De Groene Amsterdammer van 7 October 1933 No. 2940 G. W. Pabst in ons land (Slot van pag. 13) . s* K b iA :?£ Door al deze motieven ontstaat uit de banale revue een wonderlijk spel van licht on beweging, dat soms op verrassende wijze de herinnering aan de absolute film der gesmade avant-garde wakker roept een boeiend, bekorend schouwspel dat ook den minst theoretisch geschoolden toeschou wer vasthoudt. Golddiggers" is een typisch voorbeeld dezer renovatie van een eenmaal opgegeven genre. Evenals ..Kid froni Spain" en 42nd Street" heeft zij het revue-leven als leitmotiv gekozen en ver werkt tot wat het behoort te zijn: film! Al de rijkdom, die er in deze materie voor de camera te vinden is, heelt zij met succes uitgebuit. Curieus is daarbij ^de toevallige omstandigheid, dat het juist Mervyn Leroy (de maker van het rauwe , navrante I amafugifcive") moast zijn, dis dit uiterlijk zoo frivole genre bij ons introduceert. Maar hij doet het met talent en bekwaamheid en het merkwaardige is, dat de stugge sensatie reporter van I am a fugitive" zich hier feitelijk meer caméra-art ist toont meer ..cineast" zoo men wil, dan in zijn vorige film. Althans voorzoover zijn verwerking der revue-motieven aangaat. Van de intrigue, die het geheel aan elkaar bindt viel niet veel te maken, noch wat handeling, noch wat personages betreft. De tamelijk onnoozele truc der persoonsverwisseling van het meisje dat voor een ander meisje gehouden wordt, biedt niet veel gelegenheid tot ontplooiing van regie-talenten. In de geheele cast komen daarbij welgeteld slechts twee personages voor, waar door den regisseur iets mee aan te vangen is: Alice Macmahon als Trixie" en William Warren als Brad. De rest het zingende jongemensch, dat den componist voorstelt niet uitgesloten, is van een furieuse onbeduidendheid en soms is de monotonie van al die leege, lieve gezichtjes en krijschstemmetjes den beschouwer wel eens te machtig. Zelfs de merkwaardige Guy Keebee, wiens frappante creatie van Pop" uit Mamoulian's City Streets" onvergetelijk werd, komt als de notaris niet verder dan een banale vaudeville-komiek. Maar dat alles nemen wij gaarne op den koop toe. Hoofdzaak is, dat hier een op zichzelf boeiende en belangwekkende materie als het bonte, schitte rende revue-leven werd omgewerkt tot een treffend en geslaagd staal van camera-kunst. In deze Golddiggers" werd inderdaad naar goud ge graven - het goud der zuivere film bekoring, die ons in vroegere specimina ten faveure van wat waardeloos doubléonthouden bleet. Ken gesprek met t). \V. Pabst Hoe drommel, komt een mensch soms aan de zonderlinge invallen ! Gustav Mahler... . Louis de Bree" gaat het door mijn hoofd, terwijl mijn mond automatisch zegt: Morgen, Herr Pabst!" Het is de tweede maal, dat ik met de lift van de Rue Nicolo 59 omhoog ben geheschen au cinquième: ze kijken hier onder de daken van Parijs niet op een tage meer of minder. Het is de tweede maal, dat de heer van den fameusen middelbaren leeftijd mij zelf opendoet, met een verlegen excuus over het feit, dat ,,la sonnerie" aan den anderen kant van het huis is en de meid niets hoort. Het is de tweede maal, dat mijn blik l lijf t hangen aan dit scherpe profiel met den vergeestelijkten" bril en tevens aan de iets te gerekte lijn van den mond met de humoristisch opgekrulde mondhoeken. ... ik kan het niet helpen: Gustav Mahler Louis de Bree ! Ik word in denzelfden goud-op-snee salon, Parijsche stijl, gelaten alleen mis ik in de aangrenzen de suite ditmaal het samenzweerder-achtige ge zelschap rondom de tafel met paperassen en kaar ten de internationale staf van den meester. . . . charmante menschen. die discreet in het Fransch, Duitsch en Russisch met elkaar fluisteren maar verduiveld lastig zijn, wanneer