De Groene Amsterdammer van 23 September 1933 N o. 2938 Duitsche boeken Het werk van Erich Mühsam Nico Rost Erich Mühsam Onder de dichters, wier werk op dit oogenblik het meest onze aan dacht verdient, bevindt zich de vijfen-vijftigjarige Erich Mühsum. Maar zal men misschien opmerken het is toch reeds eenige jaren geleden, dat zijn laatste bundel verscheen? En hij wordt toch ook geen zestig jaar en eigenlijk is er heelemaal geen aanlei ding op zijn dichtwerk te wijzen. Zou het niet juister zijn, wanneer in deze kroniek der Duitsche letteren het nieuwste werk van B. of Z. of de laatste verzen van X besproken werden? Maar ? zon ik dezen lezers willen antwoorden: Erich Mühsam zit sedert Maart in de gevangenis van Sonnenburg bij Küstrin (te samen met Oarl von Ossietzky en vele anderen). Men heeft hem mishandeld, zijn baard afgesneden en een graf laten graven onder de bedreiging, dat hij den vol genden morgen doodgeschoten zou worden. Wanneer we ons n Oogenblik in zijn toestand kunnen indenken, on oogenblik onze gedachten kunnen be palen bij het onrecht, dat anderen wordt aangedaan, zal het duidelijk zijn, waarom ik op het werk van dezen dichter de aandacht wilde vestigen. Wie is Erich Mühsam? Welke rol speelt hij in de Duitsche literatuur? Erich Mühsam, de vriend van Frank Wede'und, Paul Scheerbart, Elsa Lasker chüler en zoo vele anderen is, wat men e 3 u Revoluzzer" noemt. Hij i i een der laatste groote Bohémien figuren in de moderne Duitsche literatuuiv steeds een vijand van al wat buBgarlrjk en reactieonnair is en steeds een-vriend der vernederden en bedruk ten- Hij is een revolutionair, die zich nimmer van een bepaalde politieke partij zijn houding liet voorschrijven, maar steeds vocht tegen onrecht en onderdrukking, waar hij dit in zijn leven ontmoette. Erich Mühsam is niet in het minst een dogmaticus, geen dichter, wien het leven vreemd is, eerder een zigeuner, wien niets menschelijks vreemd is, een tempera ment, dat steeds met de burgerlijke orde overhoop ligt en nimmer een com promis kan sluiten. Deze apothekers bediende moest krachtens zijn aanleg wel een Bohémien worden. Dit Bohémien-zijn was bij hem echter geen pose, geen onverantwoordelijke aanstellerij maar een levensvorm, die uit een sympathieken gevoelsaanleg ont sproot. Reeds voor jaren brachten zijn dichterlijke producten, die vaak een anarchistisch karakter droegen, hem in strijd met de justitie. Toen de Beiersche Revolutie uitbrak, was hij een harer meest gloeiende verdedigers. Met vele jaren tuchthuis heeft hij toen reeds zijn overtuiging moeten boeten. Hij was de vriend van Kurt Eisner en Cïustav Landauer, die niet alleen een revolutionair was maar een universeel genie, een kenner der Fransche Revolutie als weinigen, die tevens een werk over Shakespeare schreef, dat in de moderne literatuur zijn weerga niet vindt. In de zes jaren, die de dichter Mühsam toen van lUIt; tot 11)21 in de gevangenis door bracht schreef hij zijn drama Judas", dat jaren later door Piscator werd op gevoerd en zijn dichtbundel ,.Bremiende Erde". Een paar jaren geleden ver scheen bij het Spaeth-Verlag te Berlijn een groote bloemlezing uit zijn werk. Wie deze bundel leest, (kan men dit boek nog bestellen? zijn alle exempla ren verbrand?) /.al hier den heeleri Mühsam vinden, den lyrischen dichter evengoed als den politieken pamfletist, den zanger van cabaretliederen even goed als den essayist. Hier vindt men. nogmaals