De .Groene Amsterdammer van 20 Januari 1934 No- 2966 Armlastige spoorwegen J. Waterman Door een ongeluk ter zetterij is het jinancieele hoofdartikel in het nummer van 13 Januari onleesbaar geworden. Wij geven daarom hier een samen vatting van den inhoud ervan. De schrijver betoogt dat, contrair aan het ?advies van den heer Klaasse, het spoorwegbedrijf kunstmatig aan den gang moet worden gehouden, desnoods door (tijdelijke) subsidieering die gedekt zou kunnen worden uit fiscale opbrengst van het ntotorvervoer. Een dergelijk tijdelijk dwarigregime is niet in strijd met de traditie onzer politieke economie. Schrijver wijst op de vorige conjunctuurgolf, die in 1920 omsloeg. Wij hadden toen een korte reeks van jaren ? achter ons, die zich kenmerkte door heel veel, dat de moeite der herinnering waard is, maar in economisch opzicht vooral door een groote resul tante der medespelende krachten: door de waarde vermindering van het geld. Men kon voor een gulden heel wat minder goederen koopen dan vroeger. De productie paste zich hierbij aan; de vaste goederen echter verdwenen (wat de verhuur van woningen betrof) uit de markt. Dit verdwijnen van de toch nog overal zicht bare vaste goederen werd door talrijke neven verschijnselen begeleid. Huurcommissie-wetgevin gen sprongen in de verschillende landen uit den grond, zonder dat ze om zoo te zeggen iets van elkaar afwisten. Er kwamen gedwongen huren, op niet veel meer daa de verouderde huurwaarde-ingeld gefixeerd, die natuurlijk in theorie, en ge deeltelijk ook in werkelijkheid, de zaak verergerden, daar zij nbg meer goederen aan de vrije markt onttrokken. We zagen dat bepaalde kapitaalgoede ren, n.l. vaste goederen, van Staatswege niet meer mochten meedoen aan het vrije spel van vraag en aanbod. Door kunstgrepen werd de sociale functie van dit kapitaal in het leven gehouden maar men offerde daaraan de mogelijkheid op dat dit kapitaal tenslotte deelde in de waardestijging die de geldswaarde-vermindering meebracht. Dat was geen bijzondere knapheid van vadertje Staat. Die kón eenvoudig niet anders. En al kon hij aan den anderen kant ook al weer niet verhinderen dat de huurwoningen uit de markt verdwenen, hij wist er voor te zorgen dat, al boette dit bij zondere deel van het Algemeene Kapitaal zijn economische functie t ij del ijk in, het dun toch zijn sociale functie terdege nakwam. De ontwrichtingen, die de huidige periode van waardestijging van het geld (den tijd dien we hebben doorgemaakt, dat alles plotseling goedkooper werd) kenmerken, zijn anders en toch weer niet. Hier zien wij ook dat bepaalde soorten kapitaal door een soort verstarring worden bevangen. Laten we kort zijn, negen tienden overslaan, en een be schrijving van het mechanisme der depressie over laten aan iemand die de ruimte heeft om een boek te schrijven. Waar het op neer komt is dit: ons in dustrieel tijdvak heeft sommige soorten kapitaal goederen geschapen, waarin zóó groote investeeringen gestoken zijn, dat een kleiner productie, geringer omzet, langzamer omloop, kleiner omslag van goederen direct zooveel hoogere kosten, zooveel zwaardere vaste lasten" meebrengt, dat de exploi tatie verliesgevend wordt. En toch moet en zal de voltallige outilleering er wezen, en, in sommige takken van bedrijf, in stand gehouden worden, omdat zij op dit oogenblik misschien wel niet in zijn geheel in de strikte oude beteekenis van het woord economisch gerechtvaardigd is, maar zeer zeker sociaal wél. Als