ouwenkiesrecht in Spanje Lou Lichtveld E' Toer bet eerst iu de geschiedenis Na de lachwekkend snelle opeenvolging van een drietal kabinetecrisissen in Spanje, is thans het gesprek van den dag, n de aandacht van schier alle krantenkolommen gewijd aan de aanstaande -verkiezingen van de Cortes. Spanje is het land van ?de loteryen, en meer nog dan anders worden de gemoederen in beweging gebracht, nu zulk een loterij ,,volksvertegenwoordiging" heet, de hoofd prijs een parlementaire meerderheid is, en de prqs voor elk twintigje" in den vorm van een amerzetel wordt uitbetaald. jidSat is geen minachting voor het democratisch beginsel die ons deze vergelijking opdringt. Voor de rste maal in de geschiedenis van Spanje zijn de verkiezingen er een kansspel geworden, waarvan niemand, zelfs de meestingewijde niet, den uitslag vS» te voren berekenen kan, of zelfs meer bij be nadering vaststellen. Want voor het eerst heeft men rekening te houden met een factor waarvan men den invloed op de politiek nog niet kent en lastig vooruit bepalen kan omdat deze volstrekt aiieuw is. De grootste politici schudden twijfelend liet hoofd en onthouden zich wijselijk van elke ?voorspelling. Ieder hoopt volgens zijn overtuiging, snaar niemand wét naar welke zijde de schaal zal «verslaan door den zwaren druk die voor de eerste zaaal in politicis zal uitgaan van de vrouw. Dat Spanje door een goedgeleide verkiezing van den eenen dag op den anderen van een verziekte monarchie in een uiteraard nog gebrekkige repu bliek is veranderd, had men te danken aan het feit dat de verschillende linksche groepeeringen voor deze ne gelegen heid een -soort van eenheidsfront ?vormden van zoo liberale allure, dat ook menige rechtsche fractie zich ?eveneens voor slechts deze ne gele genheid daarbij aansloot. Zoo gauw de republiek echter een voldongen ?feit was, viel deze ndags-coalitie "weer uiteen, waardoor het reusachtig ingewikkelde consolidatiewerk der republiek niet weinig bemoeilijktwordt. Men mag daarover lamenteeren zooveel men wil, Spanje is nu eenmaal een slechte voedingsbodem voor alles wat zweemt naar collectiviteit; de gemid delde" Spanjaard is een aarts-individu.alist, wat zeggen wil, dat hij nooit . doorsneemensch is, maar altijd op de een of andere manier extreem. ?Collectiviteitszin eischt scholing, en daar een degelijke scholing in Spanje ?ten eenen male ontbreekt en ook niet binnen enkele jaren tot stand ian komen, heeft men nu eenmaal liet hyperindividualisme en de tallooze ?partijschappen voor lief te nemen. ondanks de vele moeilijkheden en a-emmen die daardoor ontstonden, heeft de Constitueerende. Vergadering <de Cortes Constituyentes") toch allerlei belang rijks tot stand gebracht, en bezit Spanje thans Bijvoorbeeld een huwelijkswetgeving waarvan deskundigen beweren, dat zij de modernste ?en beste van Europa is, en heeft het land ook algemeen vrouwenkiesrecht gekregen, hetwelk nu, Zondag 19 November voor het eerst in practijk ?zal worden gebracht, met de onberekenbare ge volgen waarop werd gewezen. Dat is alles nu wel heel mooi, maar al onze -wetten ontleenen hun werkelijke zin alleen aan hun ?eventueele goede gevolgen, en niet zoozeer aan hun "theoretische verdedigbaarheid of wenschelijkheid. Een modelwetgeving is niets waard, wanneer er geen modelbevolking is om eraan te gehoorzamen. Misschien ligt ook dit in den aard van den Span jaard, om stijf hoof dig, met een zekere don-qui?chotterie achter strakke consequenties aan te jagen, zonder voldoende rekening te houden met -opportuniteit en geleidelijkheid, zonder het rustig