De Qro«ne Amsterdammer, van 30 December 1933 Palmenlaan in 's Lands Plantentuin. Op den voorgrond reusachtige bamboes 's Lands Plantentuin Dr. Jac. P. Thijsse Op instigatie van den directeur van 's Lands Plantentuin te Buitenzorg heeft zich een comitégevormd, om te geraken tot de stichting van een fonds, teneinde de wetenschappelijke instellingen, vereenigd onder den naam van 's Lands Plantentuin, in stand te houden en voortzetting van na tuurwetenschappelijk onderzoek in ons Indiëmugelijk te maken. Dit bericht vinden we doodleuk op een binnenpagina van een van onze groote dagbladen in kleine letter onder de rubriek Nederlandsen Indië. Br volgt dan nog een sobere uiteenzetting van den ernst van het geval en de beteekenis van de in stellingen. Tenslotte komt dan de mededeeling, dat bijdragen voor bovengenoemd doel kunnen, onder aanwijzing Treub-fonds," worden gezonden aan den directeur van 's Lands Plantentuin te Buitenzorg of aan de Javasche Bank, die het voorloopig beheer der gelden op zich heeft genomen. Misschien'herinnert ge u, dat een jaar of wat geleden het gerucht ging, dat bij het Gouverne ment het voornemen bestond, om 's Lands Plan tentuin op te heffen. Verschillende Nederlandsche geleerden hebUen toen hun verontwaardiging geuit en getuigd van hun groote liefde en bewondering voor 's Lands Plantentuin en meteen gepoogd de groote beteekenis ervan voor de beele wereld aan te toonen. Helaas is dat niet met een paar woorden te doen. Ik ben zeer benieuwd naar de samenstel ling van het comité, vooral naar den persoon van den eere-voorzitter. Aan wie wordt de circulaire toegezonden? Ik zou maar beginnen met het bezoekereboek op Tjibodas te raadplegen en de Charlos van Glnnoken & Zoon, Zundert, N.B.. Hot van ouds gunstig bokondo adres voor Dennen, tor bobosscbing(uitsluitendinheemschzaad) Bxotlsche Dennen- en Sparrensoorten, Bosch- en Haagplantsoen, Boom e n en Heesters. Catalogi op aanvraag gratis on franco Tel.interc. No.1. Telegram-Adres: Wilholmina, Zundert honderden geleerden en belangstellenden aan te roepen, wier veelal groote namen in die beduimelde lijsten prijken. Doch daarmee zijn we er nog niet, want eigenlijk verdient 's Lands Plantentuin in de allereerste plaats de liefde en belangstelling en het blijmoedig offer van ieder inwoner van het Rijk der Nederlanden, in Europa en daarbuiten. * * * 's Lands Plantentuin is niet alleen de groote en indrukwekkende Hortus Botanicus der heele Tropenwereld te Buitenzorg, maar omvat ook tal van laboratoria en musea, daar ter plaatse, dan ook het Proefstation voor Visscherij en Onderzoek der zee te Batavia met het mooie welbekende aquarium bij den Passer Ikan en eindelijk den bergtuin" Tjibodas, aansluitende bij het gouvernements natuurmonument Gedeh-Pangerango. Verder kun nen we wel zeggen, dat de proefstations van het Departement van Landbouw en van de particuliere ondernemingen direct of indirect ontstaan zijn onder invloed van 's Lands Plantentuin. Het zijn letterlijk loten van dien stoeren stam. En het is op geen millioenen guldens na te begroeten, hoeveel 's Lands Plantentuin in de ruim honderd jaren van zijn bestaan heeft bijgedragen tot het stoffe lijk en geestelijk welzijn van ons Nederlanders. Daarvoor zouden we de geschiedenis van den Plantentuin moeten nagaan. Ge vindt die be knopt maar klemmend in het mooie boek van Dr. M. J. Sirks: Indisch Natuuronderzoek, ver schenen in 1915, dus twee jaren vóór het eeuw feest van den turn. Ik noem dit boek in het bij zonder, omdat daarin het episch karakter van het natuurwetenschappelijk onderzoek" van Indi zoo duidelijk uitkomt. Ook tegenwoordig moet men zich daarbij gevaren en ontbering getroosten, maar dat haalt niet bij de moeilijkheden, die honderd jaar geleden overwonnen moesten worden. Hoe