No. 2941 De Groene Amsterdammer van 14 October 1933 15 Het scrip'drama C. A. Klaasse y , '<, ? t\t Duitsche fondsen en vondsten. Het meet gezegd worden, dat de scrips van de Konversionskasse er netjes uitzien, precies keurige baiikbiljetjes en de gelukkige bezitter van een hypothecaire vordering op een Duitschen debiteur heeft zich dezer dagen kunnen terugwanen in den inflatietijd toen ook als maar nieuwe bankbiljetten van de pers kwamen. Een heele regen van deze scripjes zal straks op de bezitters van Duitsche fondsen neerdalen, maar zij zullen ondervinden, dat zij met deze keurige papiertjes nog minder kunnen doen dan destijds met de. milliard-Scheine, immers er is nog niemand die er iets voor biedt. Want de voorbereiding van de tenuitvoerlegging van het transfermoratorium is nog steeds niet teneinde. Meer dan drie maanden is het nu geleden, dat deze deviezen-surséance in werking trad en er zijn nog maar' zeer enkele gelukkigen, die dezer dagen hun rente, pacht of huur, ten deele in contanten en voor de andere helft in scrips, ontvingen. Van geen enkele obligatieleening zijn nog de coupons betaalbaar, terwijl ook de meeste andere credi teuren nog steeds zitten te wachten. Maar de eerste scrips bestaan tenminste, zoodat de rest «ok wel zal volgen. Booze tongen hebben beweerd, dat Duitschland natuurlijk de uitreiking rekte om ook de 50 pCt. in contanten te kunnen vasthouden en daarvan rente te maken. En wanneer het werkelijk de Duitschers waren, die de zaak zoo traineerden. dan zou dat een prachtige psychologische zet zijn. Immers in .Tuli mopperden alle bezitters van Duitsche fondsen dat ze niet vol uitbetaald kregen; de scrip waarop toen zoo gescholden werd wordt nu reikhalzend tegemoet gezien, en de eerste scrips zijn met gejuich ontvangen. En toch zijn het werkelijk niet alleen en zelfs niet in de eerste plaats de Duitschers, die de uit reiking opgeschort hebben. Het waren voor namelijk de bezwaren, die telkens uit het buiten land kwamen, die het uitstel veroorzaakten. Eerst had Amerika met onoverkomenlijke technische moeilijkheden te kampen, toen kwam Zwitserland met zijn preferentieeischen en nu is Nederland weer aan het onderhandelen. Dit laatste is wel niet oVer een technische kwestie, zoodat de uitreiking der scrips er niet voor behoeft te worden uitgesteld. Maar een feit is, dat zelf s, indien de banken op het oogenblik uit Duitschland geld en scrips krijgen, zij die nog niet onvoorwaardelijk accepteeren, zoodat de obligatiehouder nog niets in zijn handen krijgt. * * Intusschen is er in die drie maanden wel heel wat over de scrips te doen geweest, bijna geen dag verging of de krant bracht wat nieuws. Principieele veranderingen zijn er echter niet meer gekomen na de eerste, de volte-face van Hchacht, die aan vankelijk volledige opschorting van het transfer had aangekondigd, en tenslotte die opschorting tot de helft terugbracht. Wat toch niet wegneemt, dat er, althans wat betreft de bestemmingsmogelijk. heid der Konversienskasse-marken, wel degelijk nieuws is gekomen. De Duitschers hebben in ver band met de regeling daaromtrent weer blijk ge geven van hun spreekwoordelijken tact. In het kort komen de mededeelingen hierop neer: de scrips zullen kunnen worden gebruikt voor gedeeltelijke financiering van de zoogen. Zusatzexport waar voor nu ook al sedert geruimen tijd de Sperrmarken en registermarken worden aangewend. De uitwerking komt echter hierop neer, dat voor dat doel de scrips zullen worden opgekocht door de Golddiskontbank en wel voorloopig tegen een koers van 50 pCt. Geen wonder dat de belegger dit bericht simpelweg aldus interpreteert: daar komt de aap uit de mouw, de heele transferkwestie is een uitvlucht om het doel: renteverlaging te mas-, keeren. Mijn (i pCt. rente konden ze eerst heelemaal niet transfereeren, maar nu kunnen ze wel 4 J pCt. betalen als ik van de resteereride ]JpCt. afstand doe. Dat de belegger langs het wezen van den Zusatzexport heen ziet, is hem niet kwalijk te nemen, en door den ontactischen inzet van .Schacht's actie: eenigen tijd lang heelemaal niets traiisfereeren. heeft hij vanzelfsprekend zich het wantrouwen op den hals