1 'ir De Qroene Amsterdammer van 9 December 1933 13 Schilderkunst Parijscne Italianen MJ Hulnck en Seherjon, Amsterdam Door toedoen van de goede zorgen ?van Gino Severini treft men op deze interessante tentoonstelling een aan tal representatieve werken van een 15-tal te Parijs levende Italiaansche kunstenaars aan. Wil men zeer in 't algemeen iets zeggen, o.ver deze min of meer aparte ?en Ba nenhangende groep schilders -als geheel, dan zou men moeten spreIcen van een terugkeer tot de histo rische primitieven van hun land, ?van een terugverlangen naar oude zekerheden. Velen van deze schil ders hebben, met Severini zelf, de volte face meegemaakt, die voerde van de, eenmaal door het Futurisme 'verheerlijkte Vitesse" (die men in zekeren zin een voorlooper zou kunnen noemen der fascistische energie"), van een verheerlijken van het prag matisme & la'James en het lan vital A la Bergson, naar de aanbidding van het getal, van de mathematische juiste perspectief, die het construc tieve realisme" eigen is. In Severini, die eenmaal tezamen met Marinetti, Cara en Boccioni, het eerste manifest der Futuristen op stelde (1009), de dynamiseering van het kunstwerk vooropstelden en in opstand kwamen tegen de rust der Platonische begrippen /waaruit een. 'statisch wereldbeeld ontstond), leeft thans, zooals in démeeste dezer hier exposeerende Italianen, de.... Pla tonische opvatting, dat kunst en wetenschap, naar bun wezen verwant zijnde, door gemeenschappelijke getal wetten verbonden worden en daarmede in het wetmatig-mathematisch bestel van den Kosmos ingebed behooren te zijn! Ook bestaat bij hen over 't alge meen de opvatting, dat ,,lijn" en vorm" in den opbouw, den architec? tonisch-mathematischen opbouw, van een schilderij van positieve waarde zijn. de kleur" daarentegen een ?zinnelijk-destructief middel is, dat alleen mag worden toegelaten in zooverre het door de geometrie beheersoht wordt en wetenschappelijk wordt afgestemd gelijk de, eveneens door het getal beheerschte, toontrillingen in de muziek. Ongetwijfeld zijn er onder deze 15, met een of enkele doeken vertegen woordigde schilders, enkelen die min of meer buiten deze algemeene karak teristiek vallen. Ik noem in de eerste plaats Edwige Campograude die hier twee zeer levende en dynamische visch.... stil-levens en eeu stads gezicht in Brugge toont. Naast Severini, die in zijn later werk, naar ik vroeger naar aanleiding van een overzichtstentoonstelling van zijn oeuvre in deze zelfde kunstzalen eens opmerkte, een schoonheid verwerke lijkt, die zich al meer en meer uit zijn vele theoretische preoccupaties begint los te wikkelen, behoort Giorgio de Chirico, met zijn Cheval" en Trophées", tot de markantste figuren. In zijn werk kruist, kan men zeggen, het archaïseerend-kJassicistische zich met het modern-constructivistische: hij dicht", gelijk Carl Einstein het noemde, een soort gedroomde mathe matiek"; hij bedrijft, in zijn werk, «en.... somnambulistiscbe Astro logie" ! A. E. VAN DEN TOL St. Ijucas, te Amsterdam Het is eigenlijk logisch bij de be spreking van tentoonstellingen, die geregeld en snel weêrkeeren, zich te beperken, wilt ge het geduld van den lezer niet te veel streelen uit angst voor rebellie. Het is menschelijk den lezer, ook een mensen ! als zoodanig te behandelen. Deze noodzakelijkheid trof mij dezen keer ongewoon sterk; ik zal daar-naar hier dus handelen, en slechts zeer weinig schilderijen bespreken. Ik begrijp van Mej. L. Anaingh, dat zij aan verschillende voorgangers heeft gedacht en aan sommige zeer beroemde schilderijen, had ik het anders gezien ! tot mijn spijt bekennen, dat dit werk in alle opzichten niet gelukt is. Noch de groepeering, noch het psychologische, noch de coloratie zijn van voldoenden aard om de waardeering van Mej. Ij. Ansingh's talent te doen stijgen. Een tweede opmerking, hier noodig, is meer van algemeenen aard. Zij betreft de beeldhouwers. Het heeft mij reeds lang verbaasd, en het is een ver bazing, die nooit reden kreeg op te houden, dat de beeldhouwers in Holland zoo weinig de belangrijke koppen" van hun tijd maken. Ik heb meer dan> eens de opmerking gehoord bij een dood, en door een beeldhouwer ik wist niet, dat de gestorvene zóó belangrijk was, anders had ik hem graag voor mijzelf ge maakt". Dat is natuurlijk nog geen voldoende reden. Een beeldhouwer moet een belangrijken kop maken, uit waardeering, uit vriendschap, Leo