De Groene Amsterdammer van .16 September 1933 NO. 2937 * t 5 ;*" r i' V ? Fransche en Duitsche litteratuur Over A. de Chateanbriant Het is nu zoo wat tien jaar geleden, dat*A. de Ohateaubriant zijn tweede boek publiceerde, La Brière, dat des tijds nogal ophef maakte en niet zonder teden. Het was een goede, misschien een beetje langdradige, maar toch alleszins interessante roman, die e^n eigenaardig beeld gaf van een weinig gekende Fransche provincie streek. Zijn eerste roman, waarmede Mj den prix Goncourt behaalde, Mvnsieur de Lowrdines, getuigde trou wens ook van een zeer curieus talent. Het was dan ook ge«n wonder dat, bij de aankondiging dat een nieuw boek van dezen weinig vruchtbaren, maar degelijken auteur zou verschijnen, de nieuwsgierigheid geprikkeld was. Het ?reobwnestrookje om het boek consta teerde un evenement littéraire ! Zel den heb ik, bij de lezing van een boek, waarvan ik iets verwachtte, een grooter desillusie ondervonden. Een boek kan, om eene of andere reden, slecht of mislukt zijn. Dit kan de beste auteurs overkomen. Met La Réponse du Seigneur l), het jongste boek van A. de Chateaübriant, is het een erger geval: men begrijpt gewoon niets, noch van. het verhaal, noch van de bedoeling van den auteur, en het is dus gansch onmogelijk na te gaan welk doel de auteur zich heeft gesteld en in hoever hij dit heeft bereikt. In het begin lijkt, het boek goed, ik zou haast zeggen te goed geschreven. Elke volzin is vloeiend en klinkt goed, maar geen oogenblik leeft men met overtuiging en ontroering met de gebeurtenissen mee. Die gebeurte nissen z^jn op zichzelf reeds zeer vreemd. Een student, die een voetreis doet, bereikt op een mooien dag een bouwvallig kasteel op het oogenblik, dat aldaar de begrafenis plaats heeft van een mooie vrouw. Na afloop van de plechtigheid wordt de jonge man door den ouden kasteelheer uitgenoodigd om eenigen tijd zijn gast te zijn en vangt tusschen beiden een serie zon derlinge gesprekken 'aan, waarvan de toon zeer verheven is, maar waarvan de"beteekënis niet tot den lezer doordrinakJSet doet alles zeer diepzinnig en HHK eons' dichterlijk" aan, maar hete«m grenzeloos vervelend. BB de eerste bladzijden, die onge twijfeld de beste zijn van het boek, heeft de auteur nog een zekere atmos feer; weten te scheppen die niet zonder charme is. Maar daarna daalt er over alles een sombere nevel. In zijn geheel doet La Répofise du Seigneur eenigszins denken aan de verhalen van sommige Duitsche romantici, zooals Brentano en Novalis. Maar waar het dezen gelukt den lezer uit de realiteit te ontvoeren naar een wereld, die wel vaag is, maar toch nog vormen heeft, vermag de Chateaubriant niet eens ons te doen gelooveh in een droom beeld. Wanneer wij een werk van een auteur met veel talent en dat is de schrijver van Monsieur de Lourdines en La Brière zonder eenigen twijfel vervelend vinden, is het onze plicht te onderzoeken of de schuld niet aan onzen kant is. Dit is altijd mogelijk, vooral omdat sommige critici dit boek hebben geroemd als een zeer bijzonder geschrift. Aan den anderen kant heb hen andere critici het noodig geoor deeld aan den auteur op den man af te gaan vragen, welke eigenlijk zijn bedoeling was geweest met het schrij ven van La Réponse du Seigneur. En het antwoord van den auteur heeft de zaak niet duidelijker gemaakt. Als ik het goed begrepen heb, gaat het om het nader brengen van de menschen tot de godheid. Daar schieten wij niet erg mee op, want als een werk niet voor zichzelf spreekt, helpen verder geen verklaringen van den auteur, zelfs niet wanneer