dit ooit sterk spreekt, dan is dat het geval bij spoorwegen. Men zou daar zelfs kunnen volhouden dat een kunstmatig in het leven houden gedurende een zeker tijdperk ook in engeren zin economisch gerechtvaardigd is. Dwangmaatregelen houden de sociale functie van dit kapitaal in stand en verhinderen het economisch proces der kapitaalvernietiging tengevolge van d> ijeldswaardevermeerdering. Precies het omgekeerde dus van hetgeen we vroeger opmerkten. Op het spoorwegverkeer deze theorieën toepas sende concludeert de schrijver, dat het volkomen logisch is het geheele vervoerbedrijf als een eenheid te beschouwen en de diverse bedrijfstakken daarin naar draagkracht te belasten. Dan geeft het motorvervoer nog de breedste marge te zien. Het verkeer is inderdaad een eenheid. Het dieut tot het transporteeren en dóórgeven van reizigers en goederen. Tot verkeer. Als de boot niet gaat, heb ik niets aan den trein die mijn goeilewn naar de haven brengt. Intusschen en dat is het belangrijkste van alles de sociale eisch dat sommige investeeriugeit uiet aan economische zelf-vernietiging mogen worden prijs gegeven, is iets waarmee de toekomst terdege rekening- zal houden. Onverschillig of dat nu in het boekje" staat, of niet. Deze sociale eisch is zelfs een van de hoofd punten die het economisch reconstructieprogram van de komende jaren zal kenmerken: de staat mag geen zelfvernietiging van sociaal noodzakelijk kapitaal toelaten. Nieuwe uitgaven De Indische Provincie, door Dr. J. v. Beitkclom.. Uitg. J. B. Wolters. De instelling van de provincie" als Ne«ï. Indische rechtgemeenschap is voor den schrijver aanleiding geweest om de Provinciale Ordonnantie te beschrijven. Het is een objectieve beschouwing met gebruik making van alle ten dienste staande bronner:, uiteraard zonder uitoefenen van eenige kritiek. Uit het land van Kruyl, door L. H. C. H onding, Uitg. A. C. Nix & Co., Bandoeng. Een serie reisindrukken, aanvankelijk als daj.<bladartikelen, thans als boek verschenen over het echtpaar Kruyt-Moulin dat 40 jaar zendingsarbeïd in Midden-Celebes heeft verricht. De bonte rij van schetsen, waarbij ook nog geput is uit de aanteekeningen van Dr. Kruyt zelf, wordt door goede foto's gecompleteerd. B. l LEVENSVERZEKERING Mij. ARNHEM" beschermt Uw gezin in moeilijke jaren. De Holl. Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70. ? . De Bank verstrekt gelden tot elk v bedrag met een minimum van f 1000-?op zakelijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eener polis van levensi, verzekering van geüjk bedrag, '?.'?? en verkoopt 6% schuldbrieven instukkenvanf 1000.?,f 500. en f 100.?tegen Beurskoers. N.V. STANDAARD HYPOTHEEKBANK te ROTTERDAM Directie: Mr. H. H. C. CASTBND1JK tn I. MOSSELMAN Dt Bank geeft onder controle van net Algem. Administratie- en Truakantoor 4Y*% Pandbr. tegen beunkoen vit. de uitkijk" drei groschen oper met rudolf forster regie g. w. pabst PitntMgraoIrt bl] da LaMsehntnil Tttef. «74(0 19 januari leeftijd 18 jaar g...^, 2.30,7.15 in 8.30 LUMCHROO VAN 12-3 UUR EN ZATERDAG VAN 5-9 UUR LUNCH OF DINER a f 1.00 Soep met n der onderstaande schotels Gestoofde Paling, Salade Gekookte Forel, Boter, Salade Saus, Baars, Aardappelen, Salade Gebakken Tong, Salade Heete Bliksem, Cotelet Gestoofde Patrijs, Zuurkool Eendvogel Compóte en ais dessert Pudding, Gebak of Fruit Ziet onze Gebak-Etalage bij de Lunchroom, Tweede Etage. Gebak vanaf 0.50 per stuk TWEEDE ETAGE SPECIALE LIFT DE BYEMKORF AMSTERDAM