De Groene Amsterdammer vin 30 December 1033 No, 2662 Het land dat neen** kan zeggen ASTORIA Mr. M. Kann Om Frankrljk's vettigheid Er wordt dan uu toch ernstig onderhandeld tuaachen Frankrijk en Duitschland over de ont wapeningskwestie". Die term is een huichelachtige frase geworden; het is beter te spreken over de toelaatbare mate der Duitsche herbewa pening. De herbewapeninf/skwestie, dus. Want voorloopig ziet het er zóó uit: van de twee mogelijkheden: nivelleering-naar-beneden of nivelleering-naar-boven heeft Duitschland op dit «ogenblik het laatste bij den kop gepakt, om althans de onderhandelingen verder te kunnen voeren, nadat men in September en October mogelijkheid nummer-én schipbreuk had laten lijden door het plotseling vertrek uit Genève. Dit waren nl. de twee 'mogelijke oplossingen: nivelleering: naar beneden een relatieve ont wapeningstoestand waarbij Duitschland een tikje de vrije hand werd gelaten met zijn S. A. en 8. S. manschappen en waarbij terder te land geheel Europa, langzamerhand, zijn effectieven, onder internationale controle, naar beneden zou schroe ven tot een algemeene staat van veiligheid, gelijk'heid en onschadelijkheid zou zijn ontstaan. Of: een getolereerde en gecontioleerde herbewapening (van Duitschland) waarbij het tegenwoordig Europeesch evenwicht en de op militaire organi'. satie en verdragen berustende veiligheid voor Frankrijk natuurlijk zou moeten blijven bestaan. Het is duidelijk, dat de eerste oplossing verreweg de verkieselijkste was. Maar die is op dit oogenblik niet voor verwezenlijking vatbaar, omdat Duitsch land er niet aan wilde en omdat het Hitler daarbij niet gelukt is de schuld op de anderen te schuiven, zoodat hij nijdig zijn delegatie uit Genève terug riep en daarmee de bruggen achter zich verbrandde. ? En de vraag van het wat nu?" is de laatste weken een beetje duidelijker geworden. Hij roerde de pacifistische trom (waarbij de werkelijk Duitsche pacifisten kalm in de concentratie kampen werden gelaten) om zoodoende de onder handelingen in het eenig overgebleven spoor te krijgen. In dat spoor, dat wij oplossing nummero twee" noemden. Het is voor de Duitsche diplomatie geen gemak kelijk Werkje geweest hierover de onderhande lingen op gang te krijgen. Geheel Europa wan trouwde het Derde Rijk te zeer om in een nivel leering naar boven eigenlijk eenig heil te zien. Aanvankelijk zou het dus voor de Franschen heelemaal niet zoo moeilijk geweest zijn om ijskoud neen" te zeggen, wanneer er daarbij niet twee belangrijke zaken waren geweest, waar mee de Voorzichtige en voor de toekomst bezorgde Franschman vanzelf rekening houdt. Allereerst, het besef dat het neen" zoo noodig gepaard moest gaan met een daadwerkelijk en met geweld verhinderen van de Duitsche herbewapening een actie waartoe geen Fransch kabinet ooit zal besluiten voordat alle andere middelen zijn u'tgeput, al was het alleen maar uit juist begrip over het oordeel dat de geschiedenis later zou vellen. En vervolgens, vanwege den Volkenbond en de machtsverdeeling binnen het kader van Genève. Parijs weet, dat Hitler in zijn oordeel over den Volkenbond een overigens zeer voorzichtig en gematigd medestander heeft in Mussolini. Parijs weet ook dat, wanneer het in den afgeloopen herfst niet volkomen passief gebleven was toen Duitschland oplossing-nummero-een verworpen had, het toch al zoo zwakke bouwwerk van den Volkenbond in elkaar zou zijn gestort en dat Italiëdan op het sloopen van de in elkaar gezakte stellages een aardig bod zou hebben gedaan. Inderdaad. Nauwelijks was Duitschland uit Genève weg of Mussolini begon de werkelijk zeer groote gebreken van den Volkenbond breed uit te meten en voorstellen tot een belangrijke 'herziening te lanceeren. Mussolini heeft eigenlijk al geruimen tijd aan het tegenwoordige Genèvt n broertje dood. Toen in het voorjaar het Pace van Vier in elkaar gezet werd, was het eigenlijk zijn bedoeling om een Europeesch directorium te stichten dat nu eens een eind aan de wanhoop zou maken en zou beginnen den Augiasstal van het