. f ? ?? ? ? De Groene Amsterdammer van 25 November 1933 N o. 2947 (' Gelijkschakeling der Duitsche wetenschap Prof. Dr. J. H. Thiel Hoffmeister, Kritische Untersuchung der Charakterentwifcklung der Athener mit besonderer Berücksichtigung des Einflusses der Landschaft Attika und Athen. Eine kulturgeographische Studie. Diss. Hamburg. Men zal zich wellicht verbazen, dat boven staande zwaarwichtige titel wordt gevolgd door de bespreking van n slechte dissertatie van 80 bladzijden druks, misschien zelfs meenen, dat aan een dergelijke dissertatie door een uitvoerige bespreking te veel eer wordt gegeven. Intnsschen is bovengemeld boekje een zoo sprekend symptoom van de mentaliteit, die thans blijkbaar in Duitsche wetenschappelijke kringen heerscht, dat ik mij verplicht achtte, er bier de aandacht op te vestigen. Dat het boekje n grove, platte scheldpartij op den Griekschen burgerlijken staat en de Atheensche democratie zou bevatten, had ik verwacht: dit is, gezien de sterke feodale inslag in het Duitsche volkskarakter, slechts een natuurlijke uiting van sterke minderwaardigheidsgevoelens en in Duitschland dan ook niet nieuw. Dat de schrijver ten aanzien van het economisch leven der Grieken geheel den historicus Beloch en consorten bleek . te volgen en derhalve de ontwikkeling van handel en nijverheid sterk te overschatten, onder mis kenning van het zoo sterke agrarische element, was al evenmin een groote verrassing. En dat het boekje op talrijke plaatsen getuigenis aflegt van onkunde en wanbegrip van den schrijver, wil ik daarlaten: er worden meer slechte dissertaties geschreven. Maar het non plus ultra vormen de principieele stellingen, waarop het betoog rust. De schrijver, een boerenzoon van ongetwijfeld echt-Arischen bloede, heeft van zijn boerenhof eenige nobele vooroordeelen in de wetenschap meegebracht: stad en zedeloosheid zijn zonder meer n, vrede (om van pacifisme heelemaal te zwijgen) is identiek met moreel verval, handel en bedrijf.... nu ja, dat is terrein der Joden, d.w.z. schr. spreekt steeds van Sarten", maar psycholo-, gisch is dat hetzelfde. Aan deze normen wordt dan het verval van den Atheenschen staat ge toetst. Aan het slot, waar de resultaten van het onderzoek" worden samengevat, heet het o.a.: 1. Gründung der Polis (stad) im Schutze des Akropolis-Burgfelsens. Sie bewirkte eine starke Abschwachung des Kampfes ums Dasein und begründete den vorwiegend friedlichen Wett bewerb. Arm Athene, was het maar waar! Tot nu toe meenden wij, dat het exclusivisme naar buiten, dat den Griekschen stadstaat bovenal karakteriseert, een min of meer permanenten krijgstoestand met zich bracht en dat dit n van de voornaamste factoren was, die tot den ondergang van de Grieksche samenleving leidden; es ist nicht wahr: vrede brengt verval, oorlog niet ! 2. Entwicklung von Handel und Gewerbe.... Statt in die soziale Organisation der Sippen gliederte sich die Bevölkerung in zahlreiche Berufsstande. Staatsund kulturerhal ende'Kardinaltugenden schwanden zugunsten des stadtischen Charakters": Schlau heit, Gewissenlosigkeit, Eitelkeit, Geistesgegenwart und Schmiegsamkeit traten an Stelle von Anstand, Ehrgefühl und Entbehrungsidealismus. Statt sittlicher Kraft und kriegerischer" T chtigkeit: Handelssinn und geschaftlicher j^Wagemut. De tegenwoordigheid van geest werkelijk een origineele vondst! wordt onder de ondeugden gerangschikt; en dan die , ,Entbehrungsidealismus" l