l i Kruiskop van een gasmotor met liggenden cylinder e» menschbeschrijvingen, die gedragen worden door een sterk besef van Mysterie. Maar ook de machine zelf kan gezien worden als kind van het eeuwige Geheim, dat in menschenbreinen zich voor een deel onthulde. Een mysticus van de machine-eeuw is de Amerikaansche dichter Carl Sandburg, in 1878 geboren, lang wonend in het door hem be zongen Chicago, de wreede, trotsche en daemonisch-schoone stad. Zijn Chicago-Poems zijn in 1916 gepubliceerd. Ziehier een gebed Lay me on an anvil, o God, Beat me and hammer me into a steel spike, Drive me into the girders that hold the skyscraper together, Take red-hot rivets and fasten me into the central girders. Let me be the great nail, holding a skyscraper together through blue nights into white stars.i), Deze verzen zijn innig en grootsch ! Zijn ze voor u, lezers ? Zijt gij zoo innig met de machine verbonden dat ze geheel voor u zijn? Ze zijn niet heelemaal voor den schrijver van dit artikel. Maar als hij zich indenkt in de millioenen, die kinderen zijn van de eeuw der machine, meer dan hij het is, weet hij, dat hier voor hen een verlossend woord is gesproken. Zooals de Middeleeuwsche mysticus zich verbonden wist met de natuur en sprak van zijn zuster: het water en zijn broeder: het vuur, zoo is de wolkenkrabber voor den Amerikaanschen dichter een broeder geworden, een synthetisch geheel, dat hij dragen wil en dat door blauwe nachten naar de eeuwige sterren wijst. En naar God! Deze verzen zijn een verkondiging. Zij beschrijven niet biddende menschen, zooals die thans in Europa gevonden worden, maar zij verkondigen hen. Deze menschen zullen er in de toekomst zijn, als de machine volkomen aanvaard wordt, als ze gezien wordt, behoorend i) Leg mij op een aanbeeld, o God, , Sla mij en hamer mij om <tot een stalen, spijker, Drijf mij in de hoofdbalken, die den wolkenkrabber samenhouden. Neem rood-heete klinknagels en sla mij vast in de centrale balken. Laat mij de groote spijker zijn, die een wolkenkrabber samenhoudt ge durende blauwe nachten, die in witte sterren uitmonden. bij het eene ondeelbare Leven en niet als een gevaarlijke afsplitsing daarvan, die de hegemonie verlangt. Dan zullen leven en dood er zijn, wetenschap en kunst, bloemen en vogels. Ook de machine zal er zijn, maar ze fascineert niet meer, ze is gewoon" geworden, ze wijst niet heen naar het verstand van den koning-mensch, maar naar het eeuwige hart van den kosmos'. , Nu is ons n duig duidelijk! De dingen die gezegd zijn, klinken grievend in de ooren der millioe nen, die door de machine getroffen zijn in hun bestaansmogelijkheden, die voortdurend moeten denken aan de bedreigingen van den oorlog. Elke uitvinding, die in de wereld gedaan werd, is een verzoeking voor de menschheid. Telkens als een grootsche ontdekking gedaan wordt, brengt de duivel de menschheid op een hoogen berg en toont haar de koninkrijken der wereld en zegt: ,,Ik zal ze u alle geven, als gij neer wilt knielen en mij aanbidden". En een groot gedeelte van de menschheid weerstaat de verzoeking niet en aanbidt den duivel. Maar telkens als een grootsche ontdekking wordt gedaan, klinkt ook het andere woord: Deze is gekomen, om te dienen".... De machine op zich zelf is neutraal ten opzichte van het gebruik, dat van haar gemaakt wordt. Is ze neutraal zonder meer? Het schijnt ons toe, dat de machine er is, om de menschheid te dienen. Waarvoor zou zij er anders zijn? Waar een dier gebruikt wordt, om de menschheid te dienen, een paard of een koe (men denkt aan een modelstal!), kan een ethisch of een religieus bezwaar gemaakt worden. Mag dat?" kan de mensch vragen. Heeft niet de koe recht op een eigen leven?" Maar, waar het de machine geldt, kan deze pijnlijke vraag niet gesteld worden. Ik ben gekomen, om te dienen", gonst de machine. En. het schijnt ons toe, dat technici, wier leven innig met dat der machine is verbonden, die stem wel vernemen. Vele technici zijn dienstvaardige menschen. Als de Amerikaansche technocraten, die eenigémaanden van zich lieten hooren, in deze richting spraken, deden zij dit niet zonder recht. Maar overmoedig waren wellicht hunne woorden, omdat voor een nieuwe richting, die de maatschappij zou kunnen uitslaan, andere kennis noodig is dan technische. De machine wil eigenlijk dienen. Maar het maatschappelijk systeem, waarin wij leven en waarin de