Historisch Archief 1877-1940
De droom van Lenin, door Stalin
werkelijkheid geworden
Mr. Joh. Huyts
VAN Lenin is de leuze: communisme = sowjetmacht +
electrificatie", leuze, waarin de mogelijkheid van opbouw van het socia
lisme in n land, welke Stalin eenige jaren later met zulk een heftig
heid teg n T otskij en zijn aanhang zou moeten opstrijden, reeds was
voorondersteld. Electriciteit wil zeggen: industrialisatie. Wel moest
Mblotof, de huidige voorzitter van den raad van volkscommissarissen
van de Sowjetunie, bij de discussies over de grondslagen van het
Tweede Vijfjaarsplan in het begin van 1932, dit standpunt uitdrukke
lijk verdedigen tegenover sommige partijgenooten, die het woord van
Lenin zoo letterlijk opvatten, dat slechts de electrificatie als zoodanig
als het leidende beginsel van de technische reconstructie van de
Söwjethuishouding beschouwd mocht worden, maar het kostte hem
Weinig moeite, daarvan de onhoudbaarheid aan te toonen.
De leuze van Lenin leert ong meteen, dat we de industrialisatie
van de Söwjethuishouding niet als een doel, maar als middel moeten
beschouwen. Menigeen is geneigd dit te vergeten. Hij meent, dat het
communisme staat en valt met de uitvoering van het Vijfjaarsplan.
Maar de werkelijke resultaten van het plan worden niet uitgedrukt
in productiecijfers. Men vindt ze in den socialistischen opbouw. Deze
socialistische opbouw voltrekt zich, tegen de aanvankelijke ver
wachtingen van een wereldrevolutie in, in n land. Ook dat beteekent
iets voor het begrip van de industrialisatie. De opbouw van het
socialisme in n land geschiedt niet onder een glazen stolp. De indu
strialisatie is cók middel, om het land van den socialistischen opbouw
te. handhaven tegenover de kapitalistische buitenwereld.
Zoo is de industrialisatie gericht naar binnen en naar buiten. Naar
binnen moet zij den grondslag leggen, waarop de tweestrijd , ,kto-kogo ?":
zal het communisme het van het kap;talisme winnen of omgekeerd,
ten gunste van het communisme wordt beslist; naar buiten moet de
industrialisatie de Sowjetunie ontslaan van badreiging van de
spreekwoordelijke , Russische achterlijkheid". De heele geschiedenis
van het oude Rusland, zoo heeft Stalin eens gezegd, heeft daarin
bestaan, dat het vanwege zijn achterlijkheid geslagen werd: wegens
zijn militaire achterlijkheid, wegens zijn cultureele achterlijkheid,
wegens zijn staatkundige achterlijkheid, wegens zijn industrieele
achterlijkheid, wegens zijn achterlijkheid op landbouwgebied. De
industrialisatie is de schakel geweest, waaraan de keten is opgeno
men, om het land der Sowjets uit zijn middeleeuwsche achterlijkheid
op te trekken tot op het peil van de in technisch-industrieel opzicht
meest vooraanstaande landen en het daardoor tegen de omringende
wereld te beveil gen.
Verscherpt werd deze noodzaak gevoeld, doordat de vrees voor
oorlog, overval of interventie nimmer van de Sowjetmacht week. De
industrialisatie kreeg daardoor, voorzoover zij naar buiten gericht
was, nog nadrukkelijker beteekenis. Hoofdtaak van het vijfjarenplan
was, aldus Stalin, toen het oogenblik gekomen was, om de uitkomsten
van de eerste periode van vijf jaren te overzien,?de Sowjetunie van
een agrarisch en onmachtig, van de willekeur van de kapitalistische
landen afhankelijk land 'te veranderen in een industrieel en machtig
land, volledig zelfstandig en onafhankelijk van de willekeur van
het wereldkapitalisme". Hij zeide het nog concreter: Hoofd
taak van het vijfjaarsplan was tenslotte, in het land alle noodige
technische en oeconomische voorwaarden te scheppen voor een
maximale verheffing van de weerbaarheid van het land, welke de
mogelijkheid geeft, een beslisten afweer te organiseeren van alle
mogelijke pogingen tot militaire interventie van buiten af, alle moge
lijke pogingen tot een gewapenden overval".
Op sommige oogenblikken heeft de industrialisatie, voorzoover zij
door deze overwegingen geleid wordt, schade moeten doen aan de
industrialisatie, als grondslag voor den opbouw van het socialisme.