Overigens wordt het stadskarakter" van no. 2 pas goed duidelijk in verband met het volgende citaat: Ausbreitung fremdrassiger Gastsarten (metöken und freigelassene Sklaven), schmutziger Schieber", die es verstanden, sich nach und nach zu einer kapitalistischen Weltmacht emporzuschwingen. Erst hetzten sie das Bürgertum gegen den antisartischen Kriegsadel auf und liessen es dann mit Hilfe nichtswürdiger Demagogen zielbewusst demoralisieren und sich selbst im Klassenhass zerfleischen. Tot goed verstand diene het volgende: schr. wordt door de dwangvoorstelling beheerscht, dat de dragers van handel en bedrijf geen Atheners waren, maar tot andere rassen behoorden; de fremdrassige Gastsarten" (metoiken en vrijgelaten slaven) drongen zich in de burgerij, beheerschten de volksvergadering en waren voor een groot deel schuld aan de democra tiseering van den staat en aan de sub 2 beschreven verdwijning der Kardinaltugenden ten gunste van het steedsche karakter." 1) Schr. laat natuur lijk niet na, erop te wijzen dat onder de Gast sarten" talrijke Oosterlingen (Semieten !) waren, m. a. w. de sartoide TJmwandlung" van de Atheensche samenleving was voor een groot deel de schuld van. ... nu, laten we maar zeggen van de Joden, die stumperds zijn tegenwoordig overal goed voor ! Ook hier wrijft men zich weer de oogen uit! Want het is als met de vredelievende polis daarstraks: mogen dan al oudere Atheensche staatslieden iets scheutiger zijn geweest met het verleenen van burgerrecht aan niet-Atheners, juist de democratie zelve was uitermate exclusief tegenover vreemden, er is geen sprake van, dat men vreemdelingen en vrijgelatenen op groote schaal het burgerrecht zou hebben verleend. Men kan deze dwaasheden geheel ad absurdum voeren door te wijzen op het feit, dat Home, in tegenstelling tot den Griekschen stadstaat, vrij gevig was met zijn burgerrecht en bijv. vrijgelaten slaven algemeen als burger aannam, men kan bij Rome wellicht inderdaad van een sartoide TJm wandlung" ten aanzien van het volkskarakter spreken, maar. . .. juist daar is de maatschappe lijke en politieke ontwikkeling geheel anders ge weest dan in Athene ! En wat van Sparta te zeggen, dat ondanks de afwezigheid van een ..sartoide TJmwandlung", ondanks ijzeren betrachting van de staats- und kulturerhaltende Kardinaltugenden Mut und Ehrgefühl" aan zijn kazernecultuur veel grondiger is te gronde gegaan dan Athene aan zijn sarten? Men kan zich ook afvragen, hoe het mogelijk is, dat ook maar n denkend mensch zou miskennen, dat de vrijheid van de burgerlijkdemocratische Grieksche samenleving, al bracht zij natuurlijk misstanden mee, de natuurlijke voedingsbodem was voor de Grieksche civilisatie. En mag men als democraat misschien bescheiden lijk de vraag stellen, of er staatsvormen zonder schaduwzijden bestaan? Maar genoeg ! Uit de citaten zal den lezer wel gebleken zijn, dat wij ons hier midden in het af schuwelijke ideologische bargoensch van de nat.soc. beweging bevinden; wat valt er dan nog te praten? Verbaast het ons van dezen scribent, dat hij n van de edelste deugden der Ath. demo cratie, haar verdraagzaamheid, niet weet te apprecieeren, maar integendeel de door ieder normaal mensch als betreurenswaardige aberraties be schouwde uitzonderingsgevallen van intolerantie juist als een lichtpunt ziet: met de verbranding van een atheïstisch geschrift in het jaar 432 maken de Atheners bij hem een goede beurt; liet beeld van