Een nieuwe methode tot herstel van papyri Prof. Dr. D. Cohen Vak-kunstenaars Wjj stonden er omheen en beefden. Het ge«chiedde bij een papyrologencongres eenige jaren .geleden te Brussel. Geleerden uit alle deelen «der wereld waren er bijeengekomen en een der Duitschers had beloofd ons een proeve van zijn bekwaamheid in het herstellen van papyri te geven. Een kostbaar blad uit de verzameling in het Museum te Brussel werd hem toevertrouwd. Hij" nam, twee stukken filtreerpapier, maakte ze nat en legde het beschreven papyrusblad zonder eenige aandoening op n ervan. Wij, -die er omheen stonden, gaven een gil van schrik. Zouden niet de letters, die in zwarten inkt er nu -duidelijk op zichtbaar waren en die 2000 jaren hadden overleefd, door het natte papier in eens ?worden weggevaagd? Maar hij stelde ons lachend gerust, legde het andere stuk papier er bovenop ?en nam het er na een tijdje weer af. Toen begon het werk. De kreuken, die zich in de papyrus bevonden, werden glad gestreken; de hoekjes, -die omgevouwen waren en letters konden ver bergen, uit elkaar gepeuterd en na een poosje lag de papyrus voor ons, bewerkt volgens de nieuwe methode. Had zij niet hier en daar ouderdomsgaten vertoond, wij hadden kunnen gelooven, -dat zij weer in den staat van 2000 jaar geleden -was teruggebracht. Wat beteekent dit wonder en door wiens uit vinding is het volbracht? Men moet om dit goed te begrijpen eerst weten, wat eigenlijk een papyrus is. In het oude Egypte groeide de papyrusplant bij massa's in het Nijlgebied, gelijk men ze nu in -dichte en wijde bosschennog altijd in Nubiëvindt. De rietstengel bestaat uit dicht merg. Snijdt men dit aan reepen en legt men deze naast elkaar, ?eerst verticaal, telkens de eene een klein eindje over den ander, en dan daarop een horizontale laag op dezelfde wijze aaneengeschikt, dan ver krijgt men door de reepen en de twee lagen met de eigen vloeistof op elkaar te persen, een voor treffelijk soort papier, dat de eeuwen heeft ge trotseerd. De beschrijving, hoe de beste soort papier op deze wijze te maken is, heeft Plinius ons bewaard. Maar niemand heeft dit sinds de oudheid zoo voortreffelijk volbracht als de Egyptenaren het vermochten. Het geheim is met hun beschaving ten grave gedaald. Een vorig jaar is ?een der amanuenses van den Hortus Botanicus te Amsterdam zoo vriendelijk geweest uit het merg van de daar groeiende papyrusplant een ?stukje papyrus voor mij te maken.: Het leek op het oude maar miste de soepelheid ervan. Ook op Siciliëwordt het nog gefabriceerd, maar ruwer ?dan de Oudheid het kende. Dit papier nu werd, nadat het met puimsteen glad gemaakt was, beschreven niet een voortreffelijken hikt, gemaakt uit roet en Arabische gom. Ook deze hikt heeft in de duizenden jaren niets van zijn prachtige zwarte kleur verloren. Men schreef in Egyptische karakters, vooral in de twee ?cursieven, die men kende, later ook in het Grieksch ?en Koptisch, nog later in het Arabisch. Het perkaFragment van een Grieksche papyrus ment bestond naast de papyrus. Pas het van lompen vervaardigde pa pier heeft beide verdrongen. Zulke beschreven papyri nu heeft men in grooten getale gevonden, vooral in Egypte, thans ook in de Syrische woestijn. Heele boeken zijn erop geschre- '. ven; het werd dan in den vorm van rollen gebruikt. Zulke boeken werden vaak den dooden als lievelingslectuur ^voor het leven na den dood mede gegeven. De wetenschap dankt er de vondst van veel verloren schrijvers