een kort vraag gesprek alle concentratie eischt. Gelukkig zij zijn er niet meer: het werk van Augustus j.l. is blijkbaar uit den weg geruimd en alles klaar ge maakt voor de tournee in Holland. Op de valreep wil ik nog een paar woorden met den regisseur wisselen bij wijze van welkomstgroet wanneer hij straks binnen onze grenzen de Groene" opsl -.at, om met het beetje ijdelheid dat iederen menssh, zelfs den filmmensch, eigen is naar het po tret te zoeken dat ik voornemens ben van hem te schetsen. Wij zetten ons en babbelen met de vertrouwelijk heid van oude bekenden: de journalist die een filmmenssh voor den tweeden keer ontmoet is n.l. een oud? bekende. Ik stel officieel eerst de gebruikelijke intelligente vragen: of hij al in Holland is geweest wat hij van ons land en ons volk denkt of hij verheugd is naar Holland te gaan. . . . enfin, u weet wel. Eenigszins tot mijn teleurstelling krijg ik d3 gebruikelijke antwoorden mijn stille ver wachting, dat ik nu eens het origineel zou ontmoe ten, hetwelk onomwonden zou zeggen: Man, leuter niat ik weet van Holland en de Hollanders nists af en dat niets is nog niet veel moois !" wordt niet vervuld. Pabst is dus zeer verheugd naar Nederland te komen en hij zegt dit met een vriendelijkheid en hoffelijkheid, of hij iederen Hollander individueel verantwoordelijk houdt voo.' Rembrandt en de Zuiderzee-werken. Daarna komen wij ter zake. Even wat biografie, meneer Pabst" zeg ik, wij weten daarginds graag met wien wij te doen hebban." Aber mit Vergnügen ! Ik ben in Weenen gebo ren .... jawohl, Oostenrijker geen DuiUcher", even twinkelt het achter de biillenglazen als mij een onwillekeurig: Selbstvtritandlich !" ontsnapt zijn stem echter gaat onverstoorbaar voort: Aanvankelijk moest ik techniker worden, inge nieur maar ik was het met den ouden heer niet eens en ging aan het tooneel. Ken poos was ik acteur, daarna regisseur ach, ja het was alles mooi en klassiek en officieel erkend, maar ik had geen vertrouwen meer in deze oude, al te solide kunst. Sinds eenige jaren had ik de film bestudeerd en daarin Je groote uitdrukkingsmogelijkheid van de toekomst bespeurd. En zoj ging ik, zoodra de gelegenheid zich voordeed, naar de studio over. Tja 't was een dier spelingen van het noodlot, dat mij tegelijk met de opdracht om Freudlose Gasse" te maken de uitnoodiging bezorgde om regisseur aan het Wiener Burgtheater te worden. Voor ons tooneelmenschen de kans van je leven ! Ik aarzelde begrijpelijkerwijze, als de ezel tussrchen de bergen hooi en.... koos de film gode zij dank ! Altijd heb ik in mij den drang gehad iets meer te brengen dan het kunstwerk alleen: de idee. de boodschap.. .. .hoe u liet noemen wilt. Welke kansen nu biedt het tooneel, alleen reeds als inter nationaal communicatiemiddel vergeleken met de film? Xee alles saamgenonien was de keuze niet moeilijk en dit werd mij nog eens extra duidelijk, toen na Freudlose Gasse" de post brieven bracht uit Australië, China, Amerika. Dit alles natuurlijk nog afgezien van de artistieke mogelijkheden van de film, die ik ook oneindig grooter acht !" Was ..Freudlose Gasse'' uw eerste film ?" Waarachtig niet! Eerst ging wat kleiner werk vooraf ? zoo'n soort aanloopjes, om met te meer vastheid in het zadel te springen. Ik had al o.a. met Krauss, Steinrück en Henny Porten gewerkt in.... in.... hoe heette dat ding ook weer? .... o, ja: Der Schatz". Maar Freudlose Gasse" was. het eerste wereldsucces." Een oogenblik ! U hecht zoo bijzonder aan de idee van uw filmv/erken. Hoe staat u dan tegenover dat delicate -element: het manuscript? Schrijft U het zelf?" Nee dat niet. Maar wel werk ik het regel voor regel met den auteur door volg ik, om zoo te zeggen, de geboorte op den voet." Een andere vraag, die