19 ? Hè-t/^sijjl ff rs J ? . . ach i hal e vermenigvuldiging Kunst- en gebruiks voorwerpen Otto van Tussenbroek Otto van Tussenbroek Theeservies in crème-wit aardewerk MEN kan in de toegepaste kunsten drieërlei werktrant onderscheiden. Primo; die welke uitsluitend handenarbeid is; secundo: die waarbij handenarbeid door machinale hulpmiddelen wordt vergemakke lijkt en versneld en tertio: die waarbij de machinale hulpmiddelen geheel overheerschen met behoud van enkele leidende en regelende handgrepen. Bij handwerk domi neert het kunstambachtelijke element. Er is ten volle gelegenheid en tijd het langs dezen weg vervaardigde kunst en gebruiksvoorwerp te vervolmaken tot een werkstuk. waarin heel de persoonlijkheid, ja de ziel van den maker, als vinder van nobelen vorm, tot uiting komt in een verbijzondering van het unicum .Ook daar door handwerk zilveren schaal of een van lappen, kralen en dierskelet-deelen gemaakte pop, het zijn dingen waarin door middel van de menschelijke hand als wonderlijkste werk tuig dat men zich denken kan, de kunstenaar zijn hartsverlangen en visioen verwezenlijkt in de stille afzondering en rust van eigen werkplaats of atelier. Het gaat hierbij om het unicum dat uiteraard kostbaarder zal zijn om verschil lende, voor de hand liggende redenen, dan het langs mechanischen weg verkregen serie object. Er zijn echter bepaalde vakken in de toegepaste kunsten waarbij beperkte machi nale hulpmiddelen noode gemist kunnen Christa Ehrlich waar meerdere (schijnbaar) gelijkwaardige dingen ontstaan zal duidelijk bij aandachtige beschou wing blijken dat deze nimmer gelijkvormig zijn en onderling door kleine, nauwelijks merkbare afwijkingen van elkander verschillen, waar aan juist het handwerk als werk-der-handen zijn groote levendigheid, aantrekkelijkheid en innigheid ontleent. De maker put dan ook persoonlijk, als ontwerper en uitvoerder van het kunstwerp, alle voldoening van hetgeen hij met veel zorg, aandacht en toewijding tot stand brengt. Ten volle kan hierbij van de zoo onmisbare arbeidsvreugde worden gerept welke des kunstenaars hoogste loon' kan heeten ! Een zelf geschilderd en gebrand glas in lood venster; een in hout gesneden trapbaluster; een zelf gebonden boek met blindof gouddruk op den band; een gedreven ft* worden. Mechanische en handenarbeid wisselen elkander af of vullen elkander aan. Men denke aan het weefgetouw, het houten samenstel waarbij tusschen de strak ge spannen scheringdraden de hand met behulp van een als een sierlijk scheepje toegespitste spoel de inslagdraden werpt; aan de draai schijf van den pottenbakker, bewogsn door den voet, met op de kopschijf de kleffe kleimassa welke tusschen de beide vochtige handen wordt opgetrokken" tot een vaas van ranken en slanken vorm; aan het in gipsvormen gieten van gebruiks-aardewerk enz. Hoofd en hart en handen; denken, voelen en doen hebben hier de leiding, de machinale hulpmiddelen blijven bijzaak. Anders is* het als voorwerpen, bestemd om in grooten getale te worden aangemaakt, in honderden, ja duizenden en tienduizenden exemplaren zoo snel en exact mogelijk door de machine worden in het leven geroepen waarbij de menschelijke hand slechts in grijpt wanneer het machtige werktuig op gang wordt gebracht, wordt uitgeschakeld of stop gezet. en ook wanneer de werk stukken worden ingelegd, gevormd en afge werkt. Men denke aan stampen of forceeren W. H. Gispen Pianolamp van gechroomd metaal van metalen voorwerpen; aan persen van glas e.d. waarbij een strakheid en eenvormig heid verkregen wordt welke met handwerk niet mogelijk is. De kunstenaar.als ontwerper van het model (men spreekt in sommige be drijven typeerend over den moer-vorm") heeft alsdan de overtuiging dat wat hij heeft uitge dacht in het tiende, honderdste en duizend ste exemplaar aan elkan der gelijk is ;hem is tevens de vreugde beschoren te mogen beseffen, dat het geen hij schiep, talloozen dienen kan. Ten onrechte heeft men van behoudende zijde deze productiewijze, veroordeeld omdat men van meening was dat de machine de schoonheid doodde. Hoewel, naar mijn persoonlijk gevoel gemeten, een wereld zonder machines wellicht een geluk kiger wereld zou kunnen zijn, is hethiervoren omschreven oordeel daarom onjuist omdat ten duidelijkste is gebleken, dat zij integen deel schoonheid binnen het bereik brengt van talloos velen wat door handwerk te duur zou. zij n. De machine kan immers wat de hand niet kan waarbij gezegd dient te zijn, dat in omgekeerden zin de hand kan wat de machine nimmer zal kunnen maken ! Zeker: de machine verontmenschelijkt in hare veralgemeening, zij maakt alles aan elkaar gelijk maar door hare wondersnelle productie Zilveren theesermes Rustig en kalm, beheerscht in Uw denken, handelen en spreken zult ook gij zijn en blijven na het gebruik van Mijnhardt's Zenuwtabletten Buisje 75 cent. Bij Apothekers en Drogisten.