aan. Maar Jmen sneed ook wel de lange rollen in stukken en gebruikte ze voor alle doeleinden, waarvoor wij thans het papier ge bruiken: officieele stukken, contracten, brieven, wat niet al. Massa's daarvan zijri aan het licht gekomen, in de graven, in de huizen, die door Voetstuk van een mummiekist, semaakt van papyri . de bewoners waren verlaten, op de afvalhoopen bij de dorpen, ja ook waar men ze niet gemakkelijk vermoed zou hebben: in de mummie's van menschen en dieren. Want veel gebruikte papyri, met lijm op elkaar geplakt, vormden een voor treffelijk carton, dat men voor een mummiekist (afbeelding l) of het omhulsel van mummie's kon aanwenden, of dat kon dienen om den bek van gemummificeerde heilige dieren ermede vol te stoppen. Het beroemdst in dit verband is het verhaal van twee ontdekkers, die bij het dorpje Tebtunis in Egypte naar mummiekisten van menzohen zochten, om uit het carton de papyri [los te weeken. Zij vonden echter niets dan krokodillenmummie's, en een werkman, die op een belooning had ge hoopt, werd hierover zoo boos, dat hij een dei onschuldige dieren in stukken trapte. Wie schetst aller verbazing en vreugde, toen vele tot een kluwen samengeperste papyri uit den bek van het vermorzelde dier rolden. Men onderzocht nu de andere mummies, en een rijke schat aan papyri werd der wetenschap geschonken. Het behoeft geen betoog, dat door de vondst der duizenden oorkonden en brieven onze kennis van het leven van Grieken en Egyptenaren op zeer belangrijke wijze is ver rijkt. Vrijwel .elke wetenschap der Oudheid heeft daarvan geprofiteerd. Niet heft minst de theologie, die in de eerste plaats in de taal der papyri de taal van het Nieuwe Testament herkende en beter leerde be grijpen, maar ook in vele documents humains den geest terugvond van de woif-ld, \' l Het herstellen der Mani-handschriften tot wie de predikers van het oudste Christen dom zich in de eerste plaats hadden gericht. Wie daarvan meer wil weten, leze het prachtig boek: Licht vom Osten, van Adolf Deissmann, die de voor zijn doel mooiste papyri in het oorspron kelijk en in vertaling heeft weergegeven en alle conclusies uit de lectuur heeft getrokken. Doch er Is een maar". Het droge klimaat van Egypte heeft ons de papyri voortreffelijk bewaard; maar de tijden hebben ze niet alleen bruin gekleurd, doch ook bros gemaakt. Zoo kon het geschieden, dat vele in verschillende deelen uiteenvielen, ja zelfs bijna verpulverden tot kleine stukjes. Ook schoven de stukken soms over elkaar heen. Zij werden gekreukt en omgebogen en veel van de kostbare woorden werden onleesbaar door lacunes of door bedekking met gedeelten van de papyrus. Dikwijls kon men het ontbrekende aanvullen, op andere plaatsen heeft ook de grootste scherp zinnigheid dit niet vermocht en is een leemte iri onze korinis gebleven. Men moet dit niet gering achten. Soms heeft een enkel woord in een papyrus een vraagstuk, waarover men lang had gestudeerd, opgelost. Ik denk hier aan het vroeger niet vaststaande, thans iu een papyrus ont dekte woord dediticii (onderworpelingen) in de z.g. Gonstitutio Antoniniana, waardoor keizer Caracalla in het jaar 212 n. Ohr. het burgerrecht verleende aan alle inwoners van het Romeinsche Rijk; en aan een andere papyrus, waarin staat, dat een der Macedoiiische koningen van Egypte zijn dochter tot [aan de grenzen van het Rijk vergezelde, toen zij een_J3yrisch koning ging huwen. (Slot op pag. 8) Het rangschikken der papyrus-fragmente