tempo in acht te nemen, dat speciaal op politiek gebied onmisbare voorwaarde schijnt om tot duur zame resultaten te komen. Er is reden te over te gelooven, dat het onbe;perkt en plotseling in toepassing brengen van het vrouwenkiesrecht in Spanje een hachelijke onder neming is. Niemand die hier nog zoo achterlijk is de gelijkberechtiging der vrouw niet tenminste theoretisch te billijken. Maar velen, zeer velen zien dn de directe daadwerkelijkheid ervan weinig heil. En als men, de bizondère positie van de vrouw in Spanje in aanmerking neemt, dan lijkt deze vrees niet ongegrond. De Spaansche vrouw..., velen zeggen, dat zij een onmondig kind is, sinds menschenheugenis niets anders dan het erotisch ideaal vanden man, dat naar Moorsche zede met ridderlijkheid maar jaloersch bewaakt werd als.; iets geheimzinnigs, dat men niet genoeg buiten alle openbaarheid kon houden, dat men niet genéeg kon cultiveeren als erotisch, maar uitsluitend erotisch ^om niet te zeggen: sexueel) object. De geheele opvoeding van de vrouw in Spanje was, en is nog, daarop gericht. In welke kringen men ook zoekt, van jongs af aan leert het Spaansche meisje maar n ideaal kennen: de novio, de ver loofde. Haar geheele en uitsluitende streven is verovering van den man, of liever: verovering van het huwelijk. Van een eigen gezin, waaronder ver staan moet worden: ten eerste het ideaal van de burgerlijke Fransche vrouw ,,mon petit chez-moi"; ten tweede een rijke kinderzegen, en ten derde de sexueele binding van den aanbeden, eenigen echt genoot. In de eeuwenlange practijk is het conflict tusschen deze drie onder-idealen soms op eigen aardige wijze opgelost. Zoo zijn bijvoorbeeld de hoofdoorzaken van de fabelachtig groote kinder sterfte in Spanje deels te zoeken in het feit, dat de zich respecteerende vrouw Hier zelden of nooit zelf haar kinderen voedt om niet aan erotische aan trekkingskracht voor den man in te boeten, en deels in het feit, dat zij met plezier een dozijn kinderen ter wereld brengt, omdat zij gaarne rekening houdt met de waarschijnlijk heid dat tochide helft van haar kroost vroegtijdig sterft. Weinig vrouwen levens hier, die bij nadere kennis making geen droevige geschiedenissen blijken. Intusschen, andere idealen kent de vrouw in Spanje nog steeds niet. Zij is meer dan elders het behoudende element, nergens is het aantal vrouwen dat ter kerke gaat zoo overwegend op dat der mannen. Hier is de intellectueele,? zelfstandig denkende vrouw uitzondering, hooge uitzonde ring. De vrouw is in Spanje meer dan waar ook sacrosanct en taboe-object, maar welk een dom, interesseloos, lacherig-onnoozel en schrikachtig object! Hoofdschuldigen in deze zijn natuur lijk de mannen, die er een riddereer in stelden ,,alles zelf op te knappen", en zich een groote vaardigheid ver wierven om iri elke geestelijke boeren dochter een onderdanige maar verhe ven Dulcinea van Toboso te zien. Nu slaat de schrik allen om het hart. dat de mannelijke wapens, de demo cratische wapens -waarmee zelfs de mannen hier nog geen al te groote vaardigheid toonden in handen worden gegeven van geestelijk onmondigen en achterlijken, inplaats van aan gelijkwaardige vrouwelijke kameraden. Men heeft aan het dreigende gevaar het hoofd willen bieden door inderhaast een paar vrouwen organisaties op te richten. Maar begrijpelijkerwijze functioneeren die slecht en vinden ze weinig aanhang. De rechts-georiënteerde nog het meest, wat niet te verwonderen is, daar vaststaat, dat verreweg de meeste vrouwen zeer rechts-voelend en kerksch zijn. Wanneer men bovendien weet, dat in