De Groene Amsterdammer van 20 Januari 1934 N o. 2955 Grenzen der Staatsmacht Prof. Mr. F. G. Scheltema Evenwicht tnsschen staatsmacht en persoonlijke vrijheid Aan het begrip Staat" geordende samen leving .van een groep van personen is inhaerent beperking der persoonlijke vrijheden: geen ordejUBg-is mogelijk, als niet zij, die geordend worden, Verplicht zijn, hun persoonlijke wenschen aan de gestelde orde ondergeschikt te maken. De Staat mag, in het algemeen belang, in de bijzondere be langen der enkelingen, ingrijpen; het is een stelling, die onbetwistbaar is, en die aan iedere staatsbescbauwing ten- grondslag ligt. ) Moeilijker te beantwoorden is de vraag, hoe vér dit ingrijpen van den Staat mag gaan; de vraag to.a.w., of e| een grens is tusschen de machtssfeer faa den Sta$t en de yrijheidssfeer van den enkeling, en, zoo ja, vaar zich die grens bevindt. De Jeer van het fascisme, met haar voor den normalen Nederlander zoo ondoorgrondelijk uit gangspunt, dat de enkeling slechts middel, de Staat doel is, kan de gestelde vraag in beginsel 4aoéilijk anders dan in ? dézen' zin beantwoorden, dat ieder ingrijpen in de persoonlijke vrijheidsqfeer, mits het de macht en het welzijn van den Staat ten goede komt, geoorloofd is. i ! W^lk antwoord vindt de vraag in de tegenb&ngèr ;van het fascisme, in de democratische taatsbeschouwing? . '!. JJe democratie is de staatsleer, die haar uit gangspunt niet bij den Staat, doch bij den enkeling kiest; doeZ is, de belangen der enkelingen te beartigen; de Staat is het grootsche middel om dit: doel te bereiken. 'l Hieruit volgt aan den nen kant, dat in een gezonde democratie een krachtig overheidsgezag: {tast. UetjiS goed,; daarop-steeds weer den nadruk te leggen, Omdat het in deze tijden velen tegenfltanders d%r deincfcratie 'behaagt, haar te verwijten, dat .zij noodwendig tot zwakheid van het Overheidsgezag ,J($d^ In theorie doet zij dat, naar! uit het voorgaande volgt, stellig niet: er moet haar iinmers alles aan gelegen zijn, het middel tot beifeiking van baardoel zoo sterk mogelijk te doen ijn. Men mag hiéraaft, dunkt mij, toevoegen, dat, .wanneer 'men let op de practijk der hedendaagsche ederlandsche democratie,, het verwijt al evenmin gegrond is': ik voer mij althans zoek, zelfs in deze 4coi»offiisch-zware tijden, vruchteloos naar de chads en wantoestanden, die sommige redenaren ons, als noodzakelijke consequenties der demoeratie, in. zoo donkere kleuren weten te schilderen. , ,Maar de democratie, deze staatsbeschouwing ?van relativistisch karakter, leeft niet uit het begiosel <ïer staatsmacht allén. Haar grondslag leidt er toe, dat zij er steeds op heeft bedacht te : zijn, naar - het juiste evenwicht tusschen staats'ipa^t-.èn.:individueèle vrijheid te zoeken; want ;het individueele geluk is het doel van den Staat; ;'«B. de. individueéle vrijheid is dus een goed, dat e .Staalt, binnen de grenzen der mogelijkheid, eéft te ontzien. . . '?-?''... ''.-. "-. ? * *? 1 "''. ''V ' .' ??-'',,' '-.'.'?? ;?.;-'. Of is- fret niet waar wat in het zoo juist 'gezegde stilzwijgend werd voorondersteld , dat fVoor.dên mensch de .vrijheid een deel van zijn > geluk uitmaakt? ........ t ' Men zou het-gaan denken, wanneer men van een [mentaliteit leest, die ijzeren tucht en blinde gehoorzaantheid, dictatuur en uitschakeling van volksvertegenwoordiging, als op zich zelf begeerensWaardige instellingen beschouwt; die ihdi1 vidueele vrijheidsrechten prijs geeft, niet als een Cl offer, dat onder den drang der omstandigheden tijdelijk aan het algenjieen belang moet worden gebracht, maar als een ,soort kwaadaardig gezwel, dat hoe eer zoo beter moet worden uitgesneden. Hoe onbegrijpelijk de$e mentaliteit schijnt, men zal moeten erkennen, dat mogelijk is, dat zij op weldoordachte overtuiging, en niet op waan en suggestie alleen berust. Daaruit blijkt dan, hoezeer menschen en menschel^ke gevoelens kunnen ver schillen. Want ik voor.