hierbij aansluit: hoe is uw samenwerking met de overige collaboranten den cameraman, den decorateur, de spelers?" Kijk mijn opvatting is deze: filmkunst isen moet zijn de arbeid van het collectief, leder van ons kan slechts excelleeren in zijn speciale branche en daarom ben ik er voor, dat iedereen zoo zelfstandig mogelijk arbeidt met de grootst mogelijke verantwoordelijkheid. . . . met de grootst mogelijke zelfvoldoening. Natuurlijk moet er n man zijn, die het totaal-beeld, het visioen" van het te scheppen werk in zich omdraagt dat is dan de regisseur. Zoo bemoei ik mij derhalve met alles, maar trek een scherpe grenslijn, daar waar de vakman optreedt. Het karakter der decoratie haar functie in dramatischen zin, geef ik nauw keurig aan. . . . voor de rest: compositie, détails, technischen bouw zorgt de architect. Met den camera-man doe ik precies zoo: iedere apparaat instelling, d. w. z. alle beheersching van den film-blik" wordt door mij bepaald. Dan echter trek ik mij terug: kleur, belichting, atmosfeer. . . . dit alles is verder het werk van den operateur. De groote kunst is nu, meen ik, dit collectief aldus te doordringen van n groote gemeenschappelijke gedachte. U zult er misschien gek van opkijken, maar ik hecht aan die saamhoorigheid van al die verschillende krachtan zoozser, dat ik mijn heeleii staf: operateur, architect, manuscriptschrijver ja, tot mijn kapper toe, van maatschappij naaimaatschappij, van land naar land meeneem.... !' Wij vergeten onder al die medewerkers nog een zeer belangrijke: den acteur! Welk standpunt neemt u tegenover het filmsujet in?" Zal ik u zeggen: naar mijn meening is de eerste en voornaamste taak van den regisseur de rolbezetting. Zoodra hij het geluk heeft voor de ver schillende karakters de juiste bezetting te hebben gevonden is dat wat men regie" en ..spel" noemt bijzaak. Het is n.l. das grosze Wunder des Films, dat de camera automatisch de persoonlijkheden der spelers onthult. Daar heb-je b.v. een f i gumals Garbo...." Ik spits mijn ooren ! een figuur als Garbo, eiue schwache Schauspielerin. aber eine auszerordentliche Persönlichkeit. lluim vier maanden heb ik met haaisamengewerkt in Freudlose Gasse" en zij opende voor het eerst mijn oogen voor het volmaakt nieuwe en eigen karakter der film. Ziehier dan een verschijning, die ik tot de allergrootste in de film kunst reken. . . . een figuur zooals misschien eens in de honderd jaar geboren wordt maar dii^ zonder de film een onbeduidend actiicetje zou ziju gebleven. Ik haalde haar uit Constantinopel, waar zij in een hotel met Lars Hanson voor schulden zat opgesloten en ik wist eerst niet wat met haar aan te vangen. Maar de camera, dat fameuse psychologische microscoop deed de rest....!' Is u nooit uitgenoodigd naar Rusland te komen ?'' ,,O. ja meermalen. Maar de heeron daar waren me een beetje te speciaal-Russisch ge oriënteerd. Men wilde mij Hussische onderwerpen laten verfilmen, een taak die ik voor den WestEuropeër principieel onmogelijk acht. Een aanbod mijnerzijds om de groote West-Kuropeesche revo luties (ik dacht aan den boerenopstand van Florian Geyer !) te bewerken, werd afgewezen. En zoo zult u mij niet naar Moskou, maar naar Hollywood zien verhuizen een filmcentrum, dat met den dag aan ernst en belangrijkheid wint !" Het meisje, dat de somierie niet hoort, komt binnen: Die gna' Frau laszt bitten !" Een hope loos verlegen blik van I'abst: ,.Es tut mir schrecklich leid. . . . aber. ..." Ik begrijp het en zeg. ter wijl hij zijn handteekening onder den inmiddels gemaakten krabbel zet: Aber ich bitte. . . . nat uurlijk Holland !" Wij nemen afscheid: ..Auf Wiederst-hen in Am sterdam !" Een handdruk en het visioen van Gustav-dc Biee-Pabst veidwijnt achter de dubbele deur....