hét een Van die zeldzame geschriften geldt, die door de tijdgenooten algemeen on* leesbaar werden geacht -en naderhand even algemeen als meesterwerken werden aangenomen. Stendhal bij voorbeeld. Is het mogelijk dat dit ooit het geval zal zijn met La Réponse du Seigneur, zooals sommige critici het schijnen te meenen ? Ik geloof het niet en den dag dat dit boek algemeen erkend wordt als een meesterwerk, sta ik in mijn hemd en strooi asch over mijn hoofd. J. VAN NIJLÉN Over RenéBchickele Onder de dichters, die door den heer Goebbels uit de Academie voor Dichtkunst verwijderd werden om plaats te maken voor Hans Johst, Will Vesper, Agnes Miegel, Peter D rfler en andere dorpelingen, behoorde ook Bene Schickele. De auteur van Hans im Schnackenloch", die Genfer-Reise", de romantrilogie ,,Ein Erbe am Rhein" en .zoovele andere werken kan hoe hard het ook is tevreden zijn, dat hij zijn vijftigsten verjaardag in het buitenland viert en zich niet te midden van dit illustere gezelschap door gelijkgeschakelde col lega's als Gottfried Bonn en Rudolf G. Buiding behoeft te laten huldigen. Schickele, wiens werk in ons land helaas weinig gelezen wordt, is vóór alles de dichter van de malaise alsacienne", die als Heinrich Heine, slechts twee landen kent: Frankrijk en Duitschland. Deze twee landen zijn voor hem Europa en misschien was het vroeger zijn droom deze landen vereenigd te zien met als hoofdstad Straatsburg. Het zou de moeite waard zijn eens uitvoerig een parallel te trek ken tusschen den Elzasser Schickele en den Lotharinger Barrès. Beiden bezaten hetzelfde punt van uitgang: hun grensgebied. 1) A~ de Chateaubriant, La Réponse du Seigneur. B. Grasset. Paris. 1933. Hans im Schnackenloch", een der eerste Duitsche drama's tegen den oorlog, was een daad en onvergetén blijft zijn tijdschrift die Weisseh Blatter". Men kan gerust zeggen, dat RenéSchickele zich door de uitgave hiervan het tijdschrift verscheen HEERENKLEEDING VOOR VADER EN ZOON TOT REDELIJKE PRUZEN ADRIAAN SCHAKEL HEILICEWEG . TELEFOON 37273 Toan Vader zoonlief had bewogen Ook naar SCHAKEL" toe te gaan Kwam zijn naam bij vaste klanten" Op den HEILIQEWEG" te staan. Spoor's Mosterd W, A. Spoor Jr, Culemborg. ADVERTEERT IN DE GROENE Dat is een zin dien ge dikwijls leest. WAAROM? Omdat DE GROENE in het geheele land gelezen wordt door het beste publiek door het publiek dat iets te besteden heeft. De adverteerder behoeft niet te betalen voor een ver spreiding, waarmee hij honderd duizenden bereikt, die juist niet tot het koopkrachtige publiek behooren, maar het betaalt hem om in dit blad te adverteeren, dat hem direct in contact brengt met het publiek dat bij zoekt. tijdens den oorlog in Zürich den haat der nationalisten op den hals heeft gehaald. De leden der Duitsche regeeringspartij vergeten nimmer wan neer een dichter tegen, den oorlog pro testeerde. Jaar in, jaar uit verschenen de wer ken van dezen dichterlijken d raciné" en steeds behoorden ze door hun bontheid en kleurenpracht tot de be langrijkste, die deze generatie voort bracht, steeds bezat zijn proza een eigen rhytme, was al wat hij schreef zuiver en sympathiek. Terwijl zijn landsman Otto Flake zich hoe langer hoe meer in de gunst der Nazi's verheugt, bewijst Schickele" wederom denzelfden moed, dien hij in de oorlogsjaren bewees en staat hij als steeds aan den kant van de genen, wien men recht en land ontno men heeft. Meer dan ooit wordt in Duitschland zijn houding tegen den oorlog veroordeeld en nimmer waren de problemen, die hij in zijn oeuvre behandelt actueeler dan nu. NICO ROST