De Groene Amsterdammer van 30 September 1933 No. 2993 ' *?« K F1 KV. De XIVC Volkenbonds vergadering Nederland roert de Joodsche kwestie aan In tegenstelling met de vorige gewone vergade ringen van den Volkenbond, waarvoor langzamer hand de belangstelling was gaan verflauwen, ver heugt de huidige zitting zich weer in de nieuws gierige belangstelling der perslieden van de geheele wereld. Geen wonder. Hier moet voor de eerste maal ge probeerd worden 's werelds legkaart in elkaar te passen met een zoo rare figuur er bij als het Dritte Kelch. En we bemerken, dat men hier werkelijk probeert de stukken in elkaar te passen. Of er onder deze puzzle-beoefenaars ook zijn. die in hun binnenste aan geen oplossing gelooven, moeten wij buiten beschouwing laten. Onder de belangstellende toeschouwers vindt men vele ongeloovigen Over veertien dagen begint verder de ontwape ningsconferentie, d'e dit keer heelemaal als een voortzetting van de volkenbondsvergadering be schouwd wordt, met dit zeer belangrijke verschil: dat Rusland, Japan en de Vereenigde Staten daar wel vertegenwoordigd zijn en hier niet. De grootste en belangrijkste kwesties zullen dus daar behan deld, althans beslist dienen te worden, maar onge twijfeld worden zij nu reeds geëntameerd. De houding van Duitschlanxl ten opzichte van de ont wapening is hét kardinale punt. Men heeft de over tuiging, dat de Duitschers hier zijn gekomen met de bedoeling ernstig aan een voorloopig compromis mede te werken. En zij, die zeer wantrouwend zijn, zeggen: al was 't den nationaalsocialisten er maar om te doen, tijd te winnen. Deze zwartkijkers zouden wel eens gelijk kunnen krijgen, want het bleek reeds, dat een algemeene vruchtdragende bespreking zoo moeilijk zal zijn te beleggen, dat de bijeenkomst voor eenige weken zal moeten worden uitgesteld. In de komende week zal intusscheri wel blijken uit welken hoek de wind waait. Op dit oogenblik houdt men zich bezig met het voornemen der Nederlandsche delegatie de j,>odsche kwestie op het tapijt te brengen. Dat is, juri disch bezien, uiterst lastig. En het te probeeren «onder kans op redelijk succes, is niet zeer practisch. Men wil graag een oplossing vinden, waaraan de slachtoffers van de Duitsche jodenvervolgingen tenminste iets zouden hebben. Met declaraties komt men dus niet heel ver. Zoo moet men zich wel voorloopig concentreeren op deze vraag: wat moeten de buurstaten van Duitschland doen met de vluchtelingen? Over eenigen tijd zullen de particuliere ondersteuningen uitgeput zijn. Moet men den emigranten dan toe staan de toch al overvoerde arbeidsmarkt nóg meer te verzwaren ? Het schijnt, dat hier deze kwestie reeds met Vori Neurath besproken is. Het was hem ..eine sehr unangenehme Sache"; en inderdaad, deze minister, die zelf oorspronkelijk niet uit nationaal-soi'ialistischen kring komt. zal hier nog vaak in een oniaiigeriaam parket komen. Maar hij heeft zelf verkozen met deze heeren te tafelen, men hoeft dan nu geen medelijden met hem t;' hebben, wanneer hem de spijzen niet aanstaan.. Hij zal er zich op den duur onk niet vuu H!' kun nen maken met de mededeclinj:. dat liet hier ren Duitsche binnenlandsche aangelegenheid betreft, die den anderen niet aangaat. Wanneer alleen de kwestie van hulpverleening aan de vluchtelingen besproken wordt, heeft Duitschland zelf er alle belang bij ook de belangen van de andere mogend heden te erkennen. Want zóó heeft Duitschland een kansje om ten minste tot zekere hoogte de status-quo erkend te zien. Maar dan komen er nog heel wat vragen op het tapijt, die, ieder op zichzelf, de moeite waard zijn. Hoe is 't met de nationaliteit der gevluchte Duitsche joden gesteld? Hoe met de beschikking over hun in Duitschland achter gebleven goederen en de in beslag genomen ver mogens? Voor den eersten den besten vreemdeling is het, dank zij de fraaie devisenbepalingen, al onmogelijk in Duitschland gelegen goed te gelde te maken hoe moet dat nu ten aanzien van de eigendommen der emigranten geregeld worden? Natuurlijk zijn hierin van Duitsche zijde genoeg concessies. ... te koop. Maar het is zeer de vraag of andere mogendheden voor zulke ruil-transacties te vinden zijn. Frankrijk zeker niet. dat is