In het-overzicht van de uitvoering van het Eerste Vijfjaarsplan, dat
de Staatsplancommissie onlangs gepubliceerd heeft, leest men: De
optimale variant van het Vijfjaarsplan was gebaseerd op de veronder
stelling, dat de uitgaven voor de nationale verdediging in verhouding
tot de totale uitgaven voor de volkshuishouding lager zouden zijn,
dan in de aanvankelijke variant van het plan was voorzien. In
het proces van uitvoering van het Vijfjaarsplan was de Sowjetunie
echter, vanwege het toenemende oorlogsgevaar, genoodzaakt haar
verdedigingsprogram (in het laatste jaar van het Vijijaarsplan) uit
te breiden ter verbetering van de defensieve capaciteit van het land''.
Dit kon niet beletten, dat het plan in vier jaar en drie maanden toch
nog tamelijk wel, voor 93,7 pCt., vervuld werd, maar als in 1932
de vermeerdering van de industrieele productie op 3.4 miljard roebel
blijkt uit te komen, tegen 5.7 miljard in 1931, dan was de achter
uitgang in 1932 te wijten aan de noodzakelijkheid, om een deel van
de industrie over te brengen op den arbeid voor defensiebehoeften..
hetgeen gedurende verscheidene maanden een achteruitgang ver
oorzaakte in de opbrengst van de gewone productie in een aantal
ondernemingen". Thans beroemt het land zich er echter ook op, dat
er geen modern verdedigingswapen is, dat het niet zelf vervaardigen kan.
De industrialisatie van de Sowjetunie geschiedt volgens een be
paald plan. Inderdaad is het plan zoozeer op den voorgrond getreden.
dat men niet alleen naar de resultaten van de industrialisatie pleegt
te kijken, om de kansen van den opbouw van het socialisme te
beoordeelen, maar de industrialisatie weer beoordeelt naar de vervulling
van het plan. Men beschouwt het plan als een technische, weten
schappelijke formule van het communisme, en als een formule.
die weinig betrouwbaar blijkt te zijn. In werkelijkheid is het plan:
methode. Ieder plan voor de Sowjetvolkshüishouding is voor alles
een synthese van de wetenschappelijke prognose en de oeconomische
directieve, waarbij natuurlijk het teleologische principe, de instelling
op het nagestreefde doel, het leidende motief is", heeft Grinjko, een van
de medewerkers aan het Eerste Vijfjaarsplan, verklaard. Het leidende
motief is opbouw van het socialisme. De opbouw van het socialisme
kan niet geschieden zonder industrialisatie: Een groote
machineindustrie en de overbrenging daarvan op den landbouw is de eenige
oeconomische basis van het socialisme, de eenige basis om met succes.
te strijden voor de bevrijding van de menschheid van het juk van
het kapitaal" (Lenin). De industrialisatie als voorwaarde voor den
opbouw van het socialisme kan niet geschieden zonder plan: De
planhuishouding is het socialistische stelsel even immanent, als de
meedoogenlooze concurrentie en de onoverwinnelijke anarchie van
de productie de kapitalistische maatschappij immanent zijn''
(Grinjko). En het plan is een eenheid van opstelling en uitvoering.
eenheid, die verzekerd wordt door de verwezenlijking van de partij
lijn, welke den inhoud van allen planarbeid bepaalt. Aan de toepas
sing van de planmethode ligt de rol der levende menschen" ten
grondslag, die het socialisme scheppen onder leiding van de com
munistische partij, het socialisme, dat de eenheid is van den
politiek-oeconomischen inhoud van het plan met zijn doeistreven.
zijn gerichtheid op den opbouw van het socialisme (Wajsberg).
Hoe belangrijk de plaats van het plan in de Söwjethuishouding ook
is, het plan is niet de as, waarom alles draait die as is: de opbouw
van het socialisme. Het Eerste Vijfjaarsplan was een program van
socialistische reconstructie van de volkshuishouding, overeenkomstig
de algemeene lijn van industrialisatie, socialistische reconstructie ook
van het platteland, de overu>inning van de kapitalistische elementen
en de wezenlijke versterking van de socialistische elementen in het oecono
mische stelsel van het land. En op het Tweede Vijfjaarsplan rust de
taak van de definitieve opheffing van de kapitalistische elementen en
van de klassen in het algemeen en van de hervorming van het geheel van