gehaald. Zou men precies dezelfde regeling getroffen hebben, maar den scriphandel hebben vrijgelaten inplaats van dezen te willen monopoliseeren bij deGolddiskontbank, dan zou in wezen hetzelfde zijn gebeurd, maar het publiek zou er heel anders tegen hebben aan gekeken. De vrije markt zou dan misschien voor de scrips ook een koers van 50 pt't. hebben gevormd. maar het waren niet de Duitschers geweest die dezen koers en dus de hoogte van de ..regele rente" der obligatiehouders hadden gefixeerd. Wanneer men uitgaat van de veronderstelling, dat de Duitsche statistieken ..waar" zijn, dan valt het voor den objectieven beoordeelaar niet te ontkennen, dat het transfermoratorium zooals het nu is afgekondigd niet zooals het aanvankelijk was voorgesteld onvermijdelijk was. En aldus gezien: geen transfer voor een deel der rente omdat er niet genoeg exportoverschot is. ligt de aanwending der scrips voor de Zusatzexportfinanciering ook volkomen in de lijn. Van dumping hoeft daarbij in het geheel geen sprake te zijn, dat hangt heelemaal af van de uitvoering, van het percentage waarvoor men scripbetaling toelaat en van den koers der scrips. De daling van den dollar is heel wat erger dumping, want daar wordt niet een deel van de exportfactuurwaarde.maarde volle verkoopsprijs in gedeprecieerde dollars be taald. De landen, die met dezen Zusatzexport bewerkt" worden, kunnen, mits ze voor een even redig bedrag scripinkomen uit Duitschland trekken, daaruit dan ook geen nadeel hebben, want tegen over den meerderen invoer uit Duitschland stunt een yrooter consumplierertnoi/en der srriphouders diede o:pbrenf/.if nu kunnen verteren. En dat men in dit opzicht het systeem gaat veranderen, niet meer de kooper van Duitsche waren de (Jenehmigung geeft om Sperrmarken of scrips te gebruiken, doch den Duitschen exporteur dat laat doen. is demogelijk heid daar, dat dumpingprijzt n nog meer worden tegengegaan omdat men nu schei-per het percentage kan bepalen, dat toegestaan moet worden om nog juist concurreerend te zijn, terwijl het nu vaak voorkwam dat de buitenlandsche importeur een ..extra koopje" had. * * * Ondanks mopperen en ondanks schimpen op die kwade debiteuren van Duitschers. die het ideaal van een waardevaste mark misbruikten om ons wijs te maken dat zij niet de volle rente op hun schulden in guldens of vrije marken konden be talen, maar die ondertusschen aanboden om de helft plus de helft van de helft te betalen mits dr rest werd kwijtgescholden, was de rust al min of meer weergekeerd. En we zouden onze scrips in dank hebben aanvaard, wanneer niet plotseling de Zwitsers roet in het eten hadden gegooid, in dier voege,, dat zij het klaarspeelden een regeling te treffen waardoor beleggers 100 pC't. zouden kunnen incasseeren. Dat bracht ineens weer alle gemoederen in rep en roer. Pas die regeling van de Zwitsers heeft weer het transfermoratorium in het juiste licht doen zien. Wat was immers het argument voor de heele regeling? Niet genoeg exportover schot om de rente te kunnen betalen. Volkomen juist zeggen de Zwitsers, maar dat komt omdat andere landen niet genoeg bij jullie Duitschers koopen. Wij koopen daarentegen veel meer in Duitschland dan we daar verkoopen. zoodat wij ruimschoots voldoende waren afnemen om dat surplus te beschouwen als betaling in natuia van de ons toekomende rente. Dit is heelemaal niets nieuws, ook wij in Nederland hadden dat in Juni van dit jaar al uitgeknobeld. en velen waren tot de conclusie gekomen, dat onze rente dus ook vol betaald kon worden, en dat de transfermoeilijkheden dan maar ten laste van die landen moesten komen, die er de oozaak van waren, die dus te weinig in Duitschland kochten. En wanneer Duitschland dat niet vrijwillig inziet, dan moeten wij maar naar de eigenrichting grijpen, aldus was de meening van velen, door de deviezenclearing in te stellen waartoe de regeering zich al heeft laten machtigen. Daarover is veel gesproken, en nog mee geschreven, maar er is vrijwel niets aan gedaan. Wat inderdaad ook begrijpelijk is. Wij leven. ondanks het feit. dat we door den nood af en toe in een andere deur gedrongen worden, nog steeds in de