duidelijk genoeg gebleken. Het zou ook wat moois worden ! Want dan kwam het feitelijk hierop neer. dat joden vervolgingen en dergelijke barbaarscbheden voor Duitschland het middel werden om den anderen staten concessies af te dwingen op economisch, misschien wel op militair gebied. liet zal niet gemakkelijk zijn om zelfs maar op dit kleine onder deel van een veel grooter vraagstuk eenig succes te behalen. Juist daarom wordt ei-, door anderen clan de Xederlandsche delegatie, gezocht naar een breeder aanvalsfront tegen Duitschland dan alleen de vraag biedt: ..wat te doen niet de vluchtelingen?" En daarbij komt dan. ondanks alle juridische moeilijkheden, toch logischerwijze het minderheden-vraa.xstuk naar voren. Het is waar. dat op Djihschland niet. zooals op enkele andere landen. het miïioriteiten-servituut drukt, de verplichting om een binnenlandsche bevolkingsminderheid ge lijke rechten als de meerderheidsbevolking toe t? kennen. Maar in 1022 is er eens een resolutie aangenomen, die de ..aanbeveling" gaf dat alle staten, die met minderheden te maken hadden. als ethische norm de gedragslijn zouden aanvaar den, in het minoriteiten-statuut neergelegd. Moet men de vóórstemmers voor deze motie nu ook als gebonden beschouwen? Zeker niet aan de clausules van het statuut; maar aan de principes? Duitschland was toen echter nog geen lid van den Volkenbond. Weliswaar heeft Duitschland zelf voorgesteld, de minderhedeii-kwestie te behan delen en niet direct naar de commissie te ver wijzen, maar het beteekent nog niet. dat het l>erde Kijk zich van te voren aan het minderhedenstatuut bindt. Daarom heeft men het plan geopperd om deze resolutie nogmaals in herstem ming te brengen. Stemt Diiitst'hland tegen, déiu is zijn prestige inzake minoriteiten-klachten van. Diiitscheir, in andere Staten (Polen en ('zechoslovakije. b.v.) t'>ta:d bedorven. Stemt het vóór. wai d;;n . . . . ? Dan ZK! DLiitschland zonder txvijl'e! y.i'.ui;1'-''! d'i t het irizrike dr joden niet om een mindrvhi';i";ikwrslie ga:-U . ni'ta'- om heel iets anders. De Nederlandsche delegatie zal Vrijdag, na met de andere staten, die met het vluchtelingen vraagstuk te maken hebben, van gedachten te hebben gewisseld, een resolutie voorstellen. De Duitsche delegatie schijnt hiermede niet zeeringenomen te zijn, maar zelfs al had Nanseii nog: geleefd, dan zou de kwestie toch niet met meer zakelijkheid zijn aangepakt. Het gevolg van deze resolutie zal hoogstwaarschijnlijk zijn, dat de Assemblee haar verwijst naar de zesde commissie, de politieke commissie, die dan wellicht de zaak weer aan den Volkeaboiidsraad zal overdragen. Het mïnd 'rhedenvraagstuk zal dus afzonderlijk behan deld worden. ('en'>ve. 2.S Sept. M. ] Nieuwe uitgaven Onbekende dader, door Mr. A. RoMwei'l. N .V. Seyffordt's boek- en muziekhandcl.. A ittsterdatn. Mr. A. Koothaert (een pseudoniem?) weet een vlotte crimineele geschiedenis te vertellen. Ku t'Jt wij den moordenaar eindelijk gevonden hebben* houdt hij ons ruim tweehonderd bladzijden ter (legein spanning en verteedert hij bij wijlen ons felkloppend hart door de historie der gelieven, die nu eenmaal altijd door zulk een spannend boek schijnen te moeten handelen om al onze instincten tevreden te stellen. Indien de logica geen geweld wordt aangedaan en indien de spanning sterk eii fel is. indien tenslotte de verteltrant prettig pre tentieloos en beschaafd is. pleegt men te gewaden van een geslaagd stuk amusementslectuur. Wel, dit boek van mr. Hoodhaert in geslaagd. Het. is no«wat mér dan dat: het getuigt van een waarlijk scherj) vernuft van den schrijver en. van. zijn helderen kijk op toestanden ril verwikkelingen builen de huiskamer en het gezegende land deihuiskamers, liet mist. als nl/e Nederlandsche crimiiieele historiën, wat zoo kenmerkend is voor <J<Aiigelsaksische detective-litteratuur: de schilde ring van het milieu der \ipper-ten (in afstammin^sof intellect ueelen zin). Maar overigens: niets dan of voor dit g-.-ï'.'lligi' boek en zijn voortreffelijk»uiterlijke verschijning;, waarvoor de uitgeef ster aansprakelijk is. K. KL I AS KUNSTZAAL VAN LIER ROKI N 12O AMSTERDAM DAGELIJKS GEOPEND TENTOONSTELLING VAN SCHILDERIJEN DOOR = R&OUL HUNCKES