Mensch en machine r/ Verlichte wolkenkrabber plan van beperkte massa-productie op ieder gebied, hoogere c enen, strikte verdeeling van arbeid en wettelijke bepalingen van arbeidsuren, afschaffing van oneerlijke concurrentie, enz. De andere school predikt terugkeer naar het land uit de over bevolkte steden. Zoodra de depressie in de V. S. van langen duur bleek te zijn, zette er automatisch een vlucht naar het land in van arbeiders, die vroeger boeren waren of zoons van boeren. President Roosevelt gelooft even eens aan die verhuizing van werkloozen naar het land. Deze vorm van kolonisatie vond op groote schaal plaats na den burgeroorlog van Noord tegen Zuid. Trots technologische werkloosheid, de voortdurende verbetering van arbeid- en tijdbesparende door electrische* kracht voortgedreven machines, kan men in de V. S. geen haat van het volk bespeuren tegen de machine an sich". Wanneer die bestaat dan komt zij niet tot uiting. Zij schrijven werkloosheid hoofdzakelijk toe aan verkeerd beheer, over-kapitalisatie, te hooge vaste lasten, geldvraatzucht van oneerlijke bankiers, wilde credieten, zorgelooze leiding, krankzinnige verspilling en overlapping" van productie waardoor ,?cut rate" prijzen ontstaan. Henry Ford heeft een betrekkelijk nieuwe methode ingevoerd. Hij bezit een uitgestrekt grondgebied in de omgeving van zijn fabrieken te Dearborn. Door den voortdurenden trek van het landvolk naar industrieele centra bleef een zeer groot gedeelte van dit vruchtbare land braak liggen. Hij richtte bij den oorsprong van de Huron River een kleine fabrieks-eenhaid op, waarvan de machines door water kracht gedreven worden. Het idee van Ford voor deze decentrali satie is^ dat over head" minder is en de efficiteit grooter. Het voornaamste voor Ford is echter het communistische landbouwplan dat hij voor zijn fabrieksarbeiders ingevoerd heeft. Die groote stukken bouwland worden door het fabrieksvolk bebouwd. Zij, die geen werk in de fabriek hebben, bewerken in dien tijd het land op gemeen schappelijke basis. ledere arbeider heeft ponds-ponds gewijze recht op de winsten die de oogst oplevert. Toen Ford de vraag werd gesteld of hij thans inzag dat de mammouth" centrale fabriek overbodig was, antwoordde hij: dat de kleinere fabriekseenheid in vele gevallen te verkiezen was boven de verticale eenheidsfabriek. Het kwam er in de eerste plaats op aan welke arti kelen men op deze wij/e het voordeeligst kon produceeren. Die kleine nieuwe eenheden fabriceeren echter ook massaproducten. Wanneer de vraag groot is, kan hij twee of drie ploegen laten werken. Is de vraag gering, zoodat een deel der arbeiders werkloos is, dan kunnen zij hun eigen kleine hovenierstuinen bebouwen. Hoe vaart de individueele werkman in deze moderne dubbelindustrie? Ford's koninkrijk bestaat uit een federatie van fabriekseenheden omringd door groote bouwlanden. Fabrieksarbeiders onder toezicht van architecten herstellen oude huizen, schuren, werkplaatsen. Zij leggen hovenierstuinen aan en koopen direct of op crediet zaad, planten, enz. in hun eigen coöperatieve winkels. ledere werkman, die tot de eenheids-fabriek behoort, is ingeschreven. Nieuwe werk lieden worden slechts aangenomen bij stemming. Op die wijze wordt de trek of verplaatsing van werklieden sterk gereduceerd. ledere werkman kan wonen waar en hoe hij wil, zelfs wanneer hij in Detroit of in voorsteden dier stad wil wonen. Heel veel arbeiders verkiezen echter dicht bij de fabriek te wonen, d. w. z. op het beschikbaar gestelde land of in het dorp. Een goed voorbeeld levert het Ypsüantie fabriekscentrum van het Washtenaw project. Hier werken onder normale omstandigheden 400 tot 600 man. Zij hebben de Washtenaw Coöperatieve Industrieën georganiseerd waarvan iedere Ford-employéaandeelhouder is. Zij kiezen zelf het bestuur; iedere employéis stemgerechtigd. Ford eischt echter dat alle wijzigingen van artikelen, enz., eerst aan hem onderworpen worden, om te .voorkomen, dat de eenheid van alle ondernemingen verbroken wordt. De bestuursleden verklaarden in een onderhoud, dat Ford zich nog .nimmer met de interne aange legenheden van deze gemeenschap heeft bemoeid. lejdereen, die geheel vrijwillig deelneemt aan de landbouwwerkzaamheden, deelt ook in de revenuen daarvan. Alle producten worden of door de georganiseerde werklieden zelf verbruikt of door de Ford-fabrieken. Een commissaris, aangesteld door de organisatie, is gemachtigd crediet in geld en goederen te verleenen tot een bedrag van 52 dollar per maand. Vele geëmployeerden kunnen van de opbrengst van hun eigen tuinen leven, zoodat het slechts zelden voorkomt dat zij de volle 52 dollar voorschot opnemen. Men zegt dat dit systeem een gedeelte der werklieden gedurende de depressie en werkloosheid beschermt heeft tegen armoede en levensgebrek. In de Northville fabriek en bouwlandkolonie, met ongeveer 400 werklieden, hebben gedurende het hoogtepunt van de depressie slechts een half dozijn om ondersteuning gevraagd. Henry Ford is van meening, dat een ijverig man in staat is zoowel op het land als in de fabriek te werken. Het land is het eenige. dat wij in deze wereld hebben dat zonder afgunst overvloed baart en daarvoor slechts vlijt en energie vraagt. Verbindt men het land met de fabriek dan vormt men een bondgenootschap dat iederen economischen storm kan weerstaan. Woordelijk zei hij: Ik geloof dat het mogelijk is 40.000 en 4.000 families op deze wijze te onderhouden. Ik geloof,, dat een der hoofdfouten onzer samen leving is, dat wij voor ons zelf teveel restricties in 't leven hebben geroepen. Wij weten dat er overvloed is van alles en overal. Laat ons de vele gunstige gelegenheden die er zijn aangrijpen ter ver betering en stabiliseering van onze welvaart." New Ybrk, November 1933.