oude Europa op te ruimen. Geen slechte gedachte tot op zekere hoogte. En volkomen in de fascistische lijn. Inderdaad zou er vee gebeuren als er eens iets gebeurde. Als er eens ergens een vaste lijn in zat. Maar de nadeelen van deze kordaatheid moet men ook niet over het hoofd zien. Want waar is het.einde, wanneer de groote heeren eens beginnen met ordonneeren En dat is zeker, dat het ..voor de Kleine Mogend heden kwaad kersen-eten zou zijn geworden. Hoe het ook zij, het kersen-seizoen verliep vanzelf. Frankrijk vond dat Pact-van-Vier prachtig en juichte het geweldig toe en ambassadeur de Jouvenel, die mCT'^zöo*n bijzonder succes de Fransche vriendschapsbanden te Rome nauwer had aangehaald, zorgde er voor, dat het Pact van-Vier geheel werd ingelijst binnen het kader van Genève een soort appendix werd, derhalve, van de verplichtingen die de Hooge Contracteerende Partijen toch al-«hadden uit hoofde van het Voïkenbondsstatuut. Het pact werd dus plechtig onderteekend en als een jong poesje, tot welzijn der moeder, verdronken. Maar dat zei men niet hard-op. ^ ^ * Mussolini maakte bonne mine a mauvais jeu, en wachtte. Tot nu. Hft- allerwegen beaamt men plotseling, dat het Volkenbondsstatuut herzien moet worden en dat het wel aanbeveling zou ver dienen wanneer het voor Duitschland zoo hatelijke verdrag van Versailles daaruit los zou kunnen worden gekoppeld, wal zou dit in de practijk tot oneindige moeilijkheden aanleiding geven, onder ander al vanwege het eigenlijk uitstekend functioneerende mandatenstelsel over de vroegere Duitsche en Turksche koloniën. Niettemin het verbreken van de reminiscenties aan den wereldoorlog en aan de overwinnaars" moet voor velen iets heel aanlokkelijks hebben. Men zij echter op zijn hoede en bedenke, dat de vroeger van idealistische, democratische en pacifistische zijde geuite critiek op het langzame en niet zeer vruchtbare werk van den Volkenbond, thans gebruikt wordt om te komen tot een herziening van dit instituut in militaristische en dictatoriale richting! Gelukkig echter, dat Frankrijk, uit puur zelfbehoud, en .onder aandrang van de Kleine Entente, gezegd heeft: Verandering der verdragen? Best, maar binnen het kader van den Volkenbond en op volkomen legale en parlemen taire wijze zooals dat steeds mogelijk is." Benesch, de man die nu al sinds vijftien jaar de buitenlandsche aangelegenheden van de Tsjechoslovaaksche republiek geleid heeft en die den Volkenbond zulke waarachtige en onschatbare diensten heeft bewezen, heeft dit standpunt, dat de bestaande verdragen maar niet zoo een twee-drie op zij konden worden gezet, samen met zijn Roemeenschen collega Titulescoc, duide lijk uiteengezet en te Parijs verdedigd. Of heeft men hem naar den Quai d'Orsay laten komen, opdat hij dat zeggen zou ? Het komt er niet op aan. Paul-Boncour is het met de heeren eens. En deze pourparlers omtrent al-of-niet herziening der ver dragen waren een klein voorspel op de herbewape ningsonderhandelingen die nu worden gevoerd De voorstellen van Hitler een leger van 300.000 man, een quantitatief ongelimiteerde aanvulling der verdedigingswapens" maar een berusting in het verbod van aanvalswapens en zelfs een zeker soort internationale controle over de buiten de militie vallende S. A. en S. S. troepen werden eerst, of óók, aan Engeland bekend gemaakt. En daar goed opgenomen, althans als een project, dat vatbaar is voor onderhandelingen, gekenschetst. In Frankrijk zijn de meeningen verdeeld. En die verdeeldheid loopt niet parallel met de politieke kleur der partijen. Sommige uiterst linkschen zijn pacifistisch, dus: vóór onderhandelen. De meeste socialisten zijn tegen een considerabele herbewape ning van Duitschland. De radicalen zijn tegen herbewapening, maar willen eerst eens praten, en zoo voorts. Enfin, men praat, en houdt wederzijds zijn kruit droog. En in Berlijn houdt men voort durend n oog op Londen gevestigd. Wel heeft men daar zeer hoorbaar gezegd, dat men de Duitschers een eindweegs tegemoet moest komen, maar de verstandhouding tot Frankrijk