de drink- en vagabondliederen uit zijn eerste bundels ..die Wüste" en ,,der Krater", vele grotesken en strijdliederen, die vaak onder invl :ed van Wedekind stonden en waarin de dichter al te vaak radicale gedachten in niet radicale vormen uitdrukte en dikwijls gemeenplaatsen gebruikte. Tot het belangrijkste, dat Mühsam de laatste jaren schreef, be hoorden stellig de herinneringen aan literaire ontmoetingen met Hamsun. Eduard von Keyserling, Hcheerbart en andere tijdgeriooten en zijn kleine aneodotische essays over Degas, Peter Altenberg, Karl Röszler en A dele Sandrock. Mülisam's leven is ondenkbaar zon der Ascona en de geschiedenis van Ascona onvolledig zonder de figuur van Erich Mühsam, die er jarenlang woonde vóór dit dorp een mondain OOK WIJ, actrices, verkiezen JLJorothy V_rray Voor en-gros. KIRSCH 6 CIE Leidscheplein Amsterdam. y Bouwmeester, de geliefde Nederlandsche actrice, is een overtuigd aan hangster on/.cr schoonheidsmethode om het gemak waarmede zij Dorothy Gray producten kan verkrijgen, speciaal voor haar huid geschikt. Deze aanpassing aan de individueele behoeften onzer clientèle is een der grootste aanbevelingen van de Dorothy Gray pracparaten. Vraagt bij Uw volgenden aankoop onze volledige handleiding: Schoonheid Uw natuur lijk recht!" Dorothy Gray praepaiaten /.ijn verkrijg baar te: Amsterdam: Hitsch & Cie, MaisonFaas, Maison Meuwesse, B. Hille, De Bijenkorf. Den Haag: M. G. v. Ankorven, De Bijenkorf. Eindhoven; Jac. Derpen. Enschedé: Fa. K. Sunon (J. Schardt). Groningen: Rut Hofman. Haarlem: P. van Niel. 's-IIertogenbosch: De City. Nijmegen: Maison Au Printemps. Rotter dam: De Bijenkorf (5eétage),'W. Mossel, N.V. H. Bats. Utrecht: Maison Louis, Parfumerie Royale. H-33-21 B Wilt U bezuinigen? Koopt dan pap van OUD-BUSSEM 15 et. per flesch. uitspamiingsoord werd. Hij schreef niet alleen zijn klucht ,,Ascona". was er bevriend met een andere groote Bohémienfiguur yrarin L<~ rancisi/i von Recenlt-jic doch schreef ook een brochure over ,.de Berg der Waar heid", de Monte Vei'ita bij Ascona. Deze brochure werd toen door den burgemeester van Ascona weliswaar niet verbrand, doch in ieder geval in beslag genomen. Mühsam verkon digde in deze brochure de opvatting (die vóór hem en na hem velen ver kondigden) - dat de beste elementen aller stiteii in gevangenissen r;i tuchthuizen (en in concentratiekam pen N.B.) te gronde gaan. Alles is nu toch een beetje anders geloopeti als Mühsim gehoopt heeft. Hij zelf zit in het concentratiekamp te Sonnenburg en wordt gemaltraiteerd door Staat, politie en justitie en op ,,de Berg der Waarheid" staat een duur luxe-hotel. F" F. SI N EMU S Leldschestraat 20-22 AMSTERDAM C. Overhemden naar maat vanaf f 8.50 PRIMA COUPE Eigen Atelier EEN SMAAKVOL SIERAAD BOVENDIEN - EEN GELDBELEGGING Zijn leven lang streed de dichter Erich Mühsam in zijn werk in zijn gedichten, zoowel als in zijn redevoe ringen voor het lot der gevangenen. En de eerste misdadiger der wereld geschiedenis ,.Kain". waarin hij een rebel zag, gaf hem stof voor een drama. (iaan onze gedachten niet onwille keurig naar de vele tienduizenden in de Duitsche gevangenissen en concen tratiekampen, wanneer we volgende verzen uit den proloog lezen: ..Brudermörder ihr selbst uiid tausendfach schlimmer! Aufrecht stehe ich vor euch und fordre mein Teil ! Gibt mir Freiheit und Land! Und, als Bruder für immer Kehrt euch Kain zurück, der Menschheit zum Heil !"