Gestel toen zij de hoogleeraren in de tropische hygiëne te schilderen kreeg. Ik bedoel hiermee niet, dat Mej. Ansingh onder den invloed, van beroemde schilde rijen, terecht befaamde werken, haar schilderij heeft gemaakt; inderdaad niet maar dat haar kennis der schilderkunst haar bijv. heeft doen denken: deze groep dokters, daar maak ik mijn regentenstuk van !" Schilderkunstig was deze groep dok toren in witte jassen en met de kop pen, die behooren iets te beteekenen, een 3-voudige opgaaf: zij was sterk van picturalen aard (de witten); zij kon psychologisch zijn in de koppen; een gelukte groepeering zou een be wijs van vaardige schilderkunst ge weest zijn. Ik moet hoe gaarne Kunsthandel Buffa uit ironie desnoods; hij moet daar niet xvachten op een bestelling; hij kan die tussclien de bestellingen door maken. Hij heeft toch dan de kans zijn beste koppen" enz. te maken; hij kan daar bezield worden door een groot, tegenover hem staand leven, en hij geeft ons een beeltenis, die alleen al door de afgebeelde de kans heeft belangrijk te zijn of belangrijk te worden. Daarnaast kan hij tot het noodzakelijk onderhoud, ook van de zijnen, burgemeesters en voorzitters van kunstcommissies maken en vijf en twintig jaar gehuwde leiders van liefdadigheidsvereenigingen en bridge clubs, die in de ne vreemde bui van hun leven, zichzelf in brons willen zien, zooals ns Caesar in marmer gehouwen werd. Hij kan dat doen, en moet dat als burger wel doen. Maar laat hem daarboven de anderen ma ken. Dat Smout Breitner maakte getuigt dus ten minste van besef. Het beeldhouwwerk van Prïtz J. Kormis, bij van Ijler De eigenschap, die het meest bij dit beeldhouwwerk natuurlijk is, is zeker niet de eigenschap, die het monumentale doet maken, maar is (haast schreef ik integendeel) die eigenschap, die voert tot het innige. Daar is ongetwijfeld het beste bij Kormis te vinden; in het groothouden wordt hij ver door Barlach over troffen. En dat innige bij Kormis vindt ge dus niet in de groote figu ren, die een verborgen? neiging sym bolen te zijn, ons vertoonen, maar duidelijker, eenvoudiger, zuiverder in de portretten, (behalve in dat van hem zelf; mocht het daar niet in de groep van de twee koppen, naar malkanderen téedergenegen, in de j zittende moeder met het kindje; g in een gaande vrouw, in een meisjesportret enz. Kormis zal dus, wanneer het overige deel van zijn werk zulk oordeel niet ongeldig maakt, en ik meen daar aan te mogen twijfelen, een geschikter portrettist zijn en een beter maker van kleine beeldhouwwerken en dat alles in de innigheid geconcipieerd, dan dat hij op den duur zal overtuigen door een groote tragische figuur. Gestel bij B af f a te Amsterdam Zonei Het was een hartelijke gedachte van Gestel, wat ge een aardige Sint Nicolaastentoonstelling zoudt kunnen noemen, nu te houden bij Buffa. Er is werk van allerlei trant, zooals ge dat van dezen beschaafden schilder en vaardigen illustrator (van recep tieven aard) kunt verwachten. De grootste eigenschap, die ge hier op uw verheugden, welwillenden omgang langs al deze wei-gelijste, smakelijk gepraesenteerde teekeningen, al of niet gekleurd, in Gestel erkent en die ge dus bij hem als de meest eigene nog vindt, is die der kleur. Er zijn hier inderdaad een aantal char mante gekleurdheden, die ik hoop te zien in menig interieur, juist na Sint Nicolaas. Maar ook voor de lijn staat Gestel gereed. Ge kunt dus als ge een minnaar van het lijnenspel zijt, ook hier uwe gading vinden, en het is velen mogelijk gemaakt hierheen te gaari, doordat Gestel ook zijn harte lijkheid niet ingehouden heeft toen hij aan de prijzen dacht; ook daar heeft hij aan het feest en aan de beurzen gedacht. En dan is er nog iets vast te stellen, ook gewenscht bij dit feest der gulheid en van het denken aan anderen; er zijn in het voor in vloeden gevoelig beschouwen der na tuur van Gestel vele schakeeringen, zoodat werk van allerlei trant den kooper gerieft. PLASSOHAËRT Nieuwe uitgaven Het Autoboek voor jongens. Met 100 foto's en teekeningen. Naar de Duitsche uitgave bewerkt door W. J. C. Eikendal met medewerking van Jhr. Jan Feith. N.V. Uitgevers-Mij. Kos mos", Amsterdam. Voor de vele jongens, die belang stellen in auto's, zal dit boek een mooi hulpmiddel zijn om kun kennis over dat onderwerp te verrijken. De Stille Don, door Michail Sjolochow. Tweede goedkoope uitgave. Contact-uitgevers, Amsterdam.