laat men O os'grootste feest wordt Oudejaarsavond ] Ook de Taverne en Scotch-Bar wordt als Restaurant Ingericht Souper f 4. De beroemde Boemeensche violist Petrico-Joaegcu en zijn ensemble Afscheidsavond van onze Wiener stemnilngmakers Sprookjesachtige versiering! Reserveert uw tafel! er volstrekt niet los. Dat bewees het langdurig verblijf van Lord Tyrrell, den Britschen gezant te Parijs, in Londen. Hoe weinig men zich in Berlijn door Engeland gesteund voalt, blijkt uit een onlangs van de hand van Hans Albrecht verschenen nationaal-socialistisch boekje, Engeland en het Derde Rijk" getiteld. Daarin wordt er op gewezen, dat tot teleurstelling van hen die het anders verwachtten Groot-Brittanniëden verheven .nationalistischen geest niet begrijpt", geheel van Joodschen mercantielen en internationalistischen geest door drongen is en het met Frankrijk eens is in een afwijzen van de Duitsche aspiraties.... Op dit oogenblik verschijnen dergelijke betoogen niet bij toeval. Men is dus, over zijn broeder van Noordsch ras aan de overzijde van de Noordzee, in Duitschland niet bijster tevreden. Maar de sleutel ligt bij Frankrijk. En het Fransche Kabinet heeft nu zijn antwoord op de Duitsche herbewapeningsvoorstellen gereed en dit doorgezonden naar den ambassadeur te Ber lijn, Francois-Poncet, die deze nota mondeling bij Hitler zal toelichten. Van den tekst is nog te weinig bekend, maar dit is toch wel duidelijk, dat Frankrijk dezelfde taktiek toepast als het deed inzake het Pact van Vier en inzake de plannen tot wijziging van het Volkenbondsstatuut. Er zit een duidelijke lijn in deze politiek: zeker, onderlinge en directe besprekingen worden gaarne geëntameerd. Om de zaken toe te lichten en tot een zoo nauw mogelijke overeenstemming te komen. Maar het einddoel is een oplossing binnen het raam der bestaande verdragen en in den geest van Genève". Het behoeft ons op dit oogenblik weinig te interesseeren dat het motief voor deze politiek een duidelijk conservatisme is, een niet willen prijs geven van de veiligheid die er ligt in de bestaande verdragen en machtsverhoudingen. De militair bevestigde veiligheid van Frankrijk is tenminste voor niemand een bedreiging. En, waar daar, althans in de toekomst, de weg open is voor geleide lijke ontwapening, is deze politiek zoowel uit een pacifistisch oogpunt verkieselijk, als vereenigbaar met de belangen van de Kleine Mogendheden. Het antwoord, door minister Paul-Boncour in overleg met het geheele kabinet opgesteld, aanvaardt dan ook de directe onderhandelingen slechts als middel om tot het oorspronkelijk schema, dat was opgesteld door het bureau der ontwapeningsconferentie, te kunnen terugkeeren. Zij het dan met de noodige concessies aan Duitsch land's drang tot nivelleering naar boven. Maar rechtstreeksche besprekingen, tusschen den Fran schen ministerpresident Daladier en Hitler, werden afgewimpeld. Duidelijk werd te kennen gegeven dat men op een eventueel voorstel om in een onder onsje voor het Europeesche continent de wet te stellen neen" zou zeggen. Dat Frankrijk in de komende besprekingen aan een zoo ruime veiligheidsmarge inzake de bewape ningen zal vasthouden, dat Hitler zijn plannen tot nivelleering naar boven van de Duitsche weermacht niet al te ver zal kunnen doordrijven, is iets waar de geheele wereld gerust op kan zijn. Het is nu maar de vraag of Hitler, die precies weet waar Frankrijk neen" zal zeggen, zijn volksgenooten zóó vast in de hand heeft, dat hij zelf dan nog net ja" kan zeggen. Of hij met een zóó relatief geringe vermeerdering der Duitsche her bewapening genoegen kan, of wil nemen. Het kan ook zijn, dat hij inziet hoe onvrucht baar eigenlijk deze oplossing is, en dat het beter is den weg naar Genève te hervatten. Wie weet.... Maar tenslotte moet men ook niet blind zijn voor het feit dat er een derde mogelijkheid is. Deze, dat Duitschland zich bij geen enkel door Frankrijk redelijk geacht voorstel neerlegt, en dat Frankrijk neen" zegt. Vandaag hoeven we ons daar even wel nog niet ongerust over te maken.