sommige landstreken, zooals bijvoorbeeld Catalonië, het aantal stemgerechtigde vrouwen met 25 pCt. dat der mannen overtreft, dan is het wel duidelijk, dat de vrees van vele oprechte republikeinen verre van ongegrond is, en de aanstaande verkiezingen voor hen tot zeer onaangename resultaten zullen kunnen leiden. Immers vermoedelijk zullen er toch minder vrouwen zijn die kiezen zooals hun man kiest", dan vrouwen (waaronder zulk een groot kwantum ongehuwde) 'die ,,kiezen zooals hun biechtvader eischt". En hoe dit laatste zijn zal, is niet twijfel achtig na de wetten welke de Cortes hebben uit gevaardigd inzake de scheiding van kerk en staat, de laïciseering van het onderwijs en het huwelijks recht. En na de verschillende zendbrieven van Sevillaansche Spaansche boerenvrouwen paus en bisschoppen die vooral in de laatste maanden zijn gepubliceerd. In de linksche organisaties is het vrouwelijk element uitermate schaarsch vertegenwoordigd. Zelfs daar heerscht een phobie voor alle moder nisme dat de uitgelezen en verheven positie van de vrouw" zou kunnen schaden, waardoor de banden van het gezin losser zouden worden ge schroefd, waardoor men zou kunnen komen tot de sovjet-toestanden", waarover hier de meest dwaze voorstellingen heersenen en waaraan geen vrouw hier denkt zonder oprecht te griezelen. De republikeinsche wet heeft het bestaan van vrouwelijke alcaldes (burgemeesters) mogelijk ge maakt. In een reeks kleinere plaatsen zijn ze er heusch bij gebrek aan beter onlangs ge komen. Men neemt ze echter niet ernstig, en het is ook inderdaad twijfelachtig hoe de proef zal zijn uitgevallen als wij eenige maanden verder zijn. Natuurlijk moet en zal alles wat men in deze nastreeft op den duur mogelijk blijken. Met de wetten alleen en hun blinde toepassing komt men niet verder Wie Spanje kent, bemerkt aanstonds dat deze positie er niet arialoog is met die in andere landen aan den vooravond van het vrouwenkiesrecht. De achterstand i s hier grooter, de moeilijkheden liggen geweldig opgestapeld; er is in dit opzicht meer overeenkomst met Turkije of Noord-Afrika te vinden dan met welken staat van Europa ook. Er is in andere landen ook meer geleidelijkheid geweest, meer strijd om het bereiken. Daar hebben de vrouwen zich hun gelijkberechtiging veroverd, en wie dit kan, heeft uiteraard recht op medezeggirigschap. In Spanje echter is het vrouwenkiesrecht een geschenk van mannen geworden. Een ongevraagd geschenk van overdreven galante eaballero's; een onvolkomen en gevaarlijk cadeau, want een instru ment zonder gebruiksaanwijzing, een machtsmachine zonder leerschool voor het doelmatig aanwenden daarvan. Zoo begaan de Spaansche mannen in haastige overcompensatie een tweede fout even groot als de eerste. Na de vrouw eeuwenlang geschaad te hebben door haar te vernederen tot veelbegeerd. maar exclusief erotisch object zonder de minste autonomie, handhaven zij haar in deze onwaardige positie, maar leiden haar aandacht af door haai' het gevaarlijkste wapen der democratie, een vol ledig en onbeperkt stemrecht, toe te kennen. Het schijnt niet onmogelijk dat de Spaansche vrouw zich thans met dit wapen, onbewust mis schien, maar met instinctieve zekerheid zal wreken, en de republiek der mannen de doodsteek toe brengen. Of zal het blinde noodlot de loterij toch nog anders doen uitvallen? Binnenkort zal de uitslag der verkiezingen het ons duidelijk genoeg leeren. Barcelona, Nov. 1933. Rust, kalmte en zelfbeheersching keeren weer terug na het gebruik van Mijnhardt's Zenuwtabletten. Glazen Buisje 75 et. Bij Apoth. en Drogisten.