geen geld meer, zoo, dat büitenlandsche reizen in de wolken staan geschreven en het uiterst moeilijk is in het binnenland zich te verpoozen. Men is hieraan eenigszins tegemoet gekomen, door b.v. aan het Balatonmeer, als werkver schaffing een soort vacantieoord voor den middenstand te bouwen. De werkloosheid wordt in Hon garije op de zonderlingste wijzen be streden: door de werkloozen worden sportparken, badinrichtingen, sana toria voor een prikje gebouwd. Dat is de zorg van den staat voor den werklooze. Overigens wordt alles aan het particulier initiatief overgelaten, HOTEL SCHILLER AMSTERDAM REMBRANDTSPLEIN in het centrum van de stad is in 1933 verbouwd en voldoet aan de hoogste eisenen Logeert in Schiller: het is er goed, billijk en gezellig VERWEEGEN & KOK AMSTERDAM Kalverstr. 86?9O DEN HAAG Noordeinde 64c. LEDERWAREN REISARTIKELEN KASTKOFFERS, AUTOKOFFERS, PLAIDS ENZ. OUD-BUSSEM kookt het voedsel voor Uw zuigeling. Vraagt prijs en monster. dat eetkaartjes verstrekt, hier en daar voor woningen zorgt, maar vanzelf sprekend geen ondersteuningen uit reikt, die ook maar in de verte met den werkloosheidssteun hier te lande kunnen worden vergeleken. De ar beiderswoningen liggen verre van het centrum van Boedapest en voldoen in vele gevallen aan geen enkelen hygiëne-eisch. Gezamenlijke sanitairs voor heele huizenblokken is een nor maal verschijnsel, terwijl de woningen, die hoogstens uit twee kamers be staan, meestentijds overbevolkt zijn. En toch. . . . men krijgt niet den indruk dat de Hongaar zoo terneer geslagen is als de Oostenrijker in Weenen, waar niets meer te bespeuren valt van de vooroorlogsche opgewekt heid. Als in de dagen voor 1914 wordt in de Hortobagy, daar waar de Puszta begint, wordt op den Janoshegy, de plek door koningin Elisabeth uit verkoren, de Czardas gedanst, meesleepend en hartstochtelijk. En de vreemdeling vergeet, als de Hongaar zelve, al zijn bekommernissen. Zooals bij het wijde Balatonmeer, waar bij stormweer golven, hoog als die van de Noordzee, de oevers slaan. .de heerlijke hooge lucht alle booze geesten op de vlucht jaagt. Wel fel is het contrast tusschen Hongaar en Hollander: de eerste is de groote heer, al is er geen kruimel brood meer in huis, de laatste steunt enkermt,ook als het hem voor denwind gaat. Evenals de inwoners openbaart zich ook liet land den vreemdeling, vooral Boedapest, de stad, klimmend ter eener zij tegen de heuvelen, den hemel te gemoet, ter andere zijde wijd zich uitspreidend over de laagvlakte, allen en alles in zich opnemend in n veroverende omhelzing.