het boekenverbrandende Duitschland rijst voor ons geestelijk oog. Verbaast het ons verder. dat hij Plato in n adem met een aantal redenaars noemt als n dergenen, door wier toedoen de redenaarskunst in de 4e eeuw een onnatuurlijke beteekenis kreeg, of dat hij voor Clisthenes, mis schien den grootsten Atheenschen staatsman, slechts smaad over heeft, omdat hij het gewaagd had, den antisartischen Kriegsadel" zijn plaats in de burgerlijke samenleving te wijzen? De hoog begaafde en fijnbeschaafde loniërs, de geestelijke voorouders der Atheners, worden met het volgende iudicium abgespiesen": Neben dem Epos (Homer) und den Anfangen der noch von sittlichem Ernst getragenen Lyrik entfaltete sich hier im 6.-5. Jahrhundert u. a. die vorattische Philosophie (Thales, Anaximander, Anaximenes, Heraklit. ASTORIA 2 orkesten De beroemde Mexlcaansche Marimba-band Da pittige Weensche favorieten Pythagoras, Xenophanes), mit deren Ausbreitung das religiöse Empfinden der Masse zersetzt wurde. Primare natürliche Fundamentalcharaktere, die Mut, Ehre \md Anstandsgefühl besassen, gab es wohlkaum unterdenkleinasiatischen lonern. Der berwiegend friedliche Wettbewerb hatte vielmehr handelsgewandte, zahe und listige Verstandesmenschen, die dem Materialismus und Egoismus fröhnten, herangebildet." Tenslotte nog een parel van een citaat om het vrede-complex, dat trouwens ook in het voorgaande zijn rol ver vult, te demonstreeren: Bezeichnend für das Schwinden der staats- und kulturerhaltenden Kardinaltugenden ist noch die Tatsache, dass wahrend des Nikiasfriedens eine pazifistische, panhellenische Gesinnung -urn sich grif f. .. . In den ersten Jahren nach dem. erniedrigenden Frieden von 404 verzichtete Athen auf jede selbstandige Aussenpolitik und bemühte sich nur, die gegen Sparta bernommenen Verpflichtungen loyal zu erf uilen." Als men bedenkt, dat onder de Kardinaltugenden" naast moed in de eerste plaats Anstand und Ehrgefühl" worden ge rekend, dan levert de logica het verbijsterende resultaat, dat die loyale Erfüllung bernommener Verpflichtungen" door dezen Duitscher in strijd met Anstand und Ehrgefühl" wordt geacht! Voor wie vorderingen in het huidige Duitschland heeft, dien zal dit overigens helaas geen open baring zijn. Intusschen, het is tenslotte niet zoo erg, dat dergelijke dingen worden geschreven; men schrijve wat men wil, de verdraagzame Ath. democratie zou dit boekje zeker niet op den brandstapel hebben gelegd. Veel erger is het feit, dat dit boekje een dissertatie is, dat de universiteit in Duitschland vrijelijk als executieterrein kan worden mis bruikt voor een geestelijke steeniging, door geeste lijk gepeupel met welbehagen aan de hooge Grieksche civilisatie voltrokken. Wat te denken van een promotor, die in het jaar 1932 (dus nog vóór de nationale verheffing!) dergelijken Schund als dissertatie aanvaardde? Als dit in 1932 mogelijk was, dan behoeft men niet te vragen, wat men van het Duitschland der nationale verheffing op dit punt te wachten heeft. 1) Natuurlijk hangen de ondeugden Schlauheit. Gewissenlosigkcit u.s.w. met de democratiseering samen; maar er was een moeilijkheid: ook aan den verheerlijkten ouden Kriegsadel tvas op dit punt toch u-el een steekje los geweest, men denke aan Odysseus ! Odysseus icas echter niet van zuiverArischen bloede! Is deze Duitscher vergeten, dat er ook nog zoo iets bestaat als ..echt nordische List"? IK ROOK ze KOSMOS EN MARECHAL NIEL SIGAREN