l f* c. f" f T .' De Groene Amsterdammer van 13 Januari 1934 No. 2954 Bioscopy L. J. Jordaan Een debuut *>. J. Tennissen: Wlllem van Oranje". Tuschinski De tekortkomingen van de Willem van Oranje"-film zijn met den vinger aan te wijzen. Zij laten zich onderscheiden in scenario-, regieen technische fouten. Wat het scenario betreft het zou weinig minder dan een wonder zijn geweest, wanneer in ons midden plotseling een genie ware opgestaan, dat in staat bleek de figuur van den Zwijger als symbool en historisch ver schijnsel in 2000 meter film te op bouwen. Nu op dit wonder menschelijkerwijs niet te rekenen viel, staat het nog te bezien of de door onze filmers gekozen weg niet nog de meest verkieselijke -* althans de minst riskante mocht heeten. In het algemeen zijn wij niet verliefd op een serie tajjleaux-vivants, die men als de pagina's van n boek omslaat en wier eenig zichtbaar verband de chronologische volgorde is. Maar zij stellen tenminste vastomlijnde grenzen en voeren geen pretenties, wier falen wellicht oneindig fataler zou kunnen zijn. Waar aldus van iedere poging tot een groote, machtige synthese kennelijk werd afgezien, rest ons slechts de keten van historische episoden, die de Willem van Oranje"-fiJm vormt, als een reeks korte films te beschouwen en te beoordeelen. In dat licht bezien, heeft mij n ding getroffen: de afwezigheid van alle vulgariteit. Wat men ook op de film als zoodanig kan aanmerken het gevaar van een ordinair hoera-product te worden is met zorg vermeden. De episoden mankeeren stellig grootheid, hartstocht en meesleepende kracht zij zijn daartegenover geenszins gespeend van een waardigheid en een distinctie, die, zoowel in de regie als in de gestie der spelers, tot uiting komen. De troonsafstand van Karel V, de af zwering van Philips, het historische afscheid van Oranje en Egmond, de beschuldiging van Philips tegenover den Zwijger bij zijn vertrek van Nederlandschen bodem.. . . het zijn alle scènes, waarbij een goedkoop en hinderlijk pathos vermeden werd en die door hun soberheid en eenvoud niet nalaten indruk te maken. Er is zelfs n moment in de film, dat naar mijn meening een greep naar het grootsche doet: het oproepen van den Alvageesel. Hier breekt een intentie baan, die inderdaad tot iets machtigs had kunnen leiden, wanneer zij niet door ontoereikende middelen gehandicapt ware geweest. En hiermee raken wij aan een teer punt wel licht het zwakste en minst verdedigbare in het heele werk. Wat de film waarschijnlijk het ernstigste nadeel zal berokkenen, omdat het aan het groote publiek het eerst opvalt, is een onmiskenbare schraalheid en pooverheid in de totale technische verzorging. liet is merkwaardig, dat juist de buiten-opnarnen, die artistiek riog het best te redden schenen, het minst geslaagd zijn. Er zit iets onbeschrijfelijk carnaval-achtigs aan die magere paar verkleede Spanjaarden, die maar niet met de natuur om hen heen kunnen samengroeien en die nergens een stuk werkelijkheid kunnen worden. De menschen doen hun best daar niet van en wie eenig idee-heeft, hoe ontzaglijk moeilijk het is eerzame burgers tot behoorlijke filmfiguranten te drillen. die kan waarlijk niet ontevreden zijn. Maar het is al te duidelijk dat men heeft moeten roeien met de beschikbare riemen en niet de noodige keuze had in typen en aankleeding. Een aange plakte baard maakt van een netten arbeider nog geen verweerden Geus of een wreeden Spanjool, ook al gedraagt hij zich, de omstandigheden in aanmerking genomen, verrassend discreet. Het is niet aan te nemen, dat Teunissen, die in Piere ment" en Sjabbos" zoo voortreffelijk toonde te weten welk een zwijgende macht van het ruwe, markante type an-sich uitgaat, uit vrijen wil met deze onvoldoende personen-selectie genoegen heeft genomen. Veeleer valt hier te constateeren een aanvaarden van het onvermijdelijke, i.c. het beschikbare. Hetzelfde geldt voor de aankleeding en het getal. Dergelijke gevaarlijke verkleedpartijen die in de historische film altijd dreigen, zijn slechts te bezweren door een perfecte costumeering en een imponeerende massa. Men heeft bij zoo'n paar dozijn man te veel gelegenheid de individuen afzonderlijk te critiseeren, om in het geheel te kunnen gelooven. Een andere fout is het gebrek aan varieerende camerainstellingen waarschijnlijk te wijten aan een te'klein aantal apparaten. Scènes als de verschillende gevechten waren, naar het mij voor komt, alleen te sauveeren (bij het nu eenmaal gegeven tekort aan figuranten) door een snelle en ingrijpende camerawisseling, die de bewogenheid van het handgemeen had kunnen euggereeren en den beschouwer midden in den strijd had ver plaatst. Jammer is ook, dat het op zich zelf uitstekend gevonden motief der carillons, die de triomphale bevrijding symboliseeren, niet tot een grooter en dankbaarder effect werd uitgebuit. Ware het b.v. niet mogelijk geweest de nu in de lucht versprinkelende klokke toont j es clectrisch te verJ. D. STRUIJS & Zn. Tel. 37906 - AMSTERDAM - Prinsengr. 837 BEGRAFENISSEN CREMATIE TRANSPORTEN BEGRAFENISVEREENIGINQ SAX Jr. AMSTERDAM Z (Hoofdkantoor) f. C. Hooftstraat 38 T«H. 2O341 242BO BUSSUM (Bijkantoor v/h Qool) Brinklaan 138 Telefoon 2275 BEGRAFENISSEN - CREMATIE - TRANSPORTEN N.V. Meubelmagazijn Eden Molsteeg ~~ Amsterdam BOEKENKASTEN *» : D. W E E G E W IJ S ' STEENHOUWERIJ EN FABRIEK VAN MARMERWERKEN GRAFMONUMENTEN H ' SCHOORSTEENMANTELS MARMEREN WASCHTAFELS AMSTERDAM RAF-ÉNBURG 4 TELEF. 42662. r-W. H. POLMAN TUIN-j l OVERTOOM 526 - Telefoon 82660 l Begrafenissen - Transporten - Crematies f En men kan nu eenmaal niet bij iedere verhuizing nieuwe meubelen koopen Probleem! Maar de oplossing is er: Reens' Schakelmeubelen. Deze bijzonder fraaie en ingenieuze meubelen kunnen op iedere denkbare wijze gecombineerd gebruikt en geplaatst worden. Verhuist U, dan combineert U een voudig anders U begint met er 'n paar te koopen en telkens koopt U wat bij. Er blijft altijd eenheid van stijl, ook al varieert U nog zoo vaak! REENS Schakelmeubelen Een huis is geen harmonica! AMSTERDAM Heiligeweg 49-51 Met Reens Schakelmettbelen is iedereen z n eigen Mnnenhuis-architect.