vrijhandelsmentaliteit, en bij die ..vrije economie" behoort een vrij betalingsverkeer, en evenzeer past daarin een handelsbeweging met ..driehoeksverhouding", waarbij een importsurplus uit een bepaald land heelemaal geen bijzondere aanspraken wettigt, wijl immers daartegenover een exportsurplus naar een ander land kan staan, waardoor de keten sluit. Maar de ..gebonden economie" wint nu eenmaal meer en meer veld, en daarbij hoort nu juist het balanceeren van de handelsbeweging met elk land afzonderlijk, zoodat een importsurplus positief aanspraken geeft op betaling van intrest. Nood breekt wetten, en maakt ook wetten, zoo heeft de nood in de laatste jaren de wet van de reciprociteit gemaakt. En die reciprociteit zou ons inderdaad meer recht geven op transfer van onze rentevorderingen dan Amerika. Onder normale omstandigheden kan men het standpunt huldigen van de gelijkheid van alle crediteuren, en is preferentie van n te laken. Maar wanneer het duidelijk is. dat- enkele credi teuren meer schuld hebben aan de betalingsonmacht van den debiteur, dan is het niet onbillijk. dat zij ook een grooter deel van' den strop hebben. Juist het doorbreken van het reciprociteitsbeginsel van de gebonden economie" spreekt daarvoor. Eenvoudig is het vraagstuk allerminst. en voor een land, dat nog het verst afstaat van de bilaterale gedachte, is het heel logisch, dat er zware weerstanden te overwinnen zijn. maar nog maals: nood breekt wet. Nu moet men wel bedenken, dat in Zwitserland de verhoudingen in de Duitsche handelsbewegingen nog veel sprekender zijn dan bij ons: in het eerste halfjaar exporteerde Zwitserland naar Duitsch land voor 40 millioen Mark terwijl het voor niet minder dan 170 millioen Mark aan waren vandaar betrok. Nederland voerde voor 112 millioen Mark naar Duitschland uit en importeerde vandaar voor 278 millioen. Het Zwitsersche importsurplus is dus niet minder dan 3j maal den uitvoer naar Duitsch land, het onze \ J maal. En bovendien heeft het in Zwitserland nog concessies moeten doen om nog meer uit Duitschland in te voeren, nog Zusatzimport op den koop toe te nemen dus. Ken mededeeling', die men intusschen wel met een korrel zout zal moeten nemen, en waardoor onze onder handelaars r/,ich maar niet moeten laten afschrikken. Tentoonstellingen Kunstzaal 't ('enter. Torenstraat 140. Den Haag. Werken door A. .1. Polsma. Rotterdam. Tot 20 Oct. Kunstzaal A. Vecht. Uokin 122. Amsterdam. Werken door I'. D. Kezelman. Tot 20 October. Unger en van Mens. Rotterdam. Schilderijen van Nederlandse!)!» en Fransche meesters.Tot 22 Oct. Vereeniging ..Voor de Kunst", l't recht. Schilde rijen en beeldhouwwerken door leden van den Nieuwen Schilders- en 'Beeldhouwerskring (X.S.B.) Tot 22 October. Baarnsch Lyceum. Grafisch werk. teekeninjïen en schilderijen van J. Bezaan. Tot 21 October. Studio '32. Rotterdam. Werken van Jan Visser. Tot 25 October. Kunsthandel Huinck & Scherjon. Amsterdam. Aquarellen. Pastels en Teekeriingen door Toseph Teixeira de Mattos en Beeldhouwwerken door Dr. ,T. Mendes da Costa. Tot 28 October. Kunstzaal W. Wagenaar, Nieuwe Gracht 25, Utrecht. Werken van U. A. Henriet.Tot 28 October. Kunsthandel Aalderink, Amsterdam. Schilde rijen, Droge naaldgravures en Houtsneden door ('or de Wolf f. Tot 28 October. Kon. Kunst/.aal Kleykamp. Den Haag. Stalen meubelen en lampen, uitgevoerd door Gispen's fabriek voor Metaalbew. N.V. Tot 30 October. Kunsthandel Willem Brok. Ivlelkpad 25. Hil versum. Nagelaten werk door Patrick Bakker. Tot 30 October. Kunstzaal Martinus Liernul-. Zeestraat. Den. Haag. Tentoonstelling van Houtsneden, Litho's en Teekeningen door D. H. Volz. Tot 31 October. Kunstzaal Goudstikker. Tentoonstelling van moderne kunst. Tot 2 November. DéKunstkelder, Spui 13, Amsterdam. Beeld houwwerk en schilderijen door Jan Heijens. Tot l November. Kunstzaal van Lier. Amsterdam. Schilderijen en aquarellen door Lilly Steiner. Tot 2 November. Kunsthandel Van Meurs, Amsterdam. Oud-.Iapansche Houtsneden. Tot 4 November. Kunsthandel 't Olde-Huus, Amsterdam. Werken van Gust. van de Wall Perné. Tot (i November. Kunstzalen d'Audretsch, Den Haag. Werken van K are l de Nerée tot Babherich.