*mij ? en hoeveel Neder landers met mij sta-voor zulk een gedachten-. gang als voor een ondoorgrondelijk raadsel! Dat men dwang boven vrijheid prefereert, dat men liever onder anderer dan onder eigen verantwoor delijkheid leeft, komt mij voor, met de oerinstincten van den mensch volkomen in strijd te zijn. En na alle loftuitingen te hebben gehoord over een stelsel, dat de pers breidelt, dat onderwijs en godsdienst dienstbaar maakt aan de machtsbevordering van een bepaalden Staat, en dat pacifistische en marxistische geesten in concen tratiekampen met de nationale gedachte gelijk schakelt, na vruchteloos te hebber getracht, te doorzien, dat in al deze en dergelijke maatregelen zich niet een reactie openbaart, maar een ideologie, die het geluk der toekomstige menschheid in zich draagt en slechts door achterlijke democraten niet kan worden begrepen gevoel ik het als een verademing, de eenvoudige, klare en menschelijke woorden te lezen, waarin in 1776 de 13 Amerikaansche Staten hun idealen omtrent de verhouding van Staat en enkeling belichaamden idealen, die de grondslag zijn geworden van de groote democratieën der wereld: We hold these teuths to be self - evident that all men are created equal; that they are endowed by their Creator with certain unalienable rights; that among these are life, liberty, and the pursuit of happiness; that to secure these rights, governments are instituted among men, deriving their just'po wers from the consent of the governed...."!) Waar, binnen het kader der democratie, de grens tusschen staatsmacht en persoonlijke vrij heidssfeer precies ligt, is niet, eens en voor alle tij den en landen, te zeggen; naarmate zich de omstandig heden wijzigen, zal, in de n of de andere richting, zich de grens verleggen; en het is in het bijzonder begrijpelijk, dat in.tijoen van oorlog of econo mische crisis, als het leven zelf van den Staat op het spel staat, de individueele vrijheid sterker dan in normale tijden moet' worden beperkt. In ieder land en in iederen tijd zal de democratie het evenwichtspunt tusschen algemeen en persoonlijk belang hebben te zoeke^. Wat haar karakteriseert, en wat er toe leidt, d$t bij haar, beter dan bij welke andere staatsiiifichting, de individueele vrijheden redelijken wipirborg vinden, is, dat zij, bij het zoeken naar /het evenwichtspunt, de individueele vrijheid eöpersoonlijkheid, als ge wicht en als zwaar gewicht -?tegenover de staatsmacht in den schaal legt, en, dusdoende, excessen voorkomt, die in landen, waar de staatsoZmacht heerscht, onvermijdelijk zijn. Erkenning van de waarde der individueele persoonlijkheid, voortspruitend uit godsdienstig of humanistisch inzicht, is het levensbeginsel der democratie; en het behoeft daarom niet te ver wonderen, dat een staatsleer als het fascisme, die dit beginsel negeert, in democratische landen een gesloten front, van rechts en links, tegenover zich vindt. In Duitschland bijvoorbeeld zijn de eerste symptomen daarvan reeds te zien in het verzet der Duitsche Christenen. 1) Wij beschouwen, deze waarheden als vanzelf-sprekend -?dat ^kHe menschen gelijk zijn geschapen; dat zij döoïhun Schepper met zekere onvervreemdbare rechten zijn begiftigd; dat daartoe behooren het recht op leven, vrijheid en menschelijk geluk; dat, om deze rechten te verzekeren, regeeringen zijn ingesteld, die haar bevoegdheden afleiden van de toestemming der geregeerden...." ASTORIA 2 orkesten De beroemde Mexicaansche Marimba-band De pittige Weensche favorieten Spreektaal Van der Lubbe ter dood gebracht; Zeer geachte redactie, Uit Duitsche bron kwam mij het volgende ter oore: Een van de motieven die de Duitsche regee ring mede er toe geleid heeft den goeden raad van, den Nederlandschen gezant in den wind te slaan,. was vrees voor de eigen bevolking, De meening,. dat de Nazi's de hand hadden gehad in den Bijksdagbrand, is daar namelijk zér verspreid al. Wordt dit niet openlijk van de daken geschreeuwd. De autoriteiten hadden daarom niet de zekerheid,. dat niet op een goeden dag de bevolking zelf in. verzet zou komen en Van der LubBe (als hij ge vangen werd gehouden) alsnog aan het praten. zou trachten te brengen. Tegen honderdduizenden kan men tenslotte niet optreden. Vandaar dat men dit treurig machtsvertoon (de geheele Staats macht tegen n zwakzinnige) noodig had, om tegen de eigen volksmassa's te kunnen zeggen:: Hebben jullie dat nu goed begrepen !" Voor zoover mij bekend is, heeft nog geen commentaar in de internationale pers gewezen opdit motief, dat, als uiting vanFeldwebel-mentalit^uv in Duitschland zelf als een voor de hand liggendeverklaring geldt. ? J. M. X. H. Nijmegen, 17 Januari 1934. Armlastige spoor\vegen> Debruto-ontvangst der spoorwegenis over 1933geraamd op 110 a 120 millioen gulden, het tekort op 26 millioen. Aan loonen en salarissen genoot het personeel van ongeveer 35000 man 90 millioen. Deze cijfers geven een duidelijk beeld van den toestand en de richting aan, waarin het arm lastig spoorbedrijf kan en moet geholpen wordenVadertje Staat zal het boekje : de economische wetten van vorige tijdperken" niet ongestraftkunnen negeeren. DUYM MEUBELEN ONBEPERKTE GARANTIE PRIJZEN BINNEN UW BEREIK XNDER ZONEN