vele intens werkende jonge geleerden zijn toen in den bloei des levens gestorven. Doch daarnaast staan weer anderen, die ons niet alleen verbazen door hun talenten en wetenschappelijk inzicht, maar ook door hun onaantastbare le venskracht. Ge denkt nu waarschijnlijk en zeer terecht aan Junghuhn, maar de groote held van 's Lands Plantentuin is Teysmann, Johannes Elias Teysmann, die eigenlijk dominee had moeten worden, maar evenals zijn vader tuinknecht werd en in die kwaliteit in 1830 terecht kwam bij den G. G. Van den Bosch in Buitenzorg en dus in 's Lands Plantentuin, die destijds ook in verval was. » * * De Plantentuin te Buitenzorg was in 1817 gesticht op voorstel van professor Reinwardt en wel niet als proeftuin of lusthof, maar als zuiver botanische turn, instituut voor wetenschappelijk onderzoek. Bijna tien jaar lang kon hij zich on gestoord ontwikkelen, maar in 1826 ontstond een crisis, een ontreddering der financiën. Op een al te royale G.G. volgde een zuinige en een van diens eerste maatregelen was, om het ambt van Directeur van 's Lands Plantentuin op te heffen en de wetenschappelijke instelling in te h'j ven bij de gewone huishouding van den GouverneurGeneraal. De tuin kreeg een hortulanus, die onder leiding kwam van den paleis-intendant. Met de wetenschap was het toen droevig gesteld, maar de jonge Teysmann, die in 1830 aankwam, vond, hoewel ongeschoold", met bewonderenswaardig inzicht, toch den juisten weg. In 1837 kreeg hij naast zich den wetenschappelijk gevromden Dr. Hasskarl, die ook als tuinmansjongen be gonnen was en samen werkten zij, trots veel wan begrip en tegenwerking, den tuin omhoog en ver rijkten die met bibliotheek en herbarium. Eerst in 1863 komt de bevrijding en wordt de Intendant der Gouvernementshotels aangeschreven om in overleg met den hortulanus van 's Lands Plan tentuin te Buitenzorg, J. E. Teysmann, voorstellen te doen omtrent de afscheiding van het park en den plantentuin. Nu komt er weer een echte, we tenschappelijke Directeur (Scheffer), die ha 1880 wordt opgevolgd door een andere heldenfiguur: Melchior Treub. Teysmann zelf wordt in 1869 ontheven van zijn post als hortulanus en krijgt de opdracht om wetenschappelijke reizen te doen, wat hem heel goed bekomt, want hij viert nog in 1880 heel vroolijk het feest van zijn vijftigjarig verbh'jf in Nederlandsch-Indië. Thans herinnert een eenvoudig gedenkteeken op een ruime plek in den Plantentuin ons aan dezen edelen, krachtigen, wijzen man, den redder en organisator van 's Lands Plantentuin. Tentoonstellingen Kunsthandel 't Olde-Huus, Heerengracht 398. Amsterdam. Werken van J. London. Tot 2 Januari. Toonkamer Ad. Donker, Witte de Withstraat 22, Rotterdam. Werken door A. P. Schotel. Tot 3 Januari. Kunstzaal van Lier, Amsterdam. Rokin 126. Schilderijen en teekeningen door Dick Ket. Tot 4 Januari. Kunsthandel Santee Landweer, Keizersgracht 4ör, Amsterdam. Werken van Maurice Utrillo en studies uit Zuid-Frankrijk door Anne-Marie Blaupot ten Oate. Tot 6 Januari. My Home", Lange Houtstraat 15. Den Haag. Schilderijen door Jan van Heel. Tot 8 Januari. Kunstzaal Kleykamp, Den Haag werken van Toon Kelder. Tot 13 Januari. Toonzaal Helene Meijer Timmerman Thijssen, Oostduinlaan 22, Den Haag. Nederlandsche kunst van Marianne Hartong, Thera Hofstede Crull, Rudolf Groenink en N.V. Glasfabriek Leerdam. Tot 16 Januari. Botterdamsche Kunstkring, Witte de Withstraafc 35. Werken van Jan Sluyters en tentoonstelling van Balineesche Kunstnijverheid. Tot 14 Januari. Kunstzaal Mart. Liernur, Zeestraat 63, Den Haag. Tentoonstelling van Ikatdoeken en Batiks. Teekeningen en schetsen door Kees Roovers. Tot 21 Januari. Sted. Museum. Amsterdam Beeldhouwwerken, studies en reisschetsen. Tentoonstelling ingericht door